(روزنامه جوان ـ 1395/11/13 ـ شماره 5018 ـ صفحه 2)
ريشه‌هاي يك چالش
اما اختلافات ميان ايران و كشورهاي حاشيه خليج فارس، يك ريشه مهم و اساسي دارد. بر اين اساس بايد ريشه اين اختلافات را در چالش‌هاي دو قطب مهم منطقه‌اي يعني ايران و عربستان جست‌وجو كرد؛ اختلافاتي كه حالا سرباز كرده و به تخاصمي دنباله‌دار تبديل شده است. درست پس از فاجعه منا و شهادت 464 حاجي ايراني و واقعه اعدام شيخ نمر روحاني برجسته شيعه در عربستان بود كه اعتراضات در ايران عليه سعودي‌ها بالا گرفت و اين اعتراضات تا آنجا پيش رفت كه عده‌اي به اماكن ديپلماتيك عربستان در تهران و مشهد حمله كردند. حمله‌اي كه بهانه‌اي براي عربستان شد تا نه تنها روابط ديپلماتيك خود را با ايران به طور كامل قطع كند، بلكه با تحريك یکی دو کشور ديگر آنان را مجبور به پيروي از خود و قطع روابط با جمهوري اسلامي كرد. از اين رو بايد اعتراف كرد كه كشورهاي عربي حاشيه خليج فارس قرباني خودخواهي سعودي‌ها در ارتباط با ايران شدند و حالا نيز پس از گذشت يك سال به دليل نقش‌آفريني برجسته ايران در سطح منطقه و ضرري كه از اين قطع ارتباط داشته‌اند، خواهان از سرگيري روابط با جمهوري اسلامي هستند.
از اين رو به نظر مي‌رسد جمهوري اسلامي ايران در صورتي كه اين كشورها عذرخواهي خود را به دليل قطع يكسويه رابطه به مقامات كشورمان تسليم كنند، ايران مخالفتي با بازگشت آنها به ايران و از سرگيري روابط دو طرفه نداشته باشند.
سرنوشت روابط ايران و عربستان
اما در اين بين از سرگيري روابط ميان ايران و عربستان، چيزي فراتر از يك عذرخواهي ساده عربستاني‌هاست و قطعا مدل اين بازگشت با ديگر كشورهاي حاشيه خليج فارس متفاوت است.
بر اين اساس، يكي از موضوعات مهم اختلاف ميان ايران و عربستان بر سر موضوعات منطقه‌اي است. روندي كه اگرچه سابقه‌اي طولاني دارد اما اين اختلافات حالا با وقوع تحولات جديد در منطقه خاورميانه، شكلي تازه به خود گرفته است؛ تحولاتي كه مهم‌ترين نقطه آن در سوريه است و اين تقابل با حمايت سعودي‌ها از تروريست‌ها به عراق و ديگر نقاط منطقه نيز سرايت كرد. نكته مهم در اين بين دست برتر جمهوري اسلامي در تمامي اين ميدان‌هاست كه با حمايت از دولت‌هاي قانوني اين كشورها، باعث شده سياست‌هاي آل‌سعود در منطقه با شكست‌هاي مفتضحانه‌اي همراه باشد. همين موضوع باعث شده آل‌سعود نوك پيكان مخالفت خود را به سمت جمهوري اسلامي ايران بچرخاند و بكوشد براي تحقق اهداف خود در منطقه غرب آسيا ابتدا ايران را از سد راه خود بردارد.
اين اقدامات در حالي صورت گرفت كه عربستان همزمان تلاش زيادي براي ايجاد فاصله ميان ايران و شركاي استراتژيك به كار بست؛ تلاشي كه در نهايت تبديل به يك جنگ تمام‌عيار در سوريه، عراق و يمن شد و كار را تا جايي پيش برد كه سعودي‌ها درآمدهاي ميلياردي خود از فروش نفت را جهت مقابله با ايران در اختيار گروه‌هاي تروريستي فعال در سوريه و عراق قرار دادند و خود نيز وارد يك جنگ مستقيم با يمن شدند؛ اقداماتي كه نه تنها از آنها نتيجه نگرفتند بلكه پيرمردهاي بيمار اين كشور نيز دچار بحران‌هاي داخلي شدند.
عربستان و لزوم عذرخواهي‌هاي متعدد
يكي ديگر از نقاط اختلافي ميان ايران و عربستان، موضوع فاجعه منا و شهادت 464 زائر ايران در عربستان سعودي بود. فاجعه‌‌اي كه اگرچه بيش از 16 ماه از آن مي‌گذرد اما سعودي‌ها نه تنها در طول اين مدت هيچ عذرخواهي رسمي از جمهوري اسلامي ايران نكرده‌اند، بلكه با استفاده از ادبيات معارضانه، عملاً تخاصم خود را بيشتر از هر زمان ديگر کرده‌اند. همچنين به رغم فشار ايران و ديگر كشورهاي مسلمان براي دريافت ديه و غرامت آسيب‌ديدگان اين فاجعه، سعودي‌ها همچنان زير بار مسئوليت اجتماعي خود در اين قضيه نمي‌روند. اين در حالي است كه در سوي ديگر جمهوري اسلامي ايران كوشيده با «رعايت ادب اسلامي» و «رعايت حرمت برادري در امت اسلامي» مانع از سوءاستفاده دشمنان جهان اسلام از اين تنش شود اما واقعيت آن است كه همان طور كه رهبر معظم انقلاب سال گذشته در جريان بازديد خود از دانشگاه امام خميني(ره) نوشهر فرمودند، «اگر بنا شد عكس‌العمل نشان بدهيم، عكس‌العمل‌هاي ما خشن هم خواهد بود، سخت هم خواهد بود.»
اين واكنش صريح مقام معظم رهبري در خصوص اقدامات آل‌سعود در حالي بود كه پس از اين، ادبيات خودخواهانه، غيرمسئولانه و تهاجمي مقامات سعودي تغيير محسوسي كرد و آنها سخنان خود را تنها با كلام ديپلماتيك عليه ايران بيان كردند، اما اين موضوع دليلي نشد كه آل‌سعود، مكنونات قلبي خود را از كانال‌هاي غيررسمي بيان نكند.
به اين روند موضوع هتك حرمت دو نوجوان ايراني در فرودگاه جده توسط مأموران سعودي را بايد اضافه كرد كه اگرچه نزديك به دو سال از اين واقعه تلخ مي‌گذرد تا امروز حتي به يك نتيجه مشخص نرسيده است. همچنين از نكات مهم ديگر در موضوع روابط ايران و عربستان، موضوع حمايت حاكمان اين كشور از اپوزيسيون ايراني است. جايي كه در آن مقامات و شاهزاده‌هاي سعودي به گروهك تروريستي منافقين كمك مالي مي‌كنند، در ميتينگ‌هاي آنان شركت مي‌كنند و با تطهير چهره آنان، به اين جماعت هويت مي‌بخشند.
بنابراين با مرور تمام آنچه گفته شد، بايد اين ادعا را پذيرفت كه شرايط عادي‌سازي روابط عربستان با ايران بسيار متفاوت از ساير كشورهاي حوزه خليج فارس است. عربستان در اين بين لازم است نه تنها حمايت خود از گروه‌هاي تروريستي فعال در منطقه را قطع كند، بلكه بايد به مسئوليت خود در قبال بازگردان صلح به منطقه غرب آسيا پايبند باشد. همچنين ضمن پذيرفتن حاكميت قانوني تمامي كشورها از جمله ايران، كمك‌هاي گاه و بيگاه خود به اپوزيسيون ايراني را به اتمام برساند و بابت اين موضوع از جمهوري اسلامي ايران عذرخواهي كند. عذرخواهي ديگر عربستان بايد در موضوع فاجعه منا باشد و در اين مسير ضمن عمل به وظايف ديپلماتيك خود، ديه حادثه ديدگان را به طور كامل پرداخت نمايد و در نهايت ضمن برگزاري مجدد يك دادگاه صالح براي مجرمان واقعه تلخ فرودگاه جده، آنان را بابت رفتار زشت خود به اشد مجازات برساند.
http://javanonline.ir/fa/news/836201
ش.د9504269