(روزنامه آسمان آبي – 1396/06/22 – شماره 62 – صفحه 9)
سابقه تأسیس حزب مؤتلفه اسلامی به دهه 40 برمی‌گردد. پیش از انقلاب اسلامی مؤتلفه در بسیاری از مبارزات علیه رژیم پهلوی از جمله مبارزات مسلحانه نقش مؤثری را ایفا می‌کرد. بعد از پیروزی انقلاب نیز مؤتلفه به حضور خود ادامه داد و به‌عنوان یک حزب مستقل تلاش کرد در عرصه سیاسی کشور نقش داشته باشد. پیوند مؤتلفه با اهالی بازار باعث شده است که در تمامی این سال‌ها این حزب به‌عنوان تشکلی با پشتوانه اقتصادی قوی شناخته شود.
حامیان یا اعضای مؤتلفه در فعالیت‌های تجاری شرکت دارند. آنان با نام مؤتلفه بازار یا بخش اصناف جمعیت مؤتلفه در بازار تهران شناخته می‌شوند. هرچند مؤتلفه در زمینه سیاسی به دخالت دولت در امور مختلف اعتقاد دارد، اما از نظر اقتصادی مخالف کنترل کامل حکومت بر همه فعالیت‌های تجاری و مبادلات اقتصادی است. در جریان انقلاب نیز این گروه از بازاریان در حمایت از نیروهای انقلابی نقش مهمی را برعهده داشتند.
سابقه‌ای به‌قدمت انقلاب
بعد از پیروزی انقلاب غیر از حزب جمهوری‌اسلامی، مؤتلفه از سازمان‌یافته‌ترین گروه‌هایی بود که در عرصه سیاست ایران حضور داشت. این تشکل سیاسی در همه انتخابات‌های ایران با معرفی یا اعلام حمایت از نامزدها حضور فعال داشته است، هرچند که تا به‌حال به‌طور خاص در انتخابات ریاست‌جمهوری هیچ یک از اعضای این حزب نتوانسته‌اند به پیروزی برسند.
کارنامه فعالیت‌های سیاسی حزب مؤتلفه پربار است و حضور و نفوذ آنان باتوجه به پشتوانه اقتصادی که دارند در عرصه سیاست ایران کم نبوده است، اما با وجود این، امروز اصول‌گرایان در مقابل مؤتلفه ایستاده‌اند و می‌گویند مؤتلفه جایگاهی ندارد. باتوجه به گذشت بیش از پنج دهه از شکل‌گیری مؤتلفه بسیاری از چهره‌های پر نفوذ و شناخته‌شده این حزب یا از دنیا رفته‌اند یا وارد دوران کهنسالی شده‌اند. حبیب‌الله عسگراولادی از‌جمله مهم‌ترین افراد این حزب بود که در آبان ۱۳۹۲ در گذشت. او یکی از نامزدهای دومین و چهارمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری ایران و همچنین وزیر بازرگانی در دولت موقت مهدوی‌کنی و دوره اول ریاست جمهوری آیت‌آلله خامنه‌ای بود. برادر او اسدالله عسگراولادی از تجار معروف تهران است.
بر این‌اساس غیر از اصول‌گرایان، فضای سیاسی کشور نیز حزب مؤتلفه را تشکلی پیر و کهنسال می‌داند که تحرک و پویایی کافی ندارد و نمی‌تواند آرای نسل جدید را به‌دست بیاورد، اما مؤتلفه‌ای‌ها در دفاع از خود می‌گویند که همچنان در همه کشور فعالیت دارند و با کادر‌سازی توانسته‌اند جوانان را نیز وارد شورای مرکزی کنند. محمدمهدی اسلامی از جمله جوانانی است که در شورای مرکزی حزب مؤتلفه عضویت دارد.
اما با وجود این، اختلاف اصول‌گرایان با حزب مؤتلفه علنی شده است. مهدی چمران، رئیس پیشین شورای شهر تهران و از فعالان سیاسی اصول‌گرا اخیرا اعلام کرده است: «400هزار رأی آقای میرسلیم واقعا اهمیت داشت تا به مؤتلفه‌ای‌ها بگوییم این‌قدر که می‌گویید ما حزب هستیم و قدیمی هستیم و رأی داریم، این 400 هزارتا رأی شماست!»
چمران در مصاحبه خود با روزنامه «اعتماد» در همین رابطه اضافه کرده است: «من واقعا خوشحال هستم که آقای میرسلیم از انتخابات کنار نرفت؛ آقای رئیسی هم بعد از انتخابات گفت الحمدلله که آقای میرسلیم کنار نرفت وگرنه بعدا می‌گفت ١٠ میلیون رأی رئیسی به خاطر کنار رفتن من بوده است.»
این سخنان چمران تنها اختلاف با مؤتلفه را نشان نمی‌دهد، بلکه از وجود فاصله بین گروه‌های مختلف اصول‌گرایی حکایت دارد که هرچند تا پیش از این درباره آن گمانه‌زنی‌هایی وجود داشت، اما هربار یکی از چهره‌های اصول‌گرایی با سخنان خود آن را تأیید می‌کند.»
انتخابات، فصل اختلافات
در جریان دو انتخابات اخیر ریاست‌جمهوری اصول‌گرایان نتوانستند به نامزد واحدی برسند. این درحالی بود که اصلاح‌طلبان باوجود شرایط خاصی که داشتند تنها یک گزینه را برای حضور رقابت تأیید کردند. سال 96 نیز مانند سال 92 در جریان اصول‌گرایی برای معرفی نامزد نهایی آشفتگی ایجاد شد. هرچند که در روزهای منتهی به برگزاری انتخابات همه از سیدابراهیم رئیسی، تولیت آستان قدس نام بردند، اما حضور سیدمصطفی میرسلیم به‌عنوان نامزد مؤتلفه نشان داد که این جریان برنامه‌ای برای تصمیم‌گیری واحد ندارد.
حزب مؤتلفه که از ابتدا اعلام کرده بود نامزد خود را تا آخر در صحنه رقابت نگه می‌دارد، تنها یک روز مانده به برگزاری انتخابات در 28 اردیبهشت دربیانیه‌ای اعلام کرد که با کناره‌گیری میرسلیم از انتخابات موافقت می‌کند. انتشار این بیانیه در آخرین لحظات قبل از برگزاری انتخابات نشان داد که به‌دلیل هماهنگ نبودن و اختلاف‌نظر مؤتلفه قصد دارد میرسلیم را مجبور به کناره‌گیری کند که میرسلیم هم این نظر حزب را نپذیرفت.محمدنبی حبیبی، دبیرکل مؤتلفه ضمن این‌که بر وجود این اختلافات صحه گذاشته، اما از تمام شدن آن سخن می‌گوید. حبیبی ماه گذشته در مراسم تجلیل از خبرنگاران اعلام کرده بود: «هرجا کیان حزب مؤتلفه اسلامی در معرض خطر قرار گیرد، فصل‌الخطاب ما طبق اساسنامه حزب، هیئت نظارت است، از این‌رو باتوجه به وقوع این اختلافات در شب انتخابات معتقدیم یک اتفاق کوچک‌تر از این هم می‌توانست یک حزب را متلاشی کند، اما ما آن را تمام‌شده تلقی کردیم.»
نظر شرعی میرسلیم
اما امیر محبیان از فعالان سیاسی اصول‌گرا درباره دلیل انصراف ندادن میرسلیم به نفع رئیسی در جریان انتخابات به «پانا» می‌گوید: «وقتی که آقای میرسلیم به نفع آقای رئیسی در جریان انتخابات کنار نکشید، خود ما موضوع را از سران مؤتلفه جویا شدیم. آن‌ها گفتند در حزب ما تکلیف شرعی اولویت دارد. بر این اساس ما از لحاظ سازمانی به این نتیجه رسیدیم؛ آقای میرسلیم کنار بروند، ولی او گفته بود من از نظر شرعی به این نتیجه نرسیده‌ام که اگر کناره‌گیری کنم، آرایی که قرار است در صندوق برای من ریخته شود، به نفع آقای رئیسی تغییر می‌کند و ممکن است به نفع طرف دیگری باشد، به همین دلیل به تکلیف شرعی خود عمل کردم. این برداشتی است که مؤتلفه از این موضوع دارد.» اما این تقابل اصول‌گرایان با مؤتلفه درحالی است که انشقاق نیروهای سیاسی و گروه‌ها در این جریان بعد از شکست انتخاباتی اخیر آنان شدت گرفته است.
محمدباقر قالیباف که به نفع رئیسی کناره‌گیری کرده بود نخستین شخصی بود که خواستار اصلاح در اصول‌گرایی شد و تأکید کرد که جریان نواصول‌گرایی شکل بگیرد، اما این جریان سیاسی نه‌تنها به پیشنهاد قالیباف توجهی نکرد، بلکه بسیاری از چهره‌های سیاسی اصول‌گرا در مصاحبه‌های متعدد در مقابل قالیباف موضع‌گیری کردند. جدای از این رئیسی که نامزد مورد حمایت اصول‌گرایان بود و توانست 14میلیون رأی کسب کند نیز تا به‌حال موضع‌گیری مشخص حزبی نداشته است. این درحالی است که اصلاح‌طلبان در پی بازسازی ساختار تشکیلاتی و حزبی جریان خود هستند و قصد دارند از حالا برای انتخابات بعدی مجلس خود را آماده کنند. به گفته افراد شاخص اصول‌گرایی، آنان بیش از همه با بحران ارتباط با بدنه اجتماعی روبه‌رو هستند. محبیان در این‌باره می‌گوید: «بهترین راه برای جلوگیری از انشقاق بین اصول‌گرایان و رسیدن به وحدت، این است که مبنای تصمیم‌گیری‌ها از بدنه اجتماعی اخذ شود و نه این‌که درصدد تحمیل آرا به بدنه اجتماعی باشند.»
https://asemandaily.ir/post/1657
ش.د9603080