(روزنامه ايران – 1395/12/01 – شماره 6438 – صفحه 21)
آیت‌الله هاشمی سیاست‌ورزی امیدوار و میانه‌رو و مدیری مسئولیت‌پذیر بود. این، عصاره گفتارهای دیروز میهمانان مراسم چهلم درگذشت رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام بود که در دانشکده فنی دانشگاه تهران برگزار شد. میزبان این مراسم، انجمن‌های اسلامی دانشکده‌های حقوق و علوم سیاسی و فنی دانشگاه تهران بودند. به گزارش «ایران»، محسن هاشمی، فرزند آیت‌الله، صادق زیباکلام، استاد دانشگاه تهران، محمدعلی نجفی وزیر آموزش و پرورش و حسین مرعشی، رئیس دفتر آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در دوران ریاست جمهوری، سخنرانان این مراسم بودند که هریک ارزیابی و تحلیل خود را از زندگی و کارنامه رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام بیان کردند.
محسن هاشمی: آیت‌الله هاشمی معتقد بود ناامیدی کشور را نابود می‌کند
نخستین سخنران، پسر بزرگ آیت‌الله هاشمی رفسنجانی بود. محسن هاشمی سخنان خود را با قدردانی از مردم آغاز کرد و در ادامه، از اعتقاد پدر به امید و اهمیت امید برای آینده مسیر کشور گفت.
وی با بیان اینکه آیت‌الله هاشمی بعد از فوت امام(ره) به گونه‌ای رفتار کردند که نگذارند کشور به بیراهه کشیده شود، خاطرنشان کرد: او با این ایستادگی نشان داد که ایران می‌تواند و نگاه ویژه‌ای به آبادانی داشت. سال‌های ۶۸ تا ۷۶ که دوران سازندگی است، تلاش کردند که ایران را آباد کند و سازندگی را در کشور به فعل دربیاورد.
محسن هاشمی با بیان اینکه در آخرین روزها همیشه مطرح می‌کردند که همدلی در کشور و جهان ایجاد نشده و در فقرزدایی نتوانستیم خوب عمل کنیم، ادامه داد: ایشان معتقد بودند در کنار آزاداندیشی اسلامی با همدلی می‌توان فقر را از میان برد. ایشان می‌گفتند اعتراف به اشتباه اشکالی ندارد، دانایی مردم باید ارتقا پیدا کند که می‌تواند باعث انتخاب درست مسئولان شود.
وی افزود: نکته بعدی این است که تهمت‌هایی به حضرت یوسف زده می‌شد که همین تهمت‌ها را به آیت‌الله هاشمی رفسنجانی زدند که بعدها مشخص شد کذب هستند. سپس مانند پیراهن یوسف که باعث بینایی پدرش شد، مرگ آیت‌الله نیز باعث بیداری مردم شد.
زیباکلام: رحلت آیت‌الله هاشمی آرای روحانی را افزایش داد
استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران سخنان خود را به رد نقدهایی اختصاص داد که برخی متوجه عملکردها و رویکردهای آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، بویژه درباره فضای بسته کشور در دهه 60 یا قتل‌های زنجیره‌ای می‌کنند.
صادق زیباکلام با اشاره به اینکه اساساً مرحوم هاشمی در یک تقسیم‌بندی کلی در جریان میانه‌روی قرار دارد و در زمان انقلاب و قبل و بعد هم ایشان مشی میانه‌روی داشتند، خاطرنشان کرد: باید گفت آیت‌الله هاشمی هیچ وقت تمایل به رادیکالیزم نداشت و اولین شاهد آن هم قبل از انقلاب است که پس از مارکسیست شدن سازمان مجاهدین، هرچند برخی مانند مؤتلفه معتقد بودند که رابطه آنها با مجاهدین تمام شده و باید برای همیشه کنار بروند، اما آقای هاشمی این فرمول را مطرح کرد که حداقل نگذاریم لطمه‌ای به نهضت وارد شده و بیش از این ما را در برابر یکدیگر قرار دهد.
این تحلیلگر مسائل سیاسی، داستان مک فارلین را محصول فکری آیت‌الله هاشمی و با هدف تنش‌زدایی با امریکا دانست و افزود: شاهد بعدی اعتدال و میانه‌روی آیت‌الله هاشمی تلاشی بود که در سیاست خارجی انجام داد و به جد در تلاش بود تا در این زمینه اقداماتی صورت گیرد که بعدها در دولت اصلاحات به نام سیاست تنش‌زدایی معروف شد و در دولت خود هم به دنبال تنش‌زدایی با امریکا و اروپا بود، اما در این مقطع هم موفقیت چندانی کسب نکرد. اما آیت‌الله هاشمی در تنش‌زدایی با کشورهای حوزه خلیج فارس موفق شد و با عربستان و حاشیه خلیج فارس روابط مطلوبی برقرار کرد.
زیباکلام با بیان اینکه ایدئولوژی در برابر علم و تاریخ سپر می‌اندازد، ادامه داد: آنچه در دوران ریاست جمهوری هاشمی صورت گرفت، برخی مورد انتقاد بود که از جمله می‌توان به قتل‌های زنجیره‌ای اشاره کرد اما باید گفت تمام بررسی‌هایی که درباره قتل‌های زنجیره‌ای که شروعش در دوره هاشمی و بقیه آن در دوران اصلاحات بود ثابت نشد که هاشمی از آنها اطلاع داشته است. البته هاشمی در آن زمان رئیس جمهوری بود و حداقل می‌توانست از وزارت اطلاعات تحقیق کند که چرا این اتفاقات در حال رخ دادن است.
این استاد دانشگاه تهران با اشاره به اینکه هاشمی در سال ۹۲ از مردم خواست به روحانی که ۲ میلیون بیشتر رأی نمی‌آورد رأی دهند که روحانی ۱۹ میلیون رأی آورد، اضافه کرد: قبل از فوت آیت‌الله هاشمی در مصاحبه‌ای گفتم که رأی روحانی در ۹۶ ریزش دارد اما اکنون بعد از فوت ایشان معتقدم که با فوت هاشمی سبد رأی روحانی بالا رفت و آن چیزی که در زمان تشییع پیکر آیت‌الله هاشمی جلوی دانشگاه تهران دیدم، متوجه شدم ایشان چه جایگاهی را به وجود آورده است.
نجفی: هاشمی مدیری مسئولیت‌پذیر و پاسخگو بود
محمدعلی نجفی، سخنران بعدی مراسم بود که ویژگی‌های مدیریتی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی را تبیین کرد. وزیر آموزش و پرورش کابینه هاشمی با اشاره به اینکه در 37 سال گذشته از بی توجهی به مدیریت و استفاده از توان مدیران شایسته رنج برده‌ایم، گفت: یکی از ارکان مدیریت مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی است و باید تعادلی میان اختیارات و پاسخگویی وجود داشته باشد، هرچند در نظام یا در مواردی در قانون این تعادل برقرار نیست که آخرین نمونه آن حادثه پلاسکو بود که کسی حاضر نشد حتی بخشی از مسئولیت را بپذیرد.
وی، یکی از ویژگی‌های بارز هاشمی را مسئولیت‌پذیری دانست و افزود: او نه تنها مسئولیت آنچه خود انجام می‌داد را می‌پذیرفت، بلکه مسئولیت تصمیم‌ها و انتخاب‌های مدیران زیرمجموعه خود را نیز می‌پذیرفت، نمونه‌اش ماجرای پذیرش قطعنامه است که حتی به قیمت پذیرش اعدام، حاضر بود مسئولیت خود را بپذیرد. نجفی، خطرپذیری را معیار دیگر مدیریت دانست و خاطرنشان کرد: در 37 سال گذشته از خطرپذیری عده‌ای که به تهور غیرعقلانی انجامید آسیب دیدیم و از آن طرف مدیران ترسویی را داشتیم که در قبال سازمان خود ریسک پذیر نبودند، اما هاشمی رفسنجانی نمونه کامل مدیرانی بود که این مرز را می‌شناختند و هر جا که لازم بود، برای عبور از بحران به ریسک‌های بزرگ دست می‌زدند.
مرعشی: هاشمی لحظه‌ای سیاست‌ورزی را تعطیل نکرد
حسین مرعشی درس بزرگ زندگی آیت‌الله هاشمی را اهمیت دادن به سیاست و سیاست‌ورزی دانست و گفت: آیت‌الله هاشمی از شخصیت‌هایی است که در تمام دوران زندگی از 14 سالگی در قم که طلبه شدند تا 82 سالگی، لحظه‌ای از حضور در سیاست و سیاست ورزی غافل نشد و سیاست را تعطیل نکرد.
وی ریشه این موضوع را در تحلیل عقلانی هاشمی از سیاست دانست و با بیان اینکه هاشمی می‌دانست که سیاست ما را احاطه کرده است و سیاست بر زندگی فردی و گروهی ما تأثیر می‌گذارد، ادامه داد: در دوره‌ای که بسیار به ایشان سخت گرفته می‌شد، به جد از ایشان خواستم که سیاست را رها کنند. در پاسخ گفتند در دوران مبارزه که شرایط سخت می‌شد، بسیاری مبارزه را رها می‌کردند، اما من آنان را قانع می‌کردم که باید راه را ادامه بدهیم.
مرعشی با اشاره به نقش هاشمی در تثبیت نظام و کشور در دهه 60 افزود: هرچند امام فرمانده بود، اما هاشمی نقش رئیس ستاد را داشت و او بود که کشور را اداره کرد و با تکیه بر همین، معتقدم که هاشمی اگر هیچ کاری برای کشور و نظام نکرده بود، همین عبور کشور از بحران در این دهه و دوران، کافی بود که برای همیشه در کشور محترم شمرده شود.
عضو حزب کارگزاران سازندگی با اشاره به فرآیندهایی که منجر به شکل‌گیری مجلس چهارم با اکثریت اصولگرایان شد، ادامه داد: سیاست‌ورزی هاشمی منجر به تشکیل حزب کارگزاران از درون دولت شد و در نهایت همین روند باعث شد که از دل چنین مجلسی، مجلس پنجم شکل بگیرد که هم موازنه قوا را بهم زد و هم در نهایت زمینه‌ساز روی کار آمدن دولت اصلاحات شد.
وی با اشاره به اینکه در پایان ریاست جمهوری هاشمی، اصولگرایان فکر می‌کردند کار او تمام است و باید قدرت را واگذار کند، تصریح کرد: اما سیاست هاشمی، روند دیگری را رقم زد و هاشمی تا آخرین روز حیات خود سیاست را ترک نکرد و پای مردم ایستاد.
مرعشی درس امروز هاشمی برای سیاستمداران ایرانی را این واقعیت دانست که در هر شرایطی، باید همیشه در صحنه ماند و از هیچ امری نرنجید و در هر امر و موقعیتی، تلاش کنیم تا حداکثر تأثیرگذاری را داشته باشیم.
http://www.iran-newspaper.com/newspaper/page/6438/21/173151/0
ش.د9504124