(روزنامه اعتماد ـ 1396/09/20 ـ شماره 3972 ـ صفحه 6)
روزنامه اسراييلي هاآرتص در اين باره مي‌نويسد: هفته گذشته اندكي پيش از آنكه دونالد ترامپ تصميم جنجالي خود درباره قدس را اعلام كند، مكرون نخستين رهبر اروپايي بود كه با كاخ سفيد تماس گرفت و از تبعات منفي اين تصميم وي براي منطقه سخن گفت. روز گذشته نيز مكرون مجددا به نخستين مقام اروپايي بدل شد كه با نتانياهو پس از اعلام قدس به عنوان پايتخت اسراييل از سوي ترامپ، ديدار كرد. گفته مي‌شود كه رييس‌جمهور فرانسه از اين فرصت استفاده مي‌كند تا از نخست‌وزير رژيم صهيونيستي سوال كند كه قرار است تل‌آويو از اين پس و در سايه اين اعلام ترامپ چگونه عمل كند. فرانسه به‌شدت نگران تبعات تصميم ترامپ بر وضعيت فلسطيني‌هاي مقيم شرق قدس است. برخي از منابع اسراييلي مي‌گويند كه برنامه ديدار نتانياهو و مكرون از ماه گذشته ميلادي چيده شده بود و در آن مقطع زماني داغ‌ترين سوژه هم مساله استعفاي سعد حريري، نخست‌وزير لبنان در خاك عربستان سعودي بود.
نتانياهو پيش از سفر به اروپا در جمع خبرنگاران گفت: به پاريس و پس از آن هم به بروكسل مي‌روم تا با مقام‌هاي كشورهاي اروپايي ديدار كنم. من استانداردهاي دو‌گانه از سوي اروپايي‌ها عليه اسراييل را نمي‌پذيرم. چطور ممكن است كه آنها به رسميت شناخته شدن قدس به عنوان پايتخت اسراييل از سوي ترامپ را محكوم كنند اما موشك‌پراكني‌ها از سوي غزه به سمت خاك ما را ناديده بگيرند؟
پاريس در حالي به نخستين مقصد بي‌بي پس از جنجال اخير تبديل شده است كه فرانسه در چندماه اخير در پرونده‌هاي منطقه‌اي بسيار فعال‌تر از قبل شده است و از مهم‌ترين آنها كه براي نتانياهو نيز از اهميت فوق‌العاده‌اي برخوردار است وضعيت حزب‌الله در لبنان، تداوم حضور ايران در سوريه و پرونده هسته‌اي ايران است. فرانسه در حالي كه شاخه نظامي حزب‌الله لبنان را تروريستي مي‌داند اما رويكرد مشابهي نسبت به شاخه سياسي حزب‌الله ندارد. از سوي ديگر پاريس يكي از حاضران در مذاكرات هسته‌اي ايران بوده و همچنان نيز بر حفظ و اجراي صحيح برجام از سوي همه از جمله ايالات متحده تاكيد دارد. البته فرانسه در حوزه فعاليت‌هاي منطقه‌اي ايران تا حدودي با تل‌آويو و واشنگتن و انتقادهاي آنها همصدا است و امانوئل مكرون نيز در چندماه اخير به خصوص پس از بحران سياسي در لبنان با دخالت سعودي‌ها و وادار كردن سعد حريري به استعفا، موضع‌گيري‌هاي تند و تيزي عليه ايران داشته است. پاريس منتقد نقش ثابت سياسي و نظامي ايران در سوريه است و علاوه بر آن نگاه اعتراضي نيز به آزمايش‌هاي موشكي ايران دارد. انتظار مي‌رود كه مكرون و نتانياهو در مورد مساله آزمايش‌هاي موشكي ايران سخنان هم‌راستايي داشته باشند. نتانياهو روز گذشته در نشست خبري پس از ديدار با مكرون باز هم به ايران انتقاد كرد و با تكرار ادعاهايش اعلام كرد كه ايران در نقطه نقطه منطقه از يمن تا سوريه و لبنان و عراق حضور دارد. وي با بيان اينكه ايران به صراحت خواهان حذف اسراييل شده ادعا كرد كه ايران با حضور زميني، هوايي و دريايي در سوريه و ارسال موشك‌هاي پيشرفته به لبنان به خطري براي تل‌آويو و منطقه بدل شده است.
درحالي كه مكرون در گفت‌وگو با مهمان خود از وي خواسته بود كه با درخواست مذاكره با فلسطيني‌ها براي صلح پيشقدم شود، بي‌بي باز هم براي چندمين بار در چند روز گذشته اقدام ترامپ را شجاعانه خواند و اعلام كرد كه اورشليم (قدس) پايتخت كشور ديگري نخواهد بود. با اين وجود مكرون در اين نشست خبري اعلام كرد كه پاريس موضع ترامپ درباره قدس را خطرناك مي‌داند.
بسياري از كشورهاي اروپايي در چند سال اخير از اعمال فشار بر اسراييل در ملأعام به اميد آنكه مذاكرات صلح با ميانجيگري ايالات‌متحده به نتيجه برسد، سرباز زده بودند. اما پس از سخنان هفته گذشته ترامپ و اعلام قدس به عنوان پايتخت اسراييل، فلسطيني‌ها به صراحت اعلام كردند كه ديگر واشنگتن را مجري منصفي براي برگزاري مذاكرات صلح نمي‌دانند و همين مساله مسير را براي نقش‌آفريني بيشتر اروپايي‌ها هموار كرد. در اين ميان به نظر مي‌رسد كه نقشي كه پاريس مي‌تواند در اين خلأ حضور مفيد امريكا بازي كند، پررنگ‌تر از ساير كشورهاي اروپايي باشد. سفير فرانسه در تل‌آويو در‌اين‌باره مي‌گويد: رييس‌جمهور مكرون رابطه بسيار خوبي هم با بي‌بي و هم با دونالد ترامپ دارد. اين رابطه خوب اين فرصت را مي‌دهد كه وي با هر دو طرف به راحتي و بي‌تعارف در مورد دايره وسيعي از سوژه‌ها گفت‌وگو كند.
هاآرتص در ادامه مي‌نويسد: برخي از منابع فرانسوي مي‌گويند كه مكرون و ترامپ حداقل هفته‌اي يك بار با هم تلفني صحبت مي‌كنند. هر دو رييس‌جمهور وجه اشتراك‌هايي دارند كه اين نزديكي را تا‌حدودي توجيه هم مي‌كند: هر‌دو آنها خارج از يك ساختار سنتي سياسي به قدرت رسيده‌اند، هر دو آنها علاقه دارند تظاهر كنند كه وفاي به عهدهاي انتخاباتي‌شان بدون توجه به تبعات آن در ميدان عمل و اجرا، از نان شب براي‌شان واجب‌تر است و شايد عامل سوم هم نكته‌اي باشد كه فلسطيني‌ها به آن اشاره مي‌كنند مبني بر اينكه ترزا مي، نخست‌وزير بريتانيا و آنگلا مركل، صدراعظم آلمان هر دو زن هستند و به همين دليل تنها مرد اروپا مكرون است كه مي‌تواند با ساكن اين روزهاي كاخ سفيد راحت‌تر سر‌و‌كله بزند. نتانياهو پس از ديدار با مكرون راهي بروكسل شد تا با فدريكا موگريني، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا ديدار داشته باشد. برخي از منابع مي‌گويند كه برنامه صبحانه كاري نتانياهو با 28 وزير امور خارجه كشورهاي عضو اتحاديه اروپا كه از قبل برنامه‌ريزي شده بود همچنان به قوت خود باقي است و اعتراض يكپارچه اروپا به تصميم ترامپ تاثيري بر اين برنامه نداشته است. پيش‌بيني مي‌شود كه ديدار بي‌بي و موگريني نيز ديدار آرامي نباشد چرا كه مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا پس از اعلام موضع ترامپ درباره قدس به‌شدت از اين مساله انتقاد كرد و تاكيد داشت كه مراتب اعتراض خود در اين مقوله را به بي‌بي در ديدار روز دوشنبه گوشزد خواهد كرد.
فرانسه، آمريكاي جديد در خاورميانه؟
نقش پررنگ فرانسه در معادله‌هاي خاورميانه به سوژه‌اي براي تمام رسانه‌ها بدل شده است. نيويورك‌تايمز در‌اين‌باره مي‌نويسد: يك سال پيش، هيچ‌كس امانوئل مكرون را در جايگاه چهره ديپلماسي خاورميانه‌اي اروپا نمي‌ديد اما امروز همه‌چيز تغيير كرده است. تصميم ترامپ براي به رسميت شناختن بيت‌المقدس به عنوان پايتخت اسراييل، توييت‌هاي ضداسلامي وي و همچنين وضعيت نابساماني كه وزارت خارجه ايالات متحده دارد همه و همه نشان مي‌دهد كه ديپلماسي امريكا شكست خورده است. خلأ حضور امريكا براي سايريني كه به دنبال توسعه حضور خود در سطح بين‌المللي و همچنين در سطح منطقه اي هستند، اتفاق خوش‌يمني است. مكرون، رييس‌جمهور فرانسه نيز يكي از اين افراد است. وي به سرعت نقش جدي‌تري را در معادله‌هاي خاورميانه برعهده گرفت و اين در حالي است كه آلمان و بريتانيا به‌شدت درگير مسائل و گرفتارهاي داخلي هستند و فضا را براي قدرت‌نمايي فرانسه باز‌گذاشته‌اند. جدا از مساله تماس‌هاي مكرون براي جلوگيري از به رسميت شناخته شدن قدس به عنوان پايتخت رژيم اسراييل، جهان هنوز ورود شخصي رييس‌جمهور فرانسه به پرونده استعفاي سعد حريري در خاك سعودي را فراموش نكرده است. مكرون همچنين در ماجراهاي ليبي نيز در چند ماه اخير نقش پررنگي را ايفا كرده است و اكنون نيز فرانسه را در جايگاه كشور اروپايي كمك‌كننده به شكل و شمايل دادن به قدرت در سوريه پساداعش و پساجنگ قرار داده است. يك كارشناس مسائل خاورميانه در اين باره به نيويورك‌تايمز مي‌گويد: اگر 5 سال قبل بود جهان شاهد فعاليت‌هاي ديپلماتيك امريكا براي به قدرت بازگرداندن نخست‌وزير لبنان و نجات وي از چنگال سعودي بود اما اكنون اين مسووليت را فرانسوي‌ها در عرصه بين‌المللي برعهده گرفته‌اند. دولت ترامپ غيرقابل اطمينان است چرا كه رييس‌جمهور صبح يك نكته را توييت مي‌كند و بعدازظهر تصميم ديگري مي‌گيرد.
رايان كروكر، از ديپلمات‌هاي بازنشسته كه سابقه سال‌ها كار در دولت‌هاي دموكرات و جمهوري‌خواه را در چنته دارد در اين باره به نيويورك تايمز مي‌گويد: در گذشته، امريكا نقش بسيار مهمي در لبنان ايفا مي‌كرد اما سعودي بدون آنكه حتي يك جمله به امريكايي‌ها اطلاع دهد اين نقشه را براي حريري چيد و عملي هم كرد و اين رفتار سعودي‌ها گوياي سياستي جديد در رياض است. از آنجا كه اين پرونده بيشتر سعودي بود تا لبناني اين امريكا بود كه بايد نقش جدي‌تري را بازي مي‌كرد كه اينچنين هم نشد.
نيويورك‌تايمز در ادامه گزارش مي‌نويسد: به نظر مي‌رسد كه تنها نقطه تماس مطلوب ترامپ با خاورميانه، اسراييل است كه تنها سرزمين موجود در منطقه با اكثريت غيرمسلمان است. در حالي كه امريكا در ميان برخي از كشورهاي عربي نيز متحداني دارد اما در بسياري از آنها سفراي ايالات متحده غايب هستند لذا واشنگتن به راحتي نمي‌تواند پيغام داده و پيام پس بگيرد. اولويت ديگر ترامپ در منطقه نيز منزوي كردن ايران است اما همزمان تلاش مي‌كند چندان با اسم اين هدف خود را در معادله‌هاي منطقه‌اي وارد و غرق نكند. برخلاف امريكا، دولت فرانسه ابايي از درگير شدن با مشكلات سياسي در خاورميانه ندارد. فرانسه سرمايه‌اي براي خرج كردن در منطقه دارد و اين حضور نيز مسبوق به سابقه است و امر جديدي نيست. در تاريخ معاصر نيز فرانسه به دليل عدم حمايت از حمله امريكا به عراق در سال 2003 ميلادي در ميان كشورهاي عربي محبوب‌تر از ساير كشورهاي اروپايي شد. همزمان در بعد اقتصادي نيز، دومين، سومين و چهارمين بازارهاي صادراتي فرانسه نيز در اختيار عربستان سعودي، قطر و مصر است. هفته گذشته بود كه رييس‌جمهور فرانسه با سفر به قطر، فروش بيش از يك ميليارد دلار جنگنده به اين كشور را تصويب كرد. يك كارشناس مسائل خاورميانه در دانشگاهي در پاريس در اين باره به نيويورك تايمز مي‌گويد: مكرون مي‌خواهد تماس خود را با سعودي‌ها، قطري‌ها و اماراتي‌ها حفظ كند و پيش از اين هم اعلام كرده بود كه به ايران سفر خواهد كرد. او فردي است كه تمايلي ندارد متعلق به يك جبهه خاص باشد. او به اين نتيجه رسيده كه ساركوزي بيش از حد لازم به قطر نزديك بوده و اولاند نيز بيش از حد كفايت به سعودي، پس مي‌خواهد طرحي نو در اندازد.
البته برخي از تحليلگران نيز اعتقاد دارند كه فرانسه نمي‌تواند مانند امريكا در منطقه قدرت‌نمايي كند و وعده‌هايش نيز از قدرت اجرايي آنچناني برخوردار نيستند. يك استاد مركز مطالعات استراتژيك در پاريس در اين باره مي‌گويد: فرانسوي‌ها به راحتي و با اختيار كامل در منطقه رفت و آمد نمي‌كنند بلكه در حقيقت از حمايت آرام و بي‌سر و صداي امريكا برخوردار هستند.
رايان كروكر درباره نقش جدي فرانسه در ميدان عمل مي‌گويد: به نظر مي‌رسد كه مكرون حداقل به شكل موقت موفق شده تا حدودي از تنش‌هاي مستقيم ميان سعودي و ايران بكاهد اما سوال اينجاست كه آيا وي واقعا دست سعودي‌ها را از يك مرحله گرفته به مرحله آرام‌تر ديگري برده كه اگر اين‌طور باشد بايد به او آفرين گفت.
http://etemadnewspaper.ir/?News_Id=92793
ش.د9604045