(روزنامه جوان – 1395/12/09 – شماره 5040 – صفحه 15)
وزير خارجــه ســـعودي روز گذشته در سفري غيرمنتظره به عراق رفت؛ وزير خارجه كشوري كه سفير جنجالي آن تا همين چند ماه قبل، خون عراقي‌ها را به جوش آورده بود. در شرايطي كه ارتش عراق گام آخر حمله به داعش را با حمله به غرب موصل شروع كرده، عربستان كه نيويورك تايمز زماني تعبير «داعش سفيد» برايش به كار گرفته بود، حاضر شده سفير جنجالي خود را در بغداد تغيير بدهد.
عادل الجبير بعد از 14 سال، به عنوان اولين وزير خارجه عربستان به بغداد سفر و با نخست وزير، وزير خارجه و ساير مقام‌هاي بلند پايه اين كشور ملاقات كرد. وزير خارجه عربستان كه روز شنبه وارد بغداد پايتخت عراق شد، بعد از ديدار با حيدر العبادي، نخست‌وزير و ابراهيم جعفري، همتاي عراقي خود گفت رياض قصد دارد سفير جديدي را به عراق اعزام كند. سفير جديد عربستان در حالي به بغداد اعزام خواهد شد كه ثامر السبهان سفير پيشين عربستان، تابستان امسال بارها با اظهار نظر‌هاي مداخله جويانه خود، خشم و اعتراض مردم و سياستمداران عراقي را برانگيخته بود. حالا وزير خارجه سعودي در سفر ناگهاني به بغداد نه فقط از تعيين سفير جديد خبر داده، بلكه گفته كه رياض به برقراري روابط بين دو كشور برادر در سطوح عالي اميدوار است.
الجبير پس از ديدار با ابراهيم جعفري، وزير خارجه عراق، در جمع خبرنگاران از تمايل رياض براي كمك به حل اختلافات فرقه‌اي خبر داد. يك مقام وزارت خارجه عراق، ازقول الجبير نقل كرده كه عربستان آماده از سرگيري پروازهاي مستقيم ميان عراق و عربستان است. وزارت امور خارجه عراق از سفر وزير خارجه عربستان استقبال و ابراز اميدواري كرده كه اين سفر تحركي مثبت در بازگشايي صفحه‌اي از روابط جديد با رياض ايجاد مي‌كند. هر چند رسانه‌ها سفر وزير خارجه عربستان را غيرمنتظره اعلام كرده‌اند، ولي به گفته احمد جمال، سخنگوي وزارت امور خارجه عراق، طرف سعودي از عراق «خواسته بود كه اين سفر تا زماني كه به پايان نرسيده رسانه‌اي نشود و عراق نيز به اين خواسته احترام گذاشت».
سفر در لحظه مرگ داعش
عادل الجبير در ملاقات بانخست‌وزير عراق از او به عنوان فردي كه هرگز از «لحن تهاجمي عليه عربستان سعودي» استفاده نكرده، تمجيد كرد. وزير خارجه عربستان هفته قبل هم در يك كمپين ديپلماتيك مشترك در جريان كنفرانس امنيتي مونيخ، همزمان با وزيران خارجه تركيه و رژيم صهيونيستي، تهران را به «اخلال در امنيت كشورهاي منطقه» و«قاچاق سلاح به يمن» متهم كرد و خواستار تشكيل ائتلاف براي تغيير رفتار ايران شد. وزير خارجه عربستان حالا در ملاقات با حيدر العبادي نخست وزير عراق، خواستار اين شده كه بغداد در مناقشه عربستان با ايران بي‌طرف باشد؛ رويكردي كه به گفته او «مي‌تواند بستر آشتي ايران و عربستان سعودي را فراهم كند.» وزير خارجه عربستان در شرايطي به عراق هم رفته كه بغداد آخرين مرحله نبرد با داعش را با شروع عمليات نظامي گسترده در غرب موصل شروع كرده و همين ديروز، عبدالامير رشيد يارالله، فرمانده عمليات نظامي آزادسازي موصل اعلام كرد كه منطقه المأمون اولين محله در بخش غربي موصل به شكل كامل تحت كنترل نيروهاي عراقي قرار گرفته است. عباس کاظم استاديار سياست خارجي در دانشگاه جان هاپكينز، همزماني سفر عادل الجبير را با نزديك شدن به زمان نهايي شكست داعش معنا‌دار مي‌داند و مي‌گويد: « لازم به گفتن نيست هر گونه گام به جلو براي تقويت روابط عراق ـ عربستان يك تحول قابل استقبال است ولي ترديد درباره اين سفر، زمانبندي آن و حركت‌هاي آن، نبايد دور از نظر بماند.»
خادم معتقد است تغيير مسير سياست سعودي اين ظن را به وجود مي‌آورد كه اين سفر به درخواست دولت جديد امريكا انجام شده است. کاظم در اين باره به توئيت هوشيار زيباري وزير خارجه پيشين عراق اشاره كرده كه نوشته است: « سفر عادل الجبير وزير خارجه عربستان حركتي عالي براي عادي‌سازي روابط عربستان-عراق است. از دوستان امريكايي‌مان متشكريم.» او معتقد است در شرايطي كه نبرد آزادسازي موصل در حال تمام شدن است، عراقي‌ها با چالش‌هايي سخت رو به رو هستند كه برخي از آنها از فاز نظامي نبرد با داعش نيز سخت‌تر است. او كمك به باز‌سازي عراق، برقراري نظم در مناطق آزاد شده و يكپارچگي سياسي و اجتماعي بعد از شكست داعش را سه چالش عمده عراقي‌ها مي‌داند وبه طور تلويحي مي‌گويد عربستان خود را براي عراق بعد از داعش آماده مي‌كند ولي هشدار مي‌دهد:
«اگر اين سفر وزير خارجه عربستان به عنوان يك عنصر يكپارچه‌سازي در اين چارچوب نباشد، تنها يك تلاش شكست خورده براي دميدن نفس به يك روابط ديپلماتيك مرده خواهد بود.»
جدا كردن عراق از حلقه مقاومت
جعفر قنادباشي ديگر كارشناس مسائل خاورميانه معتقد است سفر عادل الجبير به عراق بعد از 14 سال بيانگر آن است كه عربستان درصدد است تا سلسله مشكلات خود را جبران كند اما مهم‌تر آن است كه اين سفر در چارچوب هماهنگي‌ها بين تركيه و رژيم صهيونيستي و امريكا صورت پذيرد. قنادباشي معتقد است رياض « تلاش مي‌كند تا با جذب عراق اين كشور را از حلقه مقاومت اسلامي خارج و پيوند بين ايران، سوريه، لبنان و گروه‌هاي مقاومت را ضعيف كند.» با اين حال، عبدالباري عطوان، سفر وزير خارجه عربستان را در چارچوب تلاش رياض براي تنش‌زدايي با تهران مي‌بيند و با اشاره به اينكه عراق كوتاه‌ترين و در عين حال وسيع‌ترين مسير براي رسيدن به تهران است در يادداشت خود در روزنامه فرامنطقه‌اي «رأي اليوم» نوشته است: «عربستان به اين فهم رسيده است كه عراق و ايران در آينده منطقه به ويژه در ايجاد راه حل براي بحران سوريه نقش مهمي خواهند داشت، به همين دليل عربستان به خوبي مي‌داند كه گفت‌وگو با ايران تنها حلقه نجاتي براي خروج از باتلاق يمن است و عراق مي‌تواند در اين زمينه ميانجي خوبي باشد.» اين كارشناس عرقي در عين حال با اشاره به فرمان نخست وزير عراق براي حمله به داعش در خاك سوريه، نوشته كه اين مسئله نشان مي‌دهد دولت عراق بر اساس موافقت قدرت‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي در سوريه نقش ايفا مي‌كند و چه بسا ارتش عراق پس از آزادسازي موصل به سوريه رفته و رقه را آزاد كند. او معتقد است: « سياست «انزوا» و ايجاد درگيري با كشورهاي همسايه بر اساس فرقه‌گرايي بسيار خطرناك بوده و بايد «انعطاف‌پذير» بود.
http://javanonline.ir/fa/news/840620
ش.د9504108