* هرچند آقای مشعل کماکان به اخوانی بودن خود افتخار می‌کنند اما در سند عملا نام اخوان حذف شده و رویکرد اخوانی در آن دیده نمی‌شود، آیا این اقدام در راستای رضایت مصر و بهبود روابط با این کشور صورت گرفته است؟
** من پاسخ این سوال را در دو بخش میدهم. اول اینکه این سند، صحبت از یک ادبیات بین‌المللی دارد که میتواند یک بستر قابل توجهی که مبتنی بر واقع‌گرایی است و بستری برای ارتباطات بین‌المللی و ارتباط حماس با جهان بیرون باشد. بنابراین شروع بسیار خوب و جدیدی است که میتواند مناسبات را برقرار کند. حالا این مناسبات میتواند، با ایران، ترکیه، مصر، عربستان سعودی یا هر کشور دیگری باشد تفاوتی ندارد این بستری برای ارتباط است تا بر مبنای آن وضع موجود را مستحکم کند و یک بنیان جدید را برای آینده پیریزی کند. همانگونه که عرض کردم این سند به عنوان یک طرح یا ابتکار مطرح نیست. از سوی دیگر این سند توسط خود جنبش تهیه شده و هیچ فشار و اجباری از سوی سایر کشورها پشت آن وجود نداشته است.
اما اگر بخواهم در خصوص مناسبات با مصر بگویم، ما در ادبیات جنبش، خودمان را بخشی از ساختار و تشکیلات اخوان‌المسلمین ندانستیم. اما بخشی از اندیشه‌ها و مکتب اخوان‌المسلمین هستیم. ما اخوان‌المسلمین فلسطین هستیم. ما این را پیشتر گفته‌ایم، چه در منشور سابق و اکنون هم همان مطلب را تکرار می‌کنیم. همچنین تاکید می‌کنم که این موضوع برای نزدیکی با دولت مصر نبوده است. این اقدام تحت فشار و توصیه هیچ طرفی صورت نگرفته است. تنها بندی که می‌توانید به این سند اشاره کنید، عدم دخالت در امور داخلی کشورها است که جزو آرمان‌های اخوانی به حساب می‌آمد. از همین رو هرچند ما اخوان‌المسلمین فلسطین هستیم اما در مشکلات داخلی هیچ یک از کشورها دخالت نمی‌کنیم.
* پس آقای هنیه در دی ماه گذشته برای چه کاری به مصر رفت؟
** این مناسبات عادی میان دو طرف بوده است و هیچ ارتباطی به سند نداشته است. در خصوص ارتباط سیاسی میان حماس و مصر نیز باید بگویم که ارتباطات نسبت به گذشته خیلی بهتر شده است، اما هنوز به وضعیت ایده‌آلی که ما خواهان آن هستیم نرسیدیم. ما امیدواریم مناسبات به جایی برسد که دنبال آن هستیم. مصر برادر بزرگ فلسطین است، در عین حال همسایه غزه به شمار می‌آید و طبیعی است که بخواهیم این مناسبات مستحکم و وسیع باشد.
* اگر دولت آقای مرسی در مصر کماکان ادامه داشت، بازهم این بند را از سند برمیداشتید؟
** ادبیات ما باید متناسب با تغییرات موجود باشد. این جزیی از ادبیات جنبش حماس است. شاخصه مهم آن عملگرایی است و از سوی دیگر عدم چشم‌پوشی از حقوق حقه و خطوط قرمزی که اشاره شده است و ادبیات سیاسی ما بر مبنای شرایط موجود و واقع‌گرایی است. شما در کجای منشور و اسناد حماس دیدید که با اخوان‌المسلمین مصر ارتباط سازمانی وجود دارد.
* پس بند در خصوص اخوان‌المسلمین در سند چیست که حذف شده است؟
** این سندی است که دیگر نیازی به اشاره به موضوع نداشت. این یک سند سیاسی برای انتشار آرا و اهداف و آرمان‌های جنبش است. ما تعریفی داشته‌ایم از همه کشورهای عربی اسلامی و تمامی جهان. مناسبات ما با تمامی احزاب عربی و اسلامی نیز بر همین اساس اتخاذ شده است و هیچگاه ارتباط سازمانی با اخوان نداشتیم.
* این واقع‌گرایی بسیار خوب است، اما این امکان وجود دارد بر مبنای همین واقع‌گرایی بین ایران و عربستان بخواهد یکی را انتخاب کند؟
** این چیز جدیدی برای حماس نیست. از بدو تشکیل حماس این قطب‌بندی‌ها وجود داشته است. اما اندیشه، خرد و حکمت حماس اینگونه بوده است که یک روابط متوازنی را با تمامی طرف‌ها داشته باشد و همه اینها در راستای آرمان فلسطین است.
* اسراییلی‌ها معتقدند که تغییر خاصی در سند به وجود نیامده است، از طرفی همواره این بهانه را آورده که با توجه به عدم اتحاد گروه‌های فلسطینی توافق با فتح به منزله توافق با حماس نیست بنابراین به همین بهانه مذاکرات صلح را به تعویق انداختند، برای مقابله با این جریان چه برنامه‌ای را در پیش دارید و آیا وارد مذاکره با فتح خواهید شد؟
** قبل از هرچیز باید بگویم ما هیچ مذاکرهای با اسراییل نخواهیم داشت چرا که اصلا در اهداف ما نیست. هدف ما باز ستاندن حقوق حقه مردم فلسطین است. ارزیابی ما از واقعیت موجود این است که مذاکره با رژیم صهیونیستی هیچ فایده‌ای ندارد. اسراییل نه تنها حاضر به دادن امتیاز نیست بلکه به دنبال گرفتن امتیازات بیشتر است. یک موضوعی که بخش اصلی این سند را تشکیل می‌دهد، علاقه‌مندی ما به مشارکت و توافق ملی با تمامی طرف‌های فلسطینی است. این موضوع حتی نیاز به نگارش هم ندارد چرا که عملا حماس این کار را کرده است.
یکی از بزرگترین و محبوب‌ترین شخصیت‌های داخل فلسطین شخصیت آقای اسماعیل هنیه است. ولی برای اینکه بهانه از سمت فتح گرفته شود در سال 1393 آقای هنیه گفت که من استعفا میدهم و بدون هیچ محدودیتی حکومت را به دست بگیرید. مایی که می‌گوییم در پی توافق ملی هستیم آن را در عمل نشان دادیم، نه اینکه آن را تنها روی کاغذ قرار دهیم. مساله دیگر اینکه جهت‌گیری و هدف این آشتی ملی به معنی به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی یا مذاکره با اسراییل نیست. بلکه هدف آزادسازی خاک و سرزمین‌مان است.
* محمود عباس به آمریکا میرود تا با دونالد ترامپ در خصوص آینده مذاکرات صلح صحبت کند. فرض محال که هیچگاه محال نیست، طرفین بتوانند به یک توافق صلح برسند، واکنش حماس چه خواهد بود؟
** ما نباید برمبنای اظهارات موضعگیری کنیم بلکه باید یک چیز عملی و ملموس ببینیم. مسئله دیگر اینکه تا این لحظه موضع دولت امریکا روشن و مشخص نیست. ترامپ وقتی به ریاست‌جمهوری رسید، صحبت از انتقال سفارت به قدس کرد، گفت که چیزی به عنوان دو کشوری مطرح نیست. در حال حاضر ایشان انتقال سفارت را متوقف کرده که البته هنوز مشخص نیست که این دایمی یا موقت خواهد بود. اکنون نیز شاهد آن هستیم که اظهاراتی برای برقراری صلح در راستای راه حل دو کشوری هستیم. من نمی‌خواهم بدبین باشم، اما این تناقضات موجود نیاز به توضیح دارد. در دوره اول ریاست‌جمهوری آقای اوباما با توجه به سخنرانی‌های پرطمطراقی که داشتند، بسیار امیدوار بودیم، اما با این وجود ایشان حتی نتوانست یک خشت را از شهرک‌های غیرقانونی اسراییل کم کند. اجازه بدهید که واقعبین و عملگرا باشیم و ببینیم مسائل به کدام سمت و سو میرود و آقای ترامپ هنوز تیم خود را به طور کامل تشکیل نداده است.
* مشکلی که حماس با آن مواجه است، این گروه در لیست گروه‌های تروریستی اروپا و غرب قرار دارد، به نظر شما این سند کمکی در راستای تعدیل نگاه غرب به حماس خواهد کرد و اینکه آیا شما برنامه‌ای در این خصوص دارید که چهره‌ای معتدل‌تر برای رفع نگرانی‌های بین‌المللی از خود نشان دهید؟
** غرب و مشخصا اروپا، حماس را به طور کامل می‌شناسند و خوب می‌دانند که حماس یک جنبش تروریستی نیست. این را هم در دیدارهای غیررسمی و حتی رسمی نیز اعلام کردند. ما معتقدیم که درج اسم حماس در لیست گروه‌های تروریستی یک مساله سیاسی است. متاسفانه آنها به نوعی به خواست اسراییل تن داده‌اند و از آن جانبداری می‌کنند. مساله‌ای برای ما در اروپا پیش آمد و شکواییه‌ای را مطرح کردیم که در آنجا رای به نفع ما صادر شد و توانستیم نام حماس را از فهرست گروه‌های تروریستی خارج کنیم اما دوباره درخواست استیناف شده است، با این وجود معتقدیم که چنین موضوعی مبتنی بر مسائل سیاسی و نه واقعی است.
* فایز ابوشماله، تحلیلگر فلسطینی معتقد است که بین حماس و فتح رقابتی برای رفتن در آغوش مصر، عربستان و سایر کشورهای عربی وجود دارد، اما به نظر می‌رسد که آغوش اعراب فضای کافی برای دو زن را ندارد، آیا شما همچنین تحلیلی در زمینه رقابت میان فتح و حماس برای رسیدن به اعراب قبول دارید؟
** اگر در رابطه با این سند چنین تحلیلی ارایه شده که سند در راستای چنین هدفی ارایه نشده است. اما داستان ارتباط فتح و حماس را با اعراب در نظر بگیریم، بله این رقابت در خصوص دو برنامه متفاوت وجود دارد، اما بر اساس اینکه بروید به آغوش دیگران درست نیست. حماس اعلام میکند من اینم. خودش را معرفی میکند که اصول و عقاید ما اینگونه است، روابط ما چنین است و باورهای خود را ارایه می‌دهد، من معتقدم که این یک بستر بسیار روشن و ممتازی است که بتواند هرکسی با حماس روابط داشته باشد. البته اگر بخواهد. ولی اگر نخواهد به پرده دیواره کعبه آویزان شود هم باز نمی‌شود. حماس به طور طبیعی تلاش میکند با اعراب و همه کشورهای جهان اسلام روابط خوبی داشته باشد. یکی از وظایف اصلی ما یافتن همین مناسبات با جهان اسلام است.
* اگر شرط اعراب برای حماس در راستای نزدیکی با آنها جدایی از ایران باشد، آن زمان چه می‌کنید؟
** ما هیچ شرطی را نه از ایران و نه غیر ایران نمی‌پذیریم.
* اساسنامه سال 1367 حماس، 30 سال از رویکرد و اعتقادات حماس را نشان داد و بر مبنای آن عمل کرد. آیا این سند جدید را یک نوع پذیرش اشتباه در راستای اصلاح گذشته نمیدانید؟
** من نگرانی که در وجود شما هست را می‌پذیرم. همانطور که در ابتدای مصاحبه اشاره کردم باید دقیق‌تر سند را مطالعه کنید، قبل از مصاحبه نیز مروری بر منشور 67 داشتم و با سند فعلی مقایسه کردم، در لحن تفاوت‌هایی وجود داشته است، اما هیچ تغییری در اصول نیست. همینطور که عرض کردم زبانی که تغییر کرد نتیجه گسترش و تحولی است که در اندیشه حماس صورت گرفته است. قرآن مجید که کلام‌الله است و در آن خدشه‌ای وارد نمی‌شود اگر درست نخوانید ممکن است دچار اشتباه شوید. ما در قرآن آیه‌ای داریم که می‌فرماید: «به نماز نزدیک نشوید»، اگر آن را کامل نخوانیم دچار اشتباه می‌شویم، اما آیه کامل می‌فرماید «به نماز نزدیک نشوید هنگامی که مست هستید.»
بنابراین منشور را نباید گزینشی خواند. حماس از امت اسلامی این انتظار را دارد، که ناظر بر عملکرد جنبش باشد و سعی برآن باشد که در قالب انتقاد و گفتگو آن را انتقال دهد تا مسیر ما تغییر نکند. نیروی اصلی ما برگرفته شده است از امت عربی و اسلامی است. اگر منشور را به طور کامل ببینید ادبیات و موضعگیری‌ها و کارکرد آن بطور کامل با اهداف عالیه مردم فلسطین منسجم بوده است. شما نگران نباشید انشاءالله که حماس کماکان در مسیر صحیح گام برداشته و از خداوند متعال میخواهیم که به هدف نهایی خود دست پیدا کنیم.
منبع: خبرگزاری قدس
http://jomhourieslami.net/paper/?newsid=133510
ش.د9600192