(روزنامه جوان – 1396/03/10 – شماره 5104 – صفحه 2)
تصويب طرح جامع تحريم‌هاي ايران در كميته روابط خارجي سناي امريكا از آنجا كه در چارچوب تحريم‌هاي هسته‌اي قرار نگرفته، بي‌ارتباط با برجام است اما به دليل آنكه پيشبرد اجراي توافق را با مشكل مواجه مي‌كند، مغاير با روح توافق هسته‌اي قلمداد مي‌شود. پنج شنبه چهارم خردادماه طرح تحريم‌هاي جديد ايران، كه اعمال تحريم‌هاي جامع غيرهسته‌اي عليه ايران را خواستار شده بود، در كميته روابط خارجي سناي امريكا به تصويب رسيد. پيش نويس اين طرح سوم فروردين ماه امسال (23 مارس) به اين كميته ارائه و به درخواست اروپايي‌ها راي‌گيري درباره آن به بعد از انتخابات ايران موكول شده بود.
موشك‌هاي بالستيك، تروريسم (تحريم برخي سازمان‌ها و افراد در ايران)؛ محوريت تحريم‌هاي جديد غيرهسته‌اي امريكا عليه ايران است. اگرچه تهيه‌كنندگان طرح تحريم‌هاي جديد عليه ايران ادعا مي‌كنند كه طرح يادشده بر روند برجام بي تأثير است، اما ادعاهاي ديگر حاكي از اين است كه اين طرح نقض برجام به شمار مي‌رود يا دست كم مي‌تواند زمينه را براي نقض برجام فراهم كند. اعمال دور تازه‌اي از تحريم‌هاي امريكا عليه ايران كه اين بار به بهانه تروريسم و موشك‌هاي بالستيك و تسليحاتي در كميته روابط خارجي سنا، تصويب شد، اين پرسش را ايجاد مي‌كند كه آيا تحريم‌هاي به اصطلاح جامع امريكا عليه ايران كه در چند روز اخير به تصويب رسيده است، به معناي نقض برجام خواهد بود يا خير؟
براي پاسخ به اين پرسش ايرنا با «علي خرم» تحليلگر، كارشناس روابط بين‌الملل و نماينده اسبق ايران در دفتر ژنو سازمان ملل متحد و همچنين «فؤاد ايزدي»، تحليلگر مسائل بين‌الملل و استاد دانشگاه مطالعات جهان دانشگاه تهران به گفت و گو پرداخت. خرم اعمال تحريم با موضوع هسته‌اي را نقض برجام دانست و در عين حال گفت: تحريم‌هاي با موضوع تروريسم، حقوق بشر و برنامه‌هاي موشكي و تسليحاتي، مستقيماً به معناي نقض برجام نخواهد بود. ايزدي نيز تحريم‌هاي جديد عليه ايران را مادر تحريم‌ها عنوان كرد و افزود: مقامات سابق امريكايي نيز تحريم‌هاي جديد را نقض برجام مي‌دانند و با تصويب قانون تشديد تحريم‌ها در كنگره امريكا، از برجام جز پوسته‌اي باقي نمي‌ماند.
آمريكايي‌ها در اجراي تعهدات دبه درآوردند
ايزدي در خصوص اينكه آيا تحريم‌هاي امريكا عليه ايران نقض برجام است يا نه، گفت: قبلاً اگر گفته مي‌شد كه تحريم‌ها نقض برجام است، مخالفت با دولت و سياسي كاري قلمداد مي‌شد، در صورتي كه هم اكنون خود آقاي كري وزير خارجه سابق و همچنين «آدام زوبين» معاون سابق وزارت خزانه‌داري امريكا، لايحه تحريم‌هاي جديد عليه ايران را مغاير با روح برجام مي‌دانند. زماني كه طرف مقابل تعهد را نقض مي‌كند به صورتي كه مقامات سابق آن كشور، آن را زير سؤال مي‌برند، اين نقض معمولي نيز نيست. اگر قانون تشديد تحريم‌هاي ايران در كنگره تصويب شود، از برجام جز پوسته‌اي باقي نمي‌ماند.
وي افزود: براساس توافق ژنو اصل برجام اين بود كه ايران در عرصه هسته‌اي محدوديت‌هايي را بپذيرد و پس از آن تحريم‌هاي هسته‌اي لغو شود. الان ايران به تعهدات خود عمل كرده و طرف مقابل نيز لغو نكرده است بلكه در پاره‌اي موارد تحريم‌ها به حالت تعليق درآمده و اينكه لغو تحريم‌ها پس از 8 سال صورت خواهد گرفت. يعني اگر ايران به تعهدات خود عمل مي‌كرد بدون هيچ شرط و شروطي، تحريم‌ها بايد لغو مي‌شد. در صورتي كه در حال حاضر متن قانون جديد شرط ديگري مي‌گذارد به اين معنا كه حتي اگر به تعهداتش عمل كرده باشد، امريكا ملزم به اجراي تعهدات و لغو تحريم‌ها نيست.
استاد دانشكده مطالعات جهان با بيان اينكه در قانون جديد تحريم‌هاي ضد ايراني، شمول بيشتري نسبت به گذشته دارد، افزود: بنابراين اصل برجام كه لغو تحريم‌هاي هسته‌اي بود كاملاً زير سؤال مي‌رود و تحريم‌ها نيز بيشتر از پيش مي‌شود و تحريم جديد مادر تحريم‌ها است. زيرا قبل برجام اشخاص و شركت‌ها را در ليست تحريم قرار نمي‌دادند اما در زمان حاضر نه تنها آنها به جاي خود باقي است بلكه در مقطع جديد يك قدم جلوتر رفته‌اند و افرادي كه جايگزين مي‌شود نيز شامل قانون جديد تحريم مي‌شوند.
وي با اشاره به قطعنامه1929، اظهار كرد: در برجام بحث بر سر تحريم‌هاي هسته‌اي بود كه تحريم‌هاي ايران مشروط به اجراي تعهدات خود، پس از هشت سال لغو شود. تحريم‌هاي موشكي بنابراين قطعنامه صورت گرفت، در قطعنامه استنباط اين بود كه چون ايران در موضوع هسته‌اي به تذكرات آنها توجهي نكرده است؛ برنامه موشكي ما را تحريم كردند. بر اساس همين قطعنامه هم اكنون با اجراي تعهدات برجام از سوي ايران، قطعاً بايد تحريم‌هاي موشكي برداشته مي‌شد، در صورتي كه چنين نشد. امريكايي‌ها در اين قضيه دبه درآوردند.
تحريم‌هاي جديد با چراغ سبز اروپايي‌ها
ايزدي ضمن اشاره به تعليق تحريم‌هاي كنگره امريكا تا پس از انتخابات ايران، افزود: دليل اين كار به خواست اروپايي‌ها باز مي‌گردد و نشانه خوبي نبود. زيرا امريكايي‌ها در رودربايستي كاري را انجام نمي‌دهند. شكي نيست كه در اين قضيه با اروپايي‌ها توافق كرده‌اند كه تحريم‌ها به پس از انتخابات موكول شود، به شرط آنكه اروپايي‌ها نيز هنگام تصويب تحريم‌ها به آن اعتراض نكنند. نتيجه آن شد كه در تصويب تحريم ها، هيچ مخالفتي از سوي اروپايي‌ها صورت نگرفت.
از درون كشور پيام امتياز بيشتر داده مي‌شود
اين تحليلگر روابط بين‌الملل با طرح اين پرسش كه «چرا امريكايي‌ها به قانون جديد بندهاي جديدي اضافه مي‌كنند؟» گفت: زيرا متوجه شدند كه هر اندازه به ايران فشار بيشتري بياورند مجبور نيستند براي آن هزينه‌اي بپردازند. در حوزه تحريم‌ها نيز چون براي آن هزينه‌اي نمي‌پردازند، مدام بر ادامه و تشديد آنها اصرار مي‌كنند. ايزدي سپس با طرح پرسشي ديگر مبني بر اينكه «در مقابله با اين روند امريكايي‌ها بايد چكار كرد؟» گفت: ما بايد در حوزه‌هايي كه قابليت دارد براي امريكايي‌ها هزينه ايجاد كنيم، اما متأسفانه ما اين كار را نمي‌كنيم. نه تنها به هزينه‌هاي امريكايي‌ها اضافه نمي‌كنند بلكه از ميزان هزينه‌هاي آنها كم مي‌كنند. هم اكنون در داخل كشور مي‌گويند كه ما در حوزه‌هاي ديگر نيز تحريم‌ها را لغو مي‌كنيم اين يعني اينكه ما آمادگي دادن امتياز بيشتر را داريم و نتيجه آن تحريم‌هايي مي‌شود كه تصويب آنها از سوي امريكايي‌ها ادامه مي‌يابد.
فعاليت موشكي ايران ناقض قطعنامه 2231 نيست
خرم تحليلگر مسائل بين‌الملل، نيز با اشاره به قطعنامه 2231 گفت: اين قطعنامه از ايران به صورت اخلاقي مي‌خواهد كه به توسعه موشكي خود نپردازد. اما به صورت دستوري و آمرانه به عنوان يك قطعنامه چنين چيزي را نمي‌گويد. در نتيجه نمي‌توان گفت كه آيا قطعنامه 2231 در صورتي كه ايران توسعه موشكي بدهد يقيناً نقض شده است يا نه. مفسر آن خود اعضاي دائم شوراي امنيت خواهد بود كه آيا برداشت آنها اين است كه از اين طريق قطعنامه 2231 نقض شده يا نه؟ در اين ميان اما ممكن است امريكايي ها، توسعه برنامه موشكي ايران را بهانه قراردهند و از اين طريق سعي كنند استحكام قطعنامه را از بين ببرند.
خرم، تناقض موجود درباره اصرار امريكايي‌ها براعمال محدوديت‌هاي تسليحاتي براي ايران و همچنين انعقاد قرارداد تسليحاتي آنها با عربستان را ناشي از زنجيره دشمني عليه ايران برشمرد و گفت: ايران در اين زمينه هنوز راهكاري ارائه نداده تا جلوي اين زنجيره را بگيرد و مرتب به حلقه‌هاي اين زنجير اضافه مي‌شود. اين يك خطر جدي است و حتماً بايد در جمهوري اسلامي ايران و وزارت خارجه براي اين موضوع چاره انديشي شود. وي در پاسخ به اين پرسش كه آيا ادامه فعاليت‌هاي تسليحاتي و موشكي كشور، اجراي برجام را تحت تأثير قرار مي‌دهد يا نه؟ اظهار كرد: فعاليت‌هاي ما از نظر ظاهري به قطعنامه ضربه‌اي نمي‌زند اما ممكن است امريكايي‌ها از اين موضوع سوءاستفاده و نظر خود را به اعضاي دائم شوراي امنيت نيز القا كنند و همين مسئله نيز اجراي برجام را با مشكلاتي روبه‌رو كند.
http://www.javanonline.ir/fa/news/854623
ش.د9600713