(روزنامه اطلاعات - 1396/09/20 - شماره 26886 - صفحه 12)
کارشناسان علت اصلی عدم دیدار رسمی رهبران روسیه و آمریکا در ویتنام را مسموم شدن روابط دو کشور بر اثر جنجال «دخالت روسیه در انتخابات» ارزیابی کرده‌اند.به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، روزنامه «پراودا»، چاپ مسکو نوشته است: اجلاس رهبران کشورهای عضو سازمان همکاریهای اقتصادی آسیا و اقیانوس آرام که در شهر "دانانگ" ویتنام برگزار شد، بعنوان «قله از دست رفته» در نشست سران در تاریخ به یاد خواهد ماند.در حالیکه همه تقصیرها متوجه طرف آمریکایی است، رهبران روسیه و آمریکا نتوانستند در حاشیه این نشست با یکدیگر دیداری تمام و کمال داشته باشند. این در حالی است که ابتکارعمل چنین دیداری دقیقا از طرف خود "دونالد ترامپ" و در آستانه سفر وی به آسیا مطرح شده بود و مقامات کرملین هم با آن موافقت کردند. در نهایت روسای جمهوری دو کشور در روز نخست اجلاس تنها با یکدیگر دست دادند و در روز دوم نیز در پایان نشست و تنها در طول مسیر به سمت محل گرفتن عکس یادگاری، چند دقیقه در حال حرکت با یکدیگر صحبت کردند.
ناامیدی مقامات مسکو از عادی شدن روابط با آمریکا
گفته می شود که برنامه دیدارهای دوجانبه رهبران دو کشور با یکدیگر منطبق نشده است، ولی به نظر میرسد ترامپ عمدا از مذاکره جدی با ولادیمیر پوتین در خصوص مشکلات جهانی، اجتناب ورزیده است. "سرگئی لاوروف" ناخرسندی خود از عدم دیدار پوتین و ترامپ را مخفی نکرده و در جمع خبرنگاران روسی، و یادآور شد که بهتر است آنها علت این مشکل را از طرف آمریکایی جویا شوند.ولادیمیر پوتین هم در نشست مطبوعاتی خود در پایان سفرش به ویتنام هم اعتراف کرد که برخلاف انتظار موفق نشد تا با دونالد ترامپ دیدار دوجانبه داشته باشد.
وی تاکید کرد که این مسئله، گویای این واقعیت است که روابط روسیه و آمریکا دچار مشکل جدی بوده و نتوانسته از بحران موجود خارج شود. وی دو علت برای عدم دیدار با ترامپ را عدم تطابق جدول دیدارهای دو طرف و پروتکلهای خاص دو تیم نام برد و به شوخی گفت که مقصرین این مسئله تنبیه خواهند شد. البته او از این رخداد مشکل جدی نساخت و بر آماده بودن مسکو برای «ورق زدن این صفحه» و امیدواری به امکان همکاریهای آینده دو کشور تاکید کرد.البته با این وجود درجریان گفتگوی کوتاه هم روسای جمهوری دو کشور موافقت خود با انتشار بیانیه مشترک تهیه شده برای دیدار آنها در مورد سوریه را اعلام کردند. این بیانیه پیشتر مورد تایید وزیران امور خارجه دو کشور رسیده بود.
تحقیقات در آمریکا جدی‌ترین مشکل ترامپ برای ارتباط با روسیه
با وجود این انتقادات در ایالات متحده بلافاصله آغاز شد و "جان مک کین" سناتور آمریکایی از ترامپ خواست تا «عینک خوش بینی» را از چشمانش بردارد و باور کند که هدف واقعی ولادیمیر پوتین، تنها آسیب رساندن به منافع ملی آمریکاست. وی همچنین ابراز اطمینان کرد که همکاری روسیه و آمریکا در سوریه هیچ نتیجه مثبتی نخواهد داشت، تا زمانی که "بشار اسد" در این کشور قدرت را در اختیار دارد.رسانه‌های گروهی آمریکایی هم نتیجه گیری کردند که علت عدم دیدار کامل ترامپ با پوتین، واضح است: ادامه تحقیقات در مورد «ارتباط مخفی ستاد انتخاباتی ترامپ با روسیه در جریان انتخابات»، هرچند ترامپ سعی می کند خود را آرام نشان داده و وجهه خود را حفظ کند. اتفاق رخ داده در ویتنام برخی کارشناسان را برآن داشت که امیدی به عادی سازی روابط روسیه و آمریکا نداشته باشند و معتقد باشند که روسیه دیگر دستور کار اصلی سیاست خارجی آمریکا کنار گذاشته شده است.
برخی دیگر از کارشناسان نیز، برعکس یادآور شده اند که با وجود تیرگی روابط دو کشور، پوتین و ترامپ نشان داده اند که در هر صورت مایلند برای حل و فصل مشکلات با یکدیگر همکاری کنند."جیل دوگرتی" مفسر شبکه تلویزیون «سی ان ان» با عجیب خواندن دیدار پوتین و ترامپ در ویتنام، در آن جریان جدیدی از روابط دو کشور را دیده و معتقد است که پوتین امید تازه ای به بهبود روابط با آمریکا بخشیده است. به گفته وی، رئیس جمهوری روسیه با نادیده گرفتن وضعیت به وجود آمده، از فرصت کوتاه بدست آمده برای گفتگو با ترامپ هم استفاده کرد. به عقیده وی، ترامپ هم در مورد «دخالت روسیه در انتخابات» به پوتین بیشتر از سرویس‌های امنیتی آمریکا اعتماد دارد.
"الیگ ماروزوف" عضو کمیته امور بین الملل شورای فدراسیون (سنای) روسیه در گفتگو با روزنامه «وزگلیاد» گفته است: خود ولادیمیر پوتین هم تاکید کرده که روابط روسیه و آمریکا هنوز در بحران جدی قرار دارد. ولی در هم گفتگوی 5 دقیقه‌ای هم رهبران دو کشور موفق شدند حرفهایی که باید زده میشد، را بزنند و همین اندازه هم مثبت است.
روسیه از اولویت سیاست خارجی آمریکا کنار گذاشته شده
برخی کارشناسان عدم دیدار دوجانبه را شکستی برای روسیه نامیده‌اند. "آلکسی مالاشنکو" عضو شورای علمی مرکز کارنگی در مسکو معتقد است:برغم ابراز تمایل ترامپ، روسیه به تدریج از اولویت سیاست خارجی آمریکا کنار گذاشته شده است. اکنون برای آمریکا، چین و روابط با اروپا در درجه اهمیت بیشتری قرار دارد. به عقیده این کارشناس، این اتفاق بسیار آرام در حال رخ دادن است، ولی تمایل کلی به این سمت است. در حالیکه این تمایل در مورد چین برعکس است. روابط اقتصادی دو کشور بعد از سفر ترامپ قطعا توسعه خواهد یافت و ظاهرا دو طرف به توافق کامل رسیده‌اند.
"یوری راگولییف" مدیر بنیاد مطالعات آمریکا با عنوان «فرانکلین روزولت» به این روزنامه گفته است: «مشکل اینجاست که روابط روسیه و آمریکا بعد از اتفاقات رخ داده در عرصه دیپلماتیک دیگر در سطح عادی قرار ندارد. سران هر دو کشور برای ملاقات ابراز تمایل کرده بودند، ولی در حقیقت حرکت واقعی برای فراهم سازی مسائل مورد بررسی صورت نگرفته بود. در نهایت دو طرف فقط بیانیه‌ای در مورد سوریه صادر کردند تا امید برای همکاری در این عرصه از بین نرود. ولی برای بررسی سایر مسائل جهانی، دو طرف هنوز آماده نیستند. البته باید یادآور شد که کرملین نیز از ابتدا اعلام کرده بود که با بررسی موضوع سوریه، موافقت شده است.
مانع جدی برای عادی‌سازی روابط مسکو و واشنگتن
این کارشناس یادآور شد که دونالد ترامپ هم با توجه به ادامه تحقیقات مربوط به مداخله احتمالی روسیه در انتخابات آمریکا، در وضعیت چندان مناسبی قرار ندارد و تا زمانی که این جنجال پایان نیافته است، وی نمی تواند گامی برای بهبود روابط با روسیه بردارد."دمیتری دوبنیتسکی" کارشناس مسائل سیاسی و آمریکا شناس هم معتقد است علائم مثبتی نیز در ویتنام دیده شد: هر دو رئیس جمهوری به برقراری تماس دوجانبه علاقه مند بوده، به یکدیگر احترام می گذارند و حداقل در زمان دیدار دیدگاه یکدیگر را مثبت ارزیابی می کنند. و زبان فیزیکی هر دو طرف، این مسئله را تایید کرده است.وی افزود: «البته در آمریکا مخالفت بسیار جدی با چنین تماس‌هایی وجود دارد. بنابراین بعید نیست که اطرافیان دونالد ترامپ تمایل زیادی برای برگزاری نشست دوجانبه وی با پوتین نداشته و ضرورت زیادی برای تلاش در این خصوص ندیده اند.
البته این یک واقعیت است که در چنین شرایطی، ادامه روابط عادی بسیار دشوار بوده و مشکلات دوجانبه نیز حل و فصل نخواهند شد.»به گفته این کارشناس، بعید است چنین وضعیتی مورد رضایت هیچیک از طرفین باشد و رهبران دو کشور نیز خود به این مسئله اشاره کردند. در واقع موضوع دخالت روسیه در انتخابات، روابط دو کشور را به سختی مسموم کرده و مانع مصنوعی جدی در عادی سازی روابط است.در این حال،«ریچارد مورفی» معتقد است که خروج ترامپ از توافقات مهم بین‌المللی ممکن است در کوتاه مدت مزایایی برای واشنگتن در بر داشته باشد اما در بلندمدت باعث افزایش قدرت آمریکا نخواهد شد.به گزارش مهر،دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده امریکا از زمان آغاز ریاست جمهوری خود تاکنون سعی نموده جهت تحقق سیاست اول امریکا خود از توافقات مهم بین المللی که دولتهای پیشین آنها را امضاء نموده‌اند، خارج شود.
وی تاکنون دستور خروج امریکا از توافقنامه آب و هوایی پاریس و توافقنامه آسیا - پاسیفیک را صادر نموده و در تلاش است از توافقنامه نفتا و برجام نیز خارج شود. وی معتقد است این توافقات بین المللی در راستای منافع ملی امریکا عمل نمی‌کنند. کارشناسان بین‌المللی معتقدند خروج ترامپ از توافقات بین المللی تهدیدی علیه لیبرالیسم، رویکردی که معتقد است معاهدات بین المللی برای امنیت و ثبات جهانی ضروری هستند، می باشد.در این راستا خبرنگار مهر گفتگویی با «ریچارد مورفی» دیپلمات پیشین و کهنه کار امریکا انجام داده است که در ادامه می آید.
«ریچارد مورفی» دیپلمات پیشین و کهنه کار آمریکایی با ۳۴سال فعالیت در حوزه خاورمیانه و کشورهای عربی، در سال‌های جنگ ایران و عراق سفیر آمریکا در عربستان سعودی بود و سپس معاون وزیر خارجه آمریکا در امور خاورمیانه شد. مورفی اینک با شرکت در شبکه‌های «بی‌بی‌سی»، «سی‌ان‌ان»، «فاکس نیوز» به تحلیل درباره رویدادهای جهان به ویژه خاورمیانه می‌پردازد. وی عضو هئیت امنای دانشگاه آمریکایی «بیروت» در لبنان نیز هست.
* بر اساس لیبرالیسم، معاهدات و توافق نامه‌های بین المللی برای امنیت و ثبات جهانی ضروری است. برخی معتقدند خروج رئیس جمهوری ترامپ از معاهدات بین‌المللی تهدیدی برای لیبرالیسم است. نظر شما در این خصوص چیست؟
** معاهدات بین المللی برای ثبات و امنیت نظام بین الملل ضروری هستند. در واقع توافق نامه‌ها و معاهدات بین المللی منعکس کننده نظر و رای سنجیده حکومت‌هایی هستند که در مورد آنها مذاکره نموده و آنها را امضاء کرده اند.
* اثرات احتمالی خروج ترامپ از معاهدات بین المللی بر حقوق بین‌الملل و به ویژه بر عرف بین‌المللی چیست؟
** برای هر قدرتی، کوچک یا بزرگ، نادیده گرفتن امضاء خود و ترک یک معاهده به طور یک جانبه، سوالاتی در مورد پایبندی آن به هدف معاهده ایجاد می کند. تاثیر خروج یک کشور از معاهده بین المللی به واکنش سایر امضاء کنندگان آن و اقدامات بعدی دولتی که حمایت خود را از معاهده قطع نموده بستگی دارد.
* نظم لیبرال اساسا مبتنی بر چندجانبه گرایی است. خروج ترامپ از موافقتنامه آب و هوایی پاریس،TPP، نفتا NAFTAو احتمالا از برجام در تضاد با چند جانبه گرایی است. آیا چنین رویکردی قدرت ایالات متحده را تضمین می کند؟
** خروج امریکا از این معاهدات و توافق نامه‌ها در مورد نیات امریکا نسبت به جهان شک و تردید ایجاد نموده و اقدامات امریکا را غیر قابل پیش بینی می کند. غیر قابل پیش بینی بودن اقدامات ممکن است در کوتاه مدت مزایایی برای امریکا در بر داشته باشد، اما در بلندمدت قطعا قدرت امریکا را افزایش نخواهد داد.
* برخی می گویند که رژیم‌هایی که پس از جنگ جهانی دوم ایجاد شده اند به قدرت هژمونیک ایالات متحده و منافع ایالات متحده کمک زیادی کردند، اما اکنون این رژیم‌ها دیگر به منافع ایالات متحده خدمت نمی کنند، بنابراین اقدامات ترامپ برای از بین بردن این رژیم‌ها بسیار منطقی است. نظر شما در این خصوص چیست؟
** اقدامات آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم جهت بازسازی و توسعه اقتصادی و افزایش اعتماد به نفس کشورهایی آسیب دیده در طی جنگ ضروری بود. در حال حاضر به نفع امریکا نیست از این کشورها و رژیم‌های بین المللی دور بماند.
آیا امکان کودتای نظامی علیه ترامپ وجود دارد؟
یک رسانه روسی با اشاره به جلسه استماع هفته گذشته کمیته روابط خارجی سنای آمریکا از احتمال انجام کودتای نظامی علیه «دونالد ترامپ» خبر داد. در روزهای گذشته یکی از موارد مهم مطرح شده در جلسه استماع کنگره آمریکا موضوع حق قانونی ارتش آمریکا برای نافرمانی از رئیس جمهور بود.این موضوع در حقیقت دعوت برای «عصیان» در ارتش علیه رئیس‌جمهوری است. به نوشته راشاتودی، این موضوع در جلسه اخیر کمیته روابط خارجی سنای آمریکا مطرح شده است.این موضوع در حالی مطرح شده که این کمیته از هفته گذشته میزبان نشست‌هایی با موضوع کاهش اختیارات ریاست جمهوری در استفاده از توان هسته‌ای آمریکا است.
در همین رابطه کمیته روابط خارجی سنا جلسه‌ای تحقیقی با حضور گروهی از کارشناسان و سناتورها برگزار کرد که هدف از آن بررسی اختیارات رییس جمهور درباره صدور فرمان استفاده از سلاح‌های هسته‌ای آمریکا بود. در این جلسه برخی سناتورهای دموکرات و حتی جمهوریخواه نگرانی خود را از عدم تعادل روانی ترامپ و احتمال آغاز یک جنگ اتمی از سوی او ابراز کردند. «باب کورکر» رئیس جمهوریخواه این کمیته سنا که ماه گذشته نسبت به آغاز جنگ سوم جهانی از سوی ترامپ ابراز نگرانی کرده بود، ریاست این نشست را بر عهده داشت. او در ابتدای این جلسه در توجیه جلسه تشکیل شده گفت بر اساس قوانین آمریکا رئیس‌جمهور اختیار تام در صدور فرمان حمله اتمی به دیگر کشورها را دارد و هیچ مرجع دیگری برای نظارت و یا لغو دستور رییس جمهور وجود ندارد.
در حال حاضر هیچ راه حل قانونی برای رفع این مشکل وجود ندارد. این جلسه در ۴۱سال گذشته بی‌سابقه است. آخرین جلسه مشابه کنگره درباره بررسی اختیارات اتمی رئیس جمهور آمریکا در سال ۱۹۷۶و در دوران ریاست جمهوری «جرالد‌فورد» برگزار شده بود. اظهارات ترامپ در هفته‌ها و ماه‌های گذشته درباره بحران هسته‌ای کره شمالی نگرانی نمایندگان دو حزب اصلی کنگره را از احتمال اقدامات ماجراجویانه ترامپ بیشتر کرده است. ترامپ در ماه اوت در توییتی کره شمالی را تهدید به حمله اتمی کرد و در سخنرانی خود در نشست سالانه مجمع عمومی ملل متحد نیز این کشور را تهدید به نابودی کامل کرد.
کریس مورفی سناتور دموکرات ایالت کانتیکت در این جلسه ابراز نگرانی کرد که رئیس‌جمهوری چنین بی‌ثبات ممکن است با صدور دستور حمله اتمی به دیگر کشورها منافع ملی ایالات متحده را به خطر بیندازد.سناتورهای دموکرات و جمهوریخواه در این جلسه از توییت ترامپ در ماه اوت گذشته (مرداد) درباره «آتش و خشمی که جهان هرگز آن را به خود ندیده» ابراز نگرانی کردند. ترامپ این اظهارات را در تهدید و خطاب به مقامات کره شمالی گفته بود. با این حال برخی مقامات سابق آمریکا و سناتورهای کنگره از تغییر قانون موجود و گرفتن اختیار صدور فرمان حمله اتمی از رییس جمهور ابراز نگرانی کرده و گفته‌اند این تصمیم ممکن است برای رییس جمهور آتی آمریکا ناگوار باشد.
سناتور دموکرات «ادوارد مارکی» از ایالت ماساچوست، در این جلسه تاکید کرد که مجوز جنگ هسته‌ای باید صرفا از سوی کنگره صادر شود. این سناتور یک طرح برای ممنوعیت رییس جمهور از آغاز یک جنگ اتمی علیه کره‌شمالی بدون گرفتن مجوز از کنگره، تهیه کرده و تنها ۳سناتور دیگر دموکرات از این طرح مارکی حمایت کرده‌اند. برخی سناتورهای کنگره به ویژه دموکرات‌ها معتقدند باید با تهیه قانونی جدید اختیار ترامپ را برای آغاز یک جنگ اتمی با دیگر کشورها (ضربه اول) از او گرفت و اختیارات او را منحصر به صدور دستور واکنش متقابل به حمله اتمی احتمالی دیگر کشورها به خاک آمریکا، کرد.
ش.د9603802