اندیشه‌های ترامپ با ساختار حاکم بر آمریکا در تناقض است

(روزنامه آفتاب يزد – 1396/06/11 – شماره 4982 – صفحه 10)

* اخیرا از سوی بلومبرگ خبری مبنی بر این که تیلرسون قرار است پست هماهنگ کننده ارشد آمریکا در اجرای برجام را حذف کند، مطرح است. این اقدام دلیل خاصی دارد؟

** بین وزارت خارجه و ترامپ تاکنون در مورد اجرای سیاست خارجی و برجام تنش وجود داشته است. به نوعی ترامپ سعی داشته است سکان سیاست خارجی را در دست بگیرد. به نظر می رسد مسیری که تاکنون در مورد برجام طی شده است مسیر موفقی برای ایالت متحده و آمریکا نبوده و دو بار نیز در موعدهای مقرر عدم انحراف ایران از برجام مورد تایید دولت ترامپ قرار گرفته است که البته این امر برای آن ها چندان خوشایند نبود.

به نظر می رسد دولت آمریکا نظریات مختلفی در مورد برجام در دست اقدام داشته باشد که یکی از سناریوها ممکن است اجرای شدید و سخت گیرانه موافقت نامه به جای لغو و نابودی برجام باشد. بنابراین اجرای آن نیز ساز و کارهایی دارد که مربوط به سازمان بین المللی انرژی اتمی، گروه 1+5 و کمیسیون مستقل برجام است.

تیلرسون کمی پیش تر در مورد موضوع کره شمالی موضعی گرفت که نشان داد در سیاست خارجی چندان با ترامپ هماهنگ نیستند. ترامپ از سیاست آتش و جنگ صحبت می کند اما تیلرسون با صراحت می گوید سیاست ما در برابر پیونگ یانگ فشار مسالمت آمیز است که نشان می دهد این دو تفاوت زیادی در سیاست خارجی دارند.

سیاست خارجی آمریکا دارای 5 منبع اصلی است و بعد از جنگ جهانی از این پنج منبع الهام گرفته است و به نوعی ساختار، تصمیم گیرنده است. یکی از این منابع وضعیت نظام بین الملل است که می تواند در حال حاضر سیاست خارجه آمریکا را تعیین کند و به جلو ببرد. مورد بعد افکار عمومی در داخل آمریکا و مسائل اجتماعی است. یک منبع نیز ویژگی های فردی است که به رییس جمهور آمریکا مربوط می شود که در راس تصمیم گیری قرار دارد و مهم ترین منبع نیز بروکراسی و نظام اداری در آمریکا است که وزارت خارجه آمریکا کاملا متاثر از این بروکراسی است و طبق آن تصمیم گیری می کند. بنابراین زمانی که با واقعیت های نظام بین الملل و جهان روبرو می شوند، حاکم بودن آن بروکراسی، ویژگی های فردی رییس جمهور یا هر کس دیگر را در نقطه ضعف قرار می دهد و آن ساختار تصمیم گیرنده است. موضوع کره شمالی نیز از این قاعده مستثنی نیست.

* در مورد مواضع ترامپ در حوادث ویرجینیا که عمدتا بحث های نژادپرستی را پیش کشید، تیلرسون اعلام کرد که حرف های ترامپ در این حوادث، مواضع شخصی او است. این اظهارنظر در مورد ترامپ، برای یک رییس جمهور آن هم رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا چندان جالب نیست. می پذیرید؟

** بله، این اظهارنظر فقط مربوط به تیلرسون نبود و پال رایان رییس مجلس نمایندگان آمریکا نیز این موضع را محکوم کرد. در واقع نوعی نژادپرستی در صحبت های ترامپ نمود دارد که این موضع با ساختار حاکم بر آمریکا تناقض دارد. در واقع ساختار بروکراسی اداری و ساختار اجتماعی حاکم بر آمریکا و افکار عمومی که اکثریت با نژادپرستی مخالف است و البته در آمریکا افکار عمومی حرف اول را می زند باعث شد در برابر صحبت های ترامپ عکس العمل نشان داده شود و ساده ترین راه حل نیز برای برخورد با این موضوع این بود که اعلام کنند صحبت های ترامپ مواضع شخصی وی بوده است.

* به نظر می رسد مسبوق به سابقه نیست که یک وزیر امور خارجه این چنین با صراحت مواضع رییس جمهور را مواضع شخصی بداند، نظر جنابعالی در این مورد چیست؟

** خیر مورد خاصی سراغ ندارم به این دلیل که هیچ گاه تا این حد بین ریاست جمهوری و ساختار اداری و یا خاص تر - وزارت خارجه- تناقض و تباین وجود نداشته است و همیشه اظهارنظرها محصول عقل جمعی بوده است.

* ساختار سیاسی آمریکا به گونه ای است که جایگاه وزیر امور خارجه با وزیران دیگر کشورها اندکی متفاوت است. به نظر جنابعالی محافل داخلی اعم از جمهوری خواه و دموکرات با تیلرسون به توافق هایی رسیده اند که تا این حد مواضع او تغییر کرده است و یا این که تیلرسون براساس یک فرمول خاص، منطبق بر سیاست های خارجی آمریکا در حال حرکت است؟

** هر دو مورد می تواند باشد. نخست ساختار سیاست خارجه آمریکا که از دل وزارت خارجه خارج می‌شود، است. به هر حال کارشناسان برجسته‌ای در این وزارتخانه وجود دارند که در تصمیم سازی و تصمیم گیری بسیار موثر هستند. علاوه بر این می تواند توافقی میان جمهوری خواهان و دموکرات ها برای کنترل کردن ترامپ و سوق دادن وی به مسیر ساختار وجود داشته باشد. حتی فراتر از آن اگر این روند ادامه یابد توافقی برای استیضاح و برکناری وی به وجود خواهد آمد.

* تلویحا تایید می کنید که در حال حاضر مدیریت ترامپ که اولویت به استیضاح وی دارد را شاهد هستیم؟

** در حال حاضر در حال مدیریت ترامپ هستند و اگر دقت کنیم می بینیم که بسیاری از مواضع ترامپ نیز یا به نتیجه نرسیده و یا تغییر کرده است. البته به این دلیل که ترامپ به خاطر ویژگی‌های شخصیتیِ غیرقابل پیش بینی و این که ممکن است حرکاتی انجام دهد که غیرقابل کنترل باشد، مسیر کنترل وی از راه قضایی هم اکنون در حال جریان است. برای مثال دادستان ویژه تعیین شده است و از سوی دیگر مجلس سنا در حال تحقیق در مورد ارتباطات ترامپ با روسیه و تیم انتخاباتی وی می‌باشد، که نتایج آن در صورت لزوم می تواند علیه وی استفاده شود.

* با این تفاسیر می توان به این نتیجه رسید که محتمل ترین گزینه در مورد ترامپ استیضاح است.

** بله اگر این روند ادامه پیدا کند و وی همچنان به بحران سازی در داخل و خارج آمریکا ادامه دهد، دور از ذهن به نظر نمی رسد که تا پیش از یک ساله شدن دوران ریاست جمهوری، ترامپ استیضاح شود.

* در شروع فعالیت دوره جدید ریاست جمهوری آمریکا، ترامپ حرکاتی انجام می داد که اروپایی‌ها را نگران کرده بود، من جمله این که بارها در مورد برگزیت و خروج انگلستان از اتحادیه اروپا نوعی از خود بی خودشدگی نشان داده بود که واکنش اتحادیه اروپا را نیز به دنبال داشت. در آن موضع چرا تیلرسون آن اختلاف دیدگاه را به رخ نکشید؟

** زیرا هنوز ابتدای فعالیت تیلرسون در دولت ترامپ بود و به نوعی شاید در آن مقطع تیلرسون پست سیاسی مهمی نداشت و نهایتا عضو هیئت مدیره یک شرکت نفتی بود بنابراین بعد از ورودش به وزارت خارجه، مسلط شدن به اوضاع زمان می برد. اما در حال حاضر اگر چنین موردی پیش بیاید وی قطعا واکنش نشان خواهد داد.

* آیا این اختلاف نظرها و دوگانگی هایی که در موضع گیری دیده می شود، ادامه پیدا خواهد کرد؟

** به علت ویژگی های رفتاری و شخصیتی خاص ترامپ که حتی به عقیده برخی روانشناسان و روانکاوان بزرگ آمریکا ترامپ دچار مشکل است و به علت غیرقابل پیش بینی بودن مواضع وی احتمال این که این دوگانگی ها و تضادها ادامه یابد وجود دارد. فعلا در حال مدیریت ترامپ هستند اما زمانی که این مدیریت از کنترل خارج شود به سمت دیگری خواهند رفت.

* به این ترتیب امکان دارد اختیارات ترامپ را در موضوع برجام محدود کنند؟

** بله احتمال این امر بسیار است. به این دلیل که برجام یک معاهده چند جانبه است و تاکنون ترامپ نتوانسته نتیجه دلخواه خود را در آن به دست بیاورد در حالی که وی با قول پاره کردن موافقت نامه آمد. احتمال محدودیت وی وجود دارد زیرا هرگونه عملی که به نقض یا لغو برجام بینجامد باعث خواهد شد آمریکا دچار انزوا شود. به هر حال این امکان وجود دارد مجالس ایالات متحده و عقلای دو حزب به این نتیجه برسند که اختیارات را محدود کنند.

سوال قبل به این دلیل مطرح شد که جنابعالی عنوان کردید سیاست‌های خارجه ایالت متحده آمریکا مبتنی بر شرایط خاصی است که می تواند تغییر کند.

به این دلیل که ساختار در حال کنترل است، این گونه اقدامات و رفتارها نیز کنترل خواهد شد.

http://aftabeyazd.ir/?newsid=83084

ش.د9604142