جنگ «موازنه قدرت» در سوریه

(روزنامه جمهوري اسلامي ـ 1396/06/23 ـ شماره 10970 ـ صفحه 6)

جنگ در داخل خاک سوریه و عراق علیه داعش با تفاوت‌هایی در ماهیت این نبردها همچنان ادامه دارد. مهمترین این نبردهای سنگین اکنون در غرب عراق و شرق سوریه با شدت جریان دارد و نقطه اشتراک این جنگ‌ها "نبرد علیه داعش" از یک سو و "تلاقی مشترک نیروهای سوری و عراقی" در مرزهای مشترک از سوی دیگر است؛ امری که در چند ماه اخیر نگرانی‌های شدید پنتاگون را برانگیخته است.

به گزارش خبرنگار "ایسنا" در لبنان، دستاوردهای نظامی نیروهای عراقی و سوری در محاصره داعش در محدوده استان‌های دیرالزور سوریه و استان‌های الانبار و نینوای عراق علاوه بر آن که سرنوشت نظامی این مناطق را تعیین می‌کند می‌تواند مناسبات سیاسی منطقه را به شدت فرو ریزد چه آن که آمریکایی‌ها تا پیش از تعیین تکلیف چگونگی سیطره بر مرزهای عراق و سوریه به هیچ وجه خواستار تغییر موازنه نظامی در این مناطق نیستند. شاید با همین هدف است که نیروهای چند صد نفری تازه نفس آمریکا در استان حسکه با حمایت نیروی هوایی ائتلاف تحت رهبری آمریکا آماده می‌شوند تا با نیروهای دموکراتیک سوریه جنگی را علیه داعش از غرب دیرالزور آغاز کنند تا به شرق رود فرات در جنوب شرقی دیرالزور ختم شود.

نقشه‌های منتشر شده از عملیات نظامی در این مناطق نشان می‌دهد که آمریکا با تکیه بر نیروهای کرد سوری تحت حمایت پنتاگون تلاش دارد تا موازنه نظامی در این مناطق را همچنان به سود خود حفظ کند در حالی که اقدامات نظامی ارتش سوریه و هم‌پیمانانش در صحرای شرقی سوریه حاکی از آن است که آنها موفق شده‌اند زمام هر گونه "اقدام‌های پیشگیرانه" برای جلوگیری از "تغییر موازنه" به سود آمریکا را به دست گیرند. هم‌زمانی عملیات در داخل خاک عراق و سوریه از سوی نیروهای مردمی و هم‌پیمانان هر دو کشور نقطه قوت و تکیه‌گاه مهم پیشدستی‌های نظامی برای حفظ تمامیت ارضی سوریه و مبارزه نظامی با همه توان علیه داعش و دیگر مجموعه‌های مسلح در این مناطق است.

ارتش سوریه به موفقیت نظامی بزرگی دست یافته است و توانسته محاصره دیر الزور را بشکند و در آن سوی میدان در داخل خاک عراق نیروهای ارتش عراق و حشد شعبی نیز موفق شده‌اند موصل و تلعفر را از لوث وجود داعش پاکسازی کنند اما این نبردها هنگامی به بار نهایی می‌نشیند که ارتش سوریه همچنان به سوی مرزهای شرقی و مشترک با عراق حرکت کند و در دیگر سو نیز ارتش و نیروهای حشد شعبی عراق به سوی غرب تا سیطره کامل بر مرزهای مشترک با سوریه پیشروی کرده و حاکمیت نظامی نهایی را بر این مناطق به دست آورند.

اکنون مناطق مهمی از شمال شرق سوریه در قامشلی، حسکه و در اطراف شهر رقه تحت کنترل نیروهای کرد سوریه است که کلیه عملیات خود را با آمریکا علیه داعش هماهنگ می‌کنند، مناطقی که اصطلاحا به شمال رودخانه فرات در سوریه شهرت یافته است. آمریکا با برنامه‌ریزی‌های حساب شده تلاش خواهد کرد تا نفوذ کامل و بی‌رقیبی در این مناطق داشته باشد و حتما تمام امکانات خود را بکار خواهد گرفت تا ارتش و هم‌پیمانان سوریه راهی به این مناطق پیدا نکنند. این در حالی است که ارتش سوریه و هم‌پیمانانش عملیات گسترده‌ای را از چند ماه پیش آغاز کرده‌اند تا زودتر از موعد و پیش از عملیاتی شدن طرح نظامی آمریکا خود را از غرب و جنوب دیرالزور به این شهر برسانند تا منطقه مشهور به شرق فرات را به شکل کامل در اختیار بگیرند با این هدف که به نقطه مرزی در البوکمال در شرقی‌ترین نقطه سوریه به عنوان روستای هم‌مرز با عراق برسند.

برخی گمانه‌زنی‌های بدبینانه‌ای وجود دارد که عملیات هم‌زمان نیروهای کرد سوریه در اطراف رقه و عملیات نظامی ارتش سوریه و هم‌پیمانانش در اطراف دیرالزور را در قالب تقسیم وظایفی می‌دانند که پیشتر بین روسیه و آمریکا توافق شده است اما چندین بار بمباران مواضع نیروهای سوریه از سوی آمریکا این گمانه‌ها را به کناری زده و بیشتر بر این امر تاکید دارد که آمریکا اکنون علی‌رغم میل باطنی‌اش شاهد پیشروی سریع ارتش سوریه و هم‌پیمانانش (در سایه حمایت هوایی روسیه) به سوی مرزهای شرقی این کشور با عراق است. شرایط میدانی و روند کارزارهای اخیر هم نشان می‌دهد که احتمال دوم دقیق‌تر و قوی‌تر است و ارتش سوریه و هم‌پیمانانش با تکیه بر قدرت‌های نظامی خود توانسته‌اند معادلات نظامی این مناطق را علی‌رغم مخالفت آمریکا محقق کنند.

ارتش عراق و نیروهای حشد شعبی حالا خود را برای حملات وسیع‌تر از الرطبه و حدیثه با هدف رسیدن به منطقه القائم در نزدیکی مرز سوریه آماده می‌کنند. حیدر العبادی، نخست‌وزیر عراق با آن که از سوی آمریکایی تحت فشار زیادی بود تا مانع پیشروی نیروهای حشد شعبی به سوی مرزهای مشترک با سوریه شود اما در نهایت با حضور نیروهای حشد شعبی عراق برای آزاد سازی مرزهای عراق موافقت و آن را اعلام کرد و اکنون با توجه به پیروزی‌های به دست آمده در موصل و تلعفر این امیدواری وجود دارد که نیروهای مشترک عراقی بتوانند به زودی منطقه القائم عراق را که در مقابل البوکمال سوریه قرار دارد، آزاد کنند. این عملیات پیش‌ رو، دست ارتش عراق برای آزادی کامل استان الانبار را باز نگه می‌دارد و قدرت مانور زیادی به نیروهای عراقی برای کنترل مرزهای غربی با سوریه می‌دهد و این یعنی آن که اهداف آمریکا برای کنترل مرزهای غربی این کشور با سوریه دیگر به این آسانی‌ها محقق نخواهد شد و این امید زنده می‌شود که نیروهای هم‌پیمان با مقاومت در منطقه بر مرزهای مشترک عراق و سوریه سیطره داشته باشند و آنگاه در چنین وضعیتی دیگر به سختی می‌توان از توافق پنهان روسیه و آمریکا برای عملیات مشترک در داخل خاک سوریه علیه داعش سخن گفت. علت آن هم کاملا روشن است زیرا مصالح نظامی و سیاسی استراتژیک آمریکا اقتضاء می‌کند که برای تسلط سیاسی و نظامی بر روند تحولات سوریه، باید همه نقاط جنوبی رود فرات در داخل خاک سوریه و عراق را در کنترل داشته باشد اما این امر در سایه هماهنگی کامل بین عملیات نظامی در سوریه و عراق از بین رفته است و اگر "هم‌زمانی دو عملیات" آزاد سازی القائم عراق توسط نیروهای ارتش و حشد شعبی و شهر دیرالزور توسط ارتش سوریه همچنان ادامه پیدا کند آنگاه آمریکا باید خود را با واقعیت میدانی در منطقه وسیعی از غرب عراق و شرق سوریه وفق دهد.

برخی اخبار از سوی منابع مطلع حکایت از آن دارد که برخی از نیروهای فراری داعش از منطقه تلعفر به سوی القائم و البوکمال روی آورده‌اند این در حالی است که گفته می‌شود بخش مهمی از نیروهای خارجی داعش از کشورهای آسیای میانه و برخی کشورهای اروپایی در تلعفر پناه گرفته بودند و در سایه تبانی‌های آمریکایی موفق شده‌اند پیش از سقوط تلعفر از این منطقه فرار کنند تا سرنوشت نهایی این نیروهای خارجی همراه داعش همچنان در پرده‌ای از ابهام قرار گیرد در حالی که سرنوشت این گروه از جنگجویان خارجی می‌تواند برای امنیت اروپا و روسیه بسیار مهم و اساسی باشد.

http://jomhourieslami.net/?newsid=148235

ش.د9603394