(روزنامه آفتاب يزد – 1396/07/05 – شماره 5003 – صفحه 3)
این پرسش، ذهن این روزهای دیپلمات‌های ایرانی را رها نمی‌کند که اگر ترامپ که اکنون پایش را در یک کفش کرده تا بی‌خیال برجام شود، دوباره کار را به مذاکره دیگری تحت عنوان مکمل برجام بکشاند واکنش اروپایی‌ها نسبت به آن چه خواهد بود؟
در همین مدت نیز بارها در اینباره و پیرامون موضع اروپایی‌ها رفتارهای دوگانه و بعضا مبهمی شاهد بودیم، چراکه رئیس‌جمهور سابقا تاجر آمریکایی که در سازمان ملل با قلدرمابی‌هایش حسابی برای ایران خط و نشان کشید، توانسته بود دل برخی از اروپایی‌ها را به لرزه درآورد(!)
تا جایی که حتی برخی از مقامات قاره سبز از احتمال مذاکره‌ای دوباره به‌ویژه بر سر موشک‌های بالستیک ایران سخن می‌گفتند.
در همان بحبوحه محمد جواد ظریف به کنایه گفت اگر بنا به مذاکره دوباره‌ای باشد باید تمام امتیازاتی که ایران در برجام داده است به آنها پس داده شود تا بعد از آن راضی شود که پای میز مذاکره بنشیند. ظریف سپس از 10 تن اورانیوم غنی‌سازی شده‌ای که باید برای مذاکرات مجدد بر سر برجام به ایران بازپس داده شود، گفت.
با این حال مقامات ایرانی بارها به این نکته اشاره کرده بودند که اگر ترامپ از برجام خارج شود یا موضوع مکمل برجام مطرح گردد واکنش ایران نسبت به این موضوع به اقدامات اروپایی‌ها پس از اقدامات خصمانه آمریکا بازمی‌گردد.
وضعیت فرق کرد
در این وادی عده‌ای معتقد بودند با توجه به حضور دونالد ترامپ و ایجاد شکاف گسترده‌ای که بین او با اتحادیه اروپا ایجاد شده، محال ممکن است که اروپایی‌ها دیگر خام آمریکا شوند و به او بپیوندند، بلکه پایبندی به یک تعهد بین‌المللی همیشگی را به ترامپی که تا سه سال دیگر دوره زمامداری‌اش سر می‌آید ترجیح می‌دهند.
وقتی فدریکا موگرینی، رئیس اتحادیه اروپا مدام از این می‌گفت که نیازی به مکمل برجام نیست، ایران به تعهداتش متعهد بوده و آمریکا نباید به توافق هسته‌ای پشت کند، خیال خیلی‌ها راحت بود از اینکه اروپا در مسیر تاجر دیوانه آمریکایی پای نمی‌گذارد.
اما از طرف دیگر با یک معادله ساده به این نتیجه می‌رسیدیم که اروپایی‌ها تجارت با ایران را به رابطه اقتصادی با آمریکا ترجیح نمی‌دهند. هنوز که هنوز است بسیاری از شرکت‌ها و بانک‌های اروپایی مانند مارگزیده‌ای از ریسمان سیاه و سفید -یعنی تحریم‌شدنشان به‌خاطر ارتباط‌های تجاری با کشورمان حتی بعد از برجام – واهمه دارند.
بنابراین طبیعی است که با خروج آمریکا از برجام بخواهند تبادلات اقتصادی با ایران را کلید بزنند. از طرف دیگر بعید به نظر می‌آمد که اروپایی‌ها در عمل، از خیر آمریکا بگذرند حتی اگر رئیس‌جمهور این کشور، ترامپ شده باشد.
به هر حال اروپا سود با آمریکا بودن را به تحریم‌شدن به‌خاطر با ایران بودن رها نمی‌کرد. این مسئله را در کنار اظهارات برخی مقامات اروپایی که از احتمال وقوع مجدد مذاکرات برجام سخن می‌گفتند، بگذاریم می‌توانستیم به این نکته پی ببریم که ظاهرا زور آمریکا در این جریان به اروپا می‌چربد. اما اتفاق روز گذشته بار دیگر ورق را به سود ایران برگرداند. اتفاقی که شاید خوشبین‌ترین سیاسیون کشورمان نیز در چنین شرایطی آن را متصور نبودند.
آنچه دیروز رخ داد
موضوع از این قرار است که دیروز سفرای سه کشور اروپایی در برجام به همراه سفیر اتحادیه اروپا در واشنگتن یک جلسه تشکیل دادند و در قلب ایالات متحده بر حمایتشان از توافق هسته‌ای تاکید کردند.
به‌خصوص اینکه در همین نشست تاکید کردند که اروپا آماده است تا تلاش‌های دولت آمریکا برای وضع مجدد تحریم‌ها علیه ایران را خنثی کند.
اقدامی که خیلی‌ها را متحیر کرد
در حالیکه حس می‌شد در موقع فرارسیدن ماه اکتبر و ضرب‌الاجل ترامپ اروپایی‌ها به کل، بازی را به نفع آمریکا رها کنند اینبار محکم پشت قضیه توافق ایستاده‌اند.
اما این ایستادگی، سرنوشت شرکت‌های اروپایی و روابطشان با ایران را به کجا می‌کشاند؟ این سوالی است که پاسخش را دیوید او سولیوان، سفیر اتحادیه اروپا در واشنگتن در نشست اخیر داده است و گفته اگر آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران خارج شود و دوباره تحریم‌هایی را وضع کند که نه تنها ایران بلکه کشورهایی که با ایران تجارت می‌کنند را هدف قرار دهد، اتحادیه اروپا می‌تواند از یک اساسنامه که به اواسط دهه 1990 بازمی‌گردد، بهره ببرد که از شرکت‌های اروپایی در برابر مجازات شدن به دلیل تحریم‌ها حمایت می‌کند.
آنطور که ایسنا می‌نویسد، پیتر ویتیگ، سفیر آلمان در آمریکا نیز به کنایه به ترامپ گفته هر کس که از خروج از توافق هسته‌ای دفاع می‌کند باید مسائل بزرگ‌تری را هم در نظر بگیرد. مسائلی که شامل افزایش از سرگیری غنی‌سازی ایران است. جالب اینکه کیم داروچ ، سفیر انگلیس در آمریکا هم گفته، ترامپ و ترزا می، نخست‌وزیر انگلیس زمانی که هفته گذشته در نیویورک با یکدیگر دیدار کردند، تقریبا نیمی از گفتگوهای خود را به ایران اختصاص دادند، هرچند ترامپ مشخص نکرده که تصمیم وی درباره توافق هسته‌ای چیست. اما «می» در این دیدار بار دیگر تشریح کرده که بریتانیا از توافق هسته‌ای دفاع می‌کند و آن را یک موضوع امنیت ملی می‌داند و تا زمانی که از نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایرانی‌ها به پایبندی خود به توافق ادامه دهند، انگلیس نیز به حمایت خود از این توافق ادامه می‌دهد.
اینها را در کنار حرف‌های ژرارد آرو، سفیر فرانسه هم بگذارید که تایید کرده دیگر کشورهای امضاکننده توافق هسته‌ای یعنی روسیه، چین و ایران نیز مشخص کرده‌اند که از مذاکره مجدد بر سر این توافق حمایت نمی‌کنند و اروپا نیز مانند همان‌ها عمل می‌کند.
یک نتیجه‌گیری
از اظهارات سفرای اروپایی در آمریکا می‌توان به صراحت به این نکته پی برد که لااقل در عرصه سیاسی ترامپ تنهاست و به‌طور بی‌سابقه‌ای اروپا این روزها به ایالات متحده و سیاست‌هایش وقعی نمی‌نهد. اساسا نیز نه علاقه‌ای به مذاکره مجدد دارد و نه وقتش را.
اما نکته دومی که در صحبت‌های سفیر اتحادیه اروپا حائز اهمیت است اشاره او به شرکت‌های اروپایی و حمایت از آنها در رابطه‌شان با ایران است، نکته‌ای که می‌تواند به‌معنای پیش‌بینی آنها از این موضوع باشد که خروج آمریکا از برجام و پافشاری اروپایی‌ها بر توافق هسته‌ای و رابطه با ایران می‌تواند عواقبی برای شرکت‌های اروپایی داشته باشد، اما این کشورها خود را برای عبور از این تهدید آمریکایی نیز آماده کرده‌اند. نکته‌ای که خبر از عزم جزم قاره سبز بر تداوم برجام - حتی برجام منهای آمریکا – می‌دهد. آنها حاضرند ریسک‌ها را به جان بخرند، اما بساط برجام مکمل را هم جمع کنند.
http://aftabeyazd.ir/?newsid=85532
ش.د9602364