(روزنامه آسمان آبي – 1396/06/21 – شماره 61 – صفحه 1)
راست سیاسی آن‌قدر به باخت در انتخابات ریاست‌جمهوری مطمئن بود که 16میلیون رأی سیدابراهیم رئیسی را موفقیت می‌داند. اصول‌گرایان آن‌چنان از رأی‌آوری ناامید بودند که همین رأی تجمیع‌شده با اصرار به نامزدها برای کناره‌گیری را دستاورد بزرگ جریان متبوع‌شان تلقی می‌کنند. همین موضوع هم در دوران پساانتخابات چندان دغدغه ترمیم و بازسازی ایجاد نکرده است. هر چه هست تنها کنایه‌های سیاسی به رقبای پیشین است و خبری از نقد درون‌گفتمانی یا آسیب‌شناسی به چشم نمی‌خورد.
آن‌ها پس از انتخاباتی که به‌گمان خودشان گرد یک نفر جمع شدند و برای یک نفر پای صندوق‌های رأی رفتند، هنوز هیچ نشست و اجتماعی برگزار نکرده‌اند و تلاش نمی‌کنند تا چهره‌های اصول‌گرای تأثیرگذار را بار دیگر با فضای سیاست آشتی دهند یا برای بازگشت اقناع‌شان کنند. آن‌ها پیوسته از بازسازی سخن می‌گویند، اما در جدی‌ترین پیشنهاد بازسازی که ازسوی قالیباف مبنی‌بر کلیدزدن نواصول‌گرایی مطرح شد، روی خوشی نشان ندادند. هریک از نامزدهای بالفعل و بالقوه اصول‌گرا یا جبهه‌ها و احزاب اسم و رسم‌دار این جریان 113روز پس از رأی‌گیری برای انتخابات ریاست‌جمهوری دوره دوازدهم کجا هستند؟ چه می‌کنند و چه دغدغه‌ای دارند؟
مدیری با اضطراب اقتصادی
سیدابراهیم رئیسی همزمان با تولیت آستان قدس، بیش از هر چیز دغدغه اقتصادی دارد. این را می‌توان از مضمون سخنرانی‌ها و اظهاراتش دریافت. پس از تعیین‌تکلیف کابینه دولت حسن روحانی، نخستین واکنش پرحاشیه رئیسی خبر تأسیس بانک اسلامی بدون ربا بود.
صبح روز 6 شهریور، سیدابراهیم رئیسی در دیدار با نماینده ولی‌فقیه در خراسان‌جنوبی و بخشی از مدیران و ائمه‌جمعه این استان مطرح کرد که آستان قدس بانک قرض‌الحسنه بدون ربا تأسیس می‌کند.این پیشنهاد واکنش‌های مجازی زیادی درپی داشت و افکار عمومی را با این سوال مواجه کرد که مگر سود بانک‌های موجود مصداقی از رباخواری در ایران اسلامی است؟ اما این خبر با واکنش رسمی هم روبه‌رو بود. سیدمحمود احمدی، دبیرکل بانک مرکزی، در واکنش به اعلام درخواست تأسیس بانک ازسوی آستان قدس رضوی گفت: «تلقی ما در بانک مرکزی این است که تعداد بانک‌ها در کشور در شبکه بانکی به حد کفایت است.»
دغدغه‌های اقتصادی رئیسی و نگرانی او در این‌باره در هر سخنرانی بروز و ظهور می‌کند. رئیسی روز دوشنبه، 13 شهریور، در اجتماعی با عنوان غدیریون که در شهرکرد برگزار شد متذکر شد که باید با وحدت، دغدغه تولید و اشتغال را رفع کرد. او گرچه بر وحدت تأکید کرد، در همین سخنرانی با کنایه از وعده‌های اشتغال حسن روحانی در دوران انتخابات سخن گفت. رئیسی یک روز بعد هم در مراسم رونمایی از سوغات فرهنگی زائر گلایه کرد که بازار سوغات مشهد محل توزیع کالاهای چینی شده است، درحالی‌که این کالاها می‌توانند در داخل تولید شوند. نگاهی به گفته‌های او در جمع مردم نشان می‌دهد او همچنان می‌خواهد سخنگو و نماینده طبقه‌ای خاص باشد، ضمن اینکه در میان صحبت‌هایش بیش از هر چیز از اقتصاد صحبت می‌کند. در واقع، بعد از «محرومانی» که در مدت انتخابات از آنان مایه می‌گذاشت، این روزها تلاش می‌کند خود را به‌عنوان مدیری با اضطراب اقتصادی معرفی کند.
حساب خالی و حج متعالی
محمدباقر قالیباف، پس از کناره‌گیری از انتخابات، از بهشت 12ساله هم خداحافظی کرد. گرچه این خداحافظی با بدرقه پرآب‌وتابی همراه بود و تندیس 35میلیونی هدیه گرفت، از سیدحسن خمینی تا غلامعلی حدادعادل از او تعریف و تمجید کردند و حتی موسوی‌خوئینی‌ها ادامه نقد قالیباف را به‌صلاح ندانست. او چندی بعد از فراغت از مسئولیت مدیریت تهران راهی سفر حج شد. محمدمهدی تندگویان، از اعضای سابق شورای شهر هم در توئیتر خود به حساب سه‌میلیون تومانی که در دوره مناظرات از آن صحبت کرد و سفر حج قالیباف اشاره کرد و نوشت: «وقتی 12سال شهردار باشی و املاک شهر را به دوستان و یاران واگذار کنی، یقینا حج بر تو واجب می‌شود آن‌هم با حساب بانکی سه‌میلیون تومانی، تقبل‌الله» او البته دین خود را به جریان اصول‌گرا پیش از سفر زیارتی ادا کرد و پس از انتخابات با انتشار نامه‌ای پیشنهاد داد تا جریان اصول‌گرایی نوسازی شود و خروجی آن نواصول‌گرایی باشد؛ موضوعی که با استقبال اندکی مواجه شد و حتی برخی سیاستمداران راست را بر آن داشت تا اعتراف کنند چیزی از نامه سرگشاده قالیباف متوجه نشده‌اند.
سایه‌نشین سیاست
سعید جلیلی مدت‌هاست که ساز استقلال کوک کرده است. جلیلی از همان زمان تشکیل جمنا حاضر نشد میثاق‌نامه‌‌ای امضا کند و خواست مستقل وارد شود. روز آخر ثبت‌نام همه‌چیز تغییر کرد و او با پیشنهاد وزارت امورخارجه از حضور در رقابت صرف‌نظر کرد، اما پس از انتخابات او نخستین‌بار تشکیل دولت در سایه را مطرح کرد. اصول‌گرایان و اصلاح‌طلبان به این پیشنهاد واکنش نشان دادند. چهره‌هایی چون محمدرضا باهنر از این پیشنهاد استقبال نکردند، اما اصلاح‌طلبان این پیشنهاد را اقدامی رو به جلو دانستند. به هر روی، جلیلی پیشنهاد خود را بی‌توجه به همه بی‌توجهی‌ها عملیاتی کرد؛ چراکه بر این باور است که «کار سیاسی صحیح رصد مشکلات کشور و ارائه راه‌حل برای آن‌هاست نه کارهای زرد، انتخاباتی و زودگذر!» او و یاران جوان و اندکش در نشست‌هایی با عنوان «سایه تمدن اسلامی برای تأیید، تکمیل و تصحیح برنامه‌های دولت دوازدهم» نقد وزرای دولت را آغاز کردند و تاکنون وزارت‌های راه‌وشهرسازی، اقتصاد و دارایی و جهادکشاورزی را بررسی کرده‌اند.
بقایای بقایی
احمدی‌نژادی‌ها و نامزد ناکامشان شرایط مطلوبی ندارند، گرچه دست از شوی سیاسی نمی‌کشند. محمود احمدی‌نژاد که تنها با پایگاه خبری دولت بهار به گفت‌و‌گو می‌نشیند، ارائه گزارش‌هایی از دوران ریاست‌جمهوری خود را آغاز کرده است و در هر بخش به قسمتی از حرف و حدیث‌های حول و حوش دولتش می‌پردازد. در آخرین گزارش تصویری هم از حواشی مسکن مهر گفت. بقایای این تیم اندک هم چندان تمایلی به علنی‌کردن نشست‌ها و جلسات‌شان ندارند. حمید بقایی هم که پس از بیرون‌آمدن از زندان رودررویی با قوه‌قضائیه را کلید زد. بنابر گفته غلامحسین اسماعیلی، رئیس کل دادگستری استان تهران، با توجه به حجم زیاد پرونده بقایی، دادگاه فعلا مشغول مطالعه اوراق بوده و هنوز تعیین وقت نشده است.
جبههای خالی از راست معتدل
جمنا پس از انتخابات، 16میلیون رأی سیدابراهیم رئیسی را به نفع خود مصادره کرد؛ گرچه او بارها در کوس استقلال دمید. با این حال، جمنایی‌ها چه پیش از انتخابات و چه پس از آن و با وجود تبلیغات گسترده درباره محوریت‌شان در جریان اصول‌گرایی نتوانستند توجه سنتی‌ها و معتدلان را جلب کنند؛ چه آن‌که حسین سبحانی‌نیا، فعال سیاسی اصول‌گرا، هم نزدیکی این جبهه به چهره‌هایی چون علی لاریجانی را بعید می‌داند و به «انتخاب» گفته است: «من بعید می‌دانم چنین اجماعی صورت بگیرد و آقای لاریجانی به آن‌ها ملحق شود و کنار بیاید و این هماهنگی به وجود بیاید. جمنا مجموعه‌ای با یک ترکیب خاص از نیروهاست و در همین مدت هفت، هشت یا 10ماه اخیر که شکل گرفته است، تلاش‌هایی انجام شد که اجماع شود، ولی عملا نشد.»
او مجموعه خاص مدیریت‌کننده جمنا را پایداری‌ها، طیف نزدیک به محمدتقی مصباح‌یزدی و بخشی از جمعیت ایثارگران می‌داند؛ از همین‌رو معتقد است جریان‌هایی چون جبهه پیروان یا چهره‌هایی چون علی لاریجانی زیر بار محوریت جمنا نخواهند رفت. از سویی، این جریان مدعی بازسازی و ترمیم است و بنا به گفته حسین نجابت، رئیس کمیته سیاسی و محمدحسن رحیمیان، دبیرکل نشست‌های مشترک با گروه‌ها و شخصیت‌های سیاسی برگزار می‌شود، اما هنوز خروجی مشخصی نداشته است.
سکوت پیرمردان سیاست
مؤتلفه‌ای‌ها پس از مشخص‌شدن آرای سیدمصطفی میرسلیم به دودستگی رسیدند. برخی برای پوشاندن اقبال اندک مردم به مؤتلفه مدعی بودند میرسلیم شخصا وارد انتخابات شده و مؤتلفه در نهایت از رئیسی حمایت کرده است. از سویی، برخی دیگر و خصوصا میرسلیم توضیح داد که همه کنش‌ها و واکنش‌هایش کاملا حزبی و مبتنی‌بر تصمیمات جمعی بوده است.
اما پس از این دودستگی، آن‌ها ترجیح دادند که سکوت اختیار کنند. مؤتلفه‌ای‌ها حتی به کنایه‌های هم‌جناحی‌های‌شان واکنش نشان ندادند. مهدی چمران چندی پیش در گفت‌و‌گو با روزنامه «اعتماد» درباره رأی میرسلیم به کنایه گفت: «در مجموعه اصول‌گرایی و 400هزار رأی، آقای میرسلیم واقعا اهمیت داشت تا به مؤتلفه‌ای‌ها بگوییم این‌قدر که می‌گویید ما حزب هستیم و قدیمی هستیم و رأی داریم، این 400هزارتا رأی شماست! من واقعا خوشحال هستم که آقای میرسلیم از انتخابات کنار نرفت؛ آقای رئیسی هم بعد از انتخابات گفت الحمدلله که آقای میرسلیم کنار نرفت وگرنه بعدا می‌گفت ١٠میلیون رأی رئیسی به‌خاطر کناررفتن من بوده است.»
البته حمیدرضا ترقی، از اعضای شورای مرکزی این حزب، هم 12 شهریور در گفت‌و‌گو با «ایسنا» خبر داد که این حزب نقد درون‌حزبی را آغاز کرده است.
جبههای علیه جمنا
جبهه یاران انقلاب اسلامی بدون تأثیرگذاری ویژه در انتخابات حاضر شد، اما گویا تصمیم دارد در انتخابات مجلس یازدهم بازی را تغییر دهد؛ چه آن‌که امیررضا واعظ‌آشتیانی، سخنگوی جبهه یاران انقلاب اسلامی، به «ایلنا» گفته است جبهه یاران جلسات هفتگی خود را به‌صورت مداوم برگزار و کمیته‌های آن فعال هستند؛ کمیته‌هایی که به گفته او عملکرد دولت را ارزیابی می‌کنند تا در جایی که به پیشنهاد نیاز باشد، پیشنهاد ارائه می‌دهند و در جایی که منتقد هستند هم انتقادات را منتقل می‌کنند. او البته برای همراهی و همکاری با جمنا شروطی دارد و در این‌باره توضیح می‌دهد: «اعتقاد ما این است که اگر بناست مجموعه‌های اصول‌گرایی برای دوره یازدهم مجلس انتخاب افراد را داشته باشند، باید براساس شایسته‌سالاری و شاخص‌های منطقی باشد و جبهه یاران در این صورت حمایت خواهد کرد، اما اگر تشکیک در این قضیه طرح شود و گروه‌ها نظرات دیگر داشته باشند، این خود می‌تواند چالشی در مجموعه اصول‌گرایی ایجاد کند.»
در میان احزاب و جبهه‌ها، یکتایی‌ها از همه ساکت‌ترند. یاران کارآمدی و تحول ایران که 25 خرداد 95 با حضور وزرای محمود احمدی‌نژاد اعلام موجودیت کرد در انتخابات گذشته هم همراه جمنا بود. حمیدرضا حاجی‌بابایی، دبیرکل این جبهه که ریاست فراکسیون اصول‌گرایان ولایی را برعهده دارد، بیش از هرچیز درگیر فعالیت‌های مجلس است و حتی در گفت‌و‌گو با روزنامه «آسمان آبی» تأکید کرده است که به دولت نگاه کمکی و مساعدت دارند و منصفانه نقد خواهند کرد.
کنش‌ها و واکنش‌های جبهه‌ها، احزاب و چهره‌های تأثیرگذار این جریان نشان می‌دهند که آن‌ها فعلا به برگزاری جلسات خصوصی مشغول هستند؛ جلساتی که خروجی ویژه‌ای نداشته‌اند. آن‌ها نه با افراد مؤثر مذاکره را آغاز کرده‌اند و نه در روند ترمیم و بازسازی به نواصول‌گرایی علاقه نشان داده‌اند.
https://asemandaily.ir/post/1557
ش.د9604127