(روزنامه اطلاعات ـ 1395/12/24 ـ شماره 26681 ـ صفحه 12)
انتفاضه در فلسطين ، کودتا در ترکيه
* فلسطين
فلسطين در سالي که گذشت، صحنه حوادث و رخدادهاي مهمي بود. برخي از اين رخدادها در داخل فلسطين و برخي نيز در خارج و در عرصه بين المللي به وقوع پيوست.از جمله اين رويدادها اينکه شوراي امنيت سازمان ملل پس از 36 سال سرانجام قطعنامه‌اي را در محکوميت شهرکسازي رژيم صهيونيستي در کرانه باختري با اکثريت آرا به تصويب رساند و خواستار توقف شهرکسازي اين رژيم شد و جالب اينکه آمريکا نيز براي نخستين بار از وتوي اين قطعنامه خودداري کرد و به آن راي ممتنع داد که همين مساله موجب تصويب نهايي آن شد. همچنين از مهمترين رخدادهاي فلسطين در سال گذشته در عرصه بين‌المللي، تصويب قطعنامه سازمان يونسکو بود که طي آن اين سازمان هرگونه پيوند و ارتباط ميان يهوديان و مسجد‌الاقصي را رد کرد. اين موضوع به شدت سران رژيم صهيونيستي را آشفته کرد.
در رويدادي ديگر، کنست (پارلمان) رژيم صهيونيستي در اقدامي نژاد پرستانه قانون ممنوعيت پخش اذان از مساجد قدس و اراضي اشغالي سال 1948 را به تصويب رساند که جنجال و اعتراضات گسترده‌اي را به دنبال داشت. ادامه تعرضات شهرک نشينان صهيونيست به مسجد مبارک الاقصي نيز از ديگر تحولات فلسطين بود که تمامي اين تعرضات با هدف تقسيم زماني و مکاني مسجد‌الاقصي و سيطره نهايي بر اين مکان مقدس به منظور فراهم کردن زمينه تخريب آن صورت مي‌گيرد. در سالي که گذشت بيش از 14هزار شهرک‌نشين صهيونيست اقدام به هتک حرمت مسجد‌الاقصي کردند. اما انتفاضه قدس در سالي که گذشت به قوت خود ادامه داشت و در اين سال 126 فلسطيني به ضرب گلوله اشغالگران صهيونيست به شهادت رسيده و هزاران نفر ديگر نيز مجروح شدند و بدين ترتيب شمار شهداي انتفاضه قدس تا کنون از مرز 270 نفر فراتر رفته است. البته عمليات مقاومتي فلسطينيان نيز همچنان ادامه داشت و طي آن شماري صهيونيست به هلاکت رسيده و دهها صهيونيست ديگر زخمي شدند. عمليات شهيد «مصباح ابو صبيح» در قدس اشغالي که به هلاکت دو نظامي صهيونيست و زخمي شدن شش نفر ديگر انجاميد از جمله آنها بود.
از طرفي رژيم صهيونيستي در ادامه سياست سرکوب و بازداشت فلسطينيان، 6328 فلسطيني را در سالي که گذشت در مناطق مختلف قدس، کرانه باختري، نوار غزه و اراضي اشغالي 1948 به اسارت گرفت که برخي از آنها پس از مدتي آزاد شدند و برخي نيز هنوز در اسارت به سر مي‌برند. اما در رويدادي ديگر سازمان جاسوسي موساد در جنايتي جديد، «عمر نايف» مبارز فلسطيني را در داخل سفارت فلسطين در بلغارستان ترور کرد و به شهادت رساند. برخي، سفير فلسطين و تشکيلات خودگردان را نيز به دست داشتن در ترور وي متهم کرده‌اند. همچنين از جمله شخصيت‌هاي مهمي که در سال گذشته ترور شد، يک مهندس تونسي الاصل به نام «محمد زواري» طراح پهپادهاي گردان‌هاي قسام شاخه نظامي جنبش حماس بود که در شهر صفاقس تونس به دست مزدوران موساد ترور شد. بيانيه قسام و اعلام اينکه شهيد زواري از اعضا و فرماندهان اين گردان‌ها بود، بسياري را شگفت زده کرد.يکي ديگر از تحولات فلسطين اشغالي در سال گذشته، آتش سوزي گسترده در برخي شهرهاي اراضي اشغالي 1948 از جمله شهر حيفا بود و اين آتش سوزي‌ها چندين روز ادامه داشت و رژيم صهيونيستي از مهار آن عاجز ماند و حتي بسياري از کشورها نيروهاي کمکي و امدادرساني به فلسطين اشغالي اعزام کردند تا در اطفاي حريق مشارکت داشته باشند، با اين حال خسارت‌هاي بسيار سنگيني در نتيجه آتش سوزي به اين رژيم وارد آمد. اما در تحولات سياسي فلسطين، کنگره هفتم جنبش فتح در سالي که گذشت، برگزار و محمود عباس رئيس تشکيلات خودگردان بار ديگر به رهبري جنبش فتح انتخاب شد. عباس پس از انتخاب مجدد به عنوان رهبر فتح، در ادامه يکه تازي‌هاي خود بسياري از رهبران اين جنبش را اخراج و مصونيت پارلماني پنج عضو پارلمان فلسطين را نيز لغو کرد که اين اقدامات خشم گسترده فلسطينيان را در پي داشت. از طرفي با وجود اينکه انتخابات شهرداري‌ها و شوراهاي محلي در کرانه باختري قرار بود سال گذشته برگزار شود و مقدمه چيني‌هاي زيادي هم براي آن انجام شده بود، اما فشارهاي دشمن صهيونيستي و برخي طرف‌ها نتيجه داد و تشکيلات خودگردان پس از اينکه حماس اعلام کرد در انتخابات شرکت مي کند، تصميم به لغو آن گرفت تا مانع از پيروزي احتمالي حماس در انتخابات شود.
اعتصاب غذاي اسراي فلسطيني در زندان‌هاي رژيم صهيونيستي در اعتراض به تمديد مدت بازداشت موقتشان، يکي ديگر از رويدادهاي فلسطين در سال گذشته بود و يکي از مهمترين اين اعتصاب‌ها، اعتصاب غذاي مبارز اسير فلسطيني «محمد القيق» بود که 94 روز به طول انجاميد و در رسانه‌هاي جهان بازتاب داشت و سرانجام رژيم صهيونيستي تسليم خواست و اراده وي شد و با آزادي او موافقت کرد.اما در کنار اين رويدادها اخباري نيز منتشر شد که حاکي از نزديک شدن برخي کشورهاي عربي به رژيم صهيونيستي است و حتي اخيرا تا حدود زيادي علني هم شده است. روابط اسرائيل و عرب‌هاي خليج فارس به ويژه رژيم سعودي در حالي علني شده که اين رژيم‌هاي عربي، دشمني با ايران را دستاويزي براي تقويت روابط با اسرائيل قرار داده اند. روابط سعودي - اسرائيلي زماني کاملا علني شد که در جريان ديداري که در موسسه «پژوهش‌هاي واشنگتن» صورت گرفت، «دوري گولد» مدير کل وزارت امور خارجه اسرائيل رو به «انور عشقي» ژنرال بازنشسته سعودي در برابر دوربين‌هاي خبرنگاران گفت که منافع مشترک زيادي بين دو طرف وجود دارد. چندي بعد، «يئير لبيد» رئيس حزب صهيونيستي «آينده» نيز در نيويورک با «ترکي فيصل» رئيس سابق اطلاعات عربستان و سفير سابق اين کشور در آمريکا ديدار کرد. ترکي فيصل به صراحت خواستار صلح با اين رژيم شد و ايران را دشمن مشترک عربستان و رژيم صهيونيستي خواند. به گفته رسانه‌هاي غربي، عربستان با بزرگنمايي آنچه خطر ايران مي خواند، دست دوستي به سوي اسرائيل دراز کرده است. به اذعان تحليلگران برجسته عرب همچون عبدالباري عطوان، غرب و اسرائيل با القاي توهم خطرناک بودن ايران در منطقه، قصد دارند هرچه بيشتر پول هنگفت و منابع سرشار زيرزميني کشورهاي عربي را تاراج کنند.
* ترکيه
ترکيه نيز در سالي که گذشت تحولات گسترده اي را پشت سر گذاشت.کودتاي 15 ژوئيه(25 تيرماه) عليه دولت اردوغان، مهمترين تحول سال 95 اين کشور بود .در اين راستا، بخشي از فرماندهان و نيروهاي ارتش اين کشور در شامگاه 25 تيرماه 95، با طرح قبلي و با يورش به برخي مناطق و نهادهاي دولتي در آنکارا و استانبول، از جمله رسانه‌هاي سراسري ترکيه، در بيانيه اي اعلام کردند که ارتش براي حفظ دموکراسي و حقوق بشر در اين کشورقدرت را به دست گرفته است. در همين حال، دهها تانک و نفر بر در خيابان‌هاي اصلي شهرهاي مهم، راه‌ها را مسدود و حکومت نظامي اعلام کردند.در اين ميان مردم به طور خود جوش به خيابان‌ها آمدند و به درگيري با کودتاچيان پرداختند و عليرغم کشته شدن دست کم 200 تن در اين درگيري‌ها، توانستند که اين کودتا را در همان ساعات نخستين ناکام گذارند. دولت ترکيه و حزب حاکم عدالت و توسعه، «فتح الله گولن»، روحاني معارض ترک ساکن آمريکا و حاميان وي را مسئول اين کودتا دانستند .در همين حال، اين کودتاي نافرجام، دست اردوغان، رئيس جمهوري ترکيه را براي سرکوب و حذف گسترده مخالفان خود باز نمود و دولت وي در رويکردي که از آن به اقدامات پسا کودتا ياد مي شود، دهها هزار کارمند و پرسنل و شخصيت‌هاي سياسي، نظامي مخالف خود را به اتهام حمايت و دست داشتن در اين کودتا، برکنار يا بازداشت کرد.در اين ميان، اقدامات پسا کودتاي اردوغان به تنش‌هاي غرب و اختلافات در موضوع عضويت ترکيه در اتحاديه اروپا دامن زد و سران اين کشورها بارها بر قطع مذاکرات با آنکارا در صورت ادامه اين اقدامات و بازگشت حکم اعدام در قانون اساسي براي صدور عليه مخالفان و کودتاچيان، تاکيد کردند.در همين حال، تنش‌هاي ترکيه با آمريکا نيز در سالي که گذشت به صورت کم سابقه اي تشديد شد.
ممانعت واشنگتن از استرداد« فتح الله گولن»، متهم اصلي دولت ترکيه در کودتاي 25 تيرماه، انگشت اتهام اردوغان نسبت به دخالت در اين کودتاي نافرجام را متوجه واشنگتن کرد .علاوه بر اين، حمايت‌هاي آمريکا از کردهاي سوريه در تحولات منطقه نيز، عامل مهمي در تشديد اين تنش‌ها بود. در اين ميان، تنش‌هاي آنکارا با واشنگتن، ترکيه را به توسعه روابط با روسيه سوق داد و اردوغان، تلاش‌هاي گسترده اي را در اين رابطه به عمل آورد.اردوغان همچنين در سالي که گذشت، از شرايط پيش آمده و اقدامات پساکودتاي خود در سرکوب گسترده معارضان کرد و حاميان «پ.ک.ک» نيز بهره برد و موج گسترده اي از برکناري و بازداشت رهبران احزاب کرد مخالف از جمله «صلاح‌الدين دميرتاش»، شهرداران مناطق کرد نشين، و مسئولان محلي را به اتهام حمايت از «پ.ک.ک» در ترکيه به راه انداخت. اردوغان همچنين در سالي که گذشت، تلاش‌هاي فراواني براي تغيير قانون اساسي از پارلماني به رياستي به عمل آورد. کشور ترکيه همچنين شاهد حملات تروريستي گسترده اي بود. يکي از خبرساز ترين حملات تروريستي سال گذشته به ترکيه، در 28 ژوئن 2016 ، در پي يک انفجار تروريستي و تيراندازي در فرودگاه «آتاتورک » استانبول روي داد که بر اثر آن، 45 نفر کشته و 238 نفر ديگر نيز زخمي شدند. از طرفي، حمله تروريستي به باشگاه شبانه «رينا» در استانبول در نخستين ساعات آغاز سال نو ميلادي، 39 کشته و دست کم 70 زخمي بر جاگذاشت. ترور «آندرئي کارلوف»، سفير روسيه در ترکيه در اواخر آذر ماه 95 و در يک نمايشگاه عکس در شهر آنکارا، نيز در سالي که گذشت خبر ساز شد. وي 62 سال داشت و توسط يک افسر پليس ترکيه و با انگيزه انتقام شکست تروريست‌هاي سوريه، به ضرب چنديد گلوله کشته شد.
* پاکستان
پاکستان تحولات مختلفي را درسالي که گذشت تجربه کرد.تروريست‌ها امسال هم پاکستان را آماج حملات خود قرار دادند و صدها تن را در اين کشور به خاک و خون کشيدند. ازحادثه‌هاي مهم تروريستي که در اين کشور به وقوع پيوست، حمله داعش به زيارتگاه «لعل شهباز قلندر» در شهر «سِهون شريف» در جنوب ايالت «سند» پاکستان بود که در آن 80 تن کشته و دست کم 250 تن نيز زخمي شدند.بنا بر اعلام مقامات رسمي پاکستان 30 کودک نيز در ميان کشته شدگان بودند. حمله تروريستي بزرگ ديگري به مرکز آموزش پليس در شهر کويته پاکستان که 60 کشته و بيش از 130 زخمي به همراه داشت، همچنين انفجار تروريستي در منطقه خُضدار ايالت بلوچستان که 62 نفرقرباني گرفت،نمونه‌هايي از حوادث تروريستي به پاکستان در سال جاري بود.از سوي ديگر،شيعيان و مناطق شيعه نشين نيز پيوسته مورد حمله‌هاي تروريستي قرار گرفت. از جمله حمله تروريستي گروهي از افراد مسلح به يک دستگاه اتوبوس در کراچي، به شهادت 47 تن و مجروح شدن 24 تن از مسافران شيعه اين اتوبوس از جمله زنان و کودکان منجر شد.از طرفي،«سيد شاهد عباس شيرازي» از وکلاي معروف شيعه ،«عابد حسن قزلباش» مسئول يک سازمان شيعي در شهر «پيشاور»، «حامد حسين توري» نماينده حزب مردم که باشليک گلوله به سرش توسط افراد ناشناس در پاراچنار به شهادت رسيد وانفجار تروريستي بمب در بازار تره بار شهر ‘پاراچنار با 20 کشته مثال‌هايي از کشتارشيعيان بود. اين مظلوميت به حدي رسيد که سبب شد حتي مسلمانان اهل سنت پاکستان نيز با خانواده هاي شيعيان کشته شده در انفجار تروريستي «پاراچنار» اعلام همبستگي کنند.اعتراض به شيعه کُشي و بي‌توجهي دولت به اين مساله سبب تجمعات وتظاهرات مختلفي در نقاط گوناگون شد و در همين رابطه، «راجا ناصر عباس جعفري» رهبر حزب مجلس وحدت مسلمين پاکستان دست به اعتصاب غذا زد تا امنيت مناطق شيعه نشين مورد توجه قرار گيرد.اين در حالي بود که پاکستان درمرزهاي مشترک با همسايگان نيز دچار تنش شد. از سويي درگيري مرزي با افغانستان و تيراندازي‌هاي گاه بيگاه و از سوي ديگر، ارتش پاکستان بر سر مسايل مربوط به کشمير با هند در گير بود.
مساله جامو و کشمير که در سابقه تاريخي نيز محل نزاع هند و پاکستان قرار داشت بارها اين دو قدرت هسته اي را رودر روي هم قرار داد. در همين حال،خشونت نيروهاي امنيتي هند در جامو و کشميرکه 48 کشته و 3000 زخمي را درپي داشت، تنش‌ها ميان اسلام آباد-دهلي نو را تشديد کرد.در چنين شرايطي، هلاکت سرکرده طالبان افغانستان در حمله پهپادي آمريکا به خاک پاکستان و محکوميت اين اقدام آمريکا از سوي مقامات اسلام آباد و همچنين موضع باراک اوباما، روابط اسلام آباد- واشنگتن را دچار تنش کرد.در همين رابطه،کنگره آمريکا نيزاعلام کرد: تا زمانيکه وزارت دفاع آمريکا تاييد نکند که اسلام آباد اقدامات مناسبي را در مواجهه با شبکه حقاني و گروه‌هاي تروريستي انجام داده است، کمک 400 ميليون دلاري به پاکستان ارائه نمي شود.از سوي ديگر، در حالي که احزاب گوناگون در کشور مردم را به تظاهرات و اعتراض عليه دولت دعوت وتجمعات ضد دولتي برگزارمي کردند،«نواز شريف» طي حکمي سرلشکر قمر جاويد باجوه را بجاي راحيل شريف به فرماندهي ارتش و سرلشکر «زبير محمود حيات» را به عنوان فرمانده ستاد مشترک نيروهاي مسلح اين کشور منصوب کرد.
ش.د9504879