(روزنامه آسمان آبي ـ 1396/07/02 ـ شماره 71 ـ صفحه 8)
** بر این باورم که طرح مصادیق در مورد انتخاباتی که هنوز چهار سال تا برگزاری آن زمان باقی است، کمی زود به نظر میرسد. از سویی تمرکز روی انتخابات 1400 شاید چندان ضرورتی نداشته باشد و حتی ممکن است منجر به اختلافاتی شود که بیش از همه دولت دوم حسن روحانی را درگیر کرده و باعث ضربهخوردن دولت دوازدهم میشود و همچنین مردم، سودی از این مباحث نخواهند برد. اما در مورد سوال طرحشده باید بگویم که به نظر من چالش آینده انتخابات ریاستجمهوری چالشی الزاما سیاسی نیست بلکه چالش کارآمدی جریانهای کشور است. در واقع مردم به هر جریانی که احساس کنند به معیشت آنها و بهتر کردن وضعیت اقتصادی کشور اهمیت بدهد و در این زمینه توانمندتر باشد، رأی خواهند داد و این جریان توانمندتر مورد توجه مردم قرار خواهد گرفت. در واقع بر این باورم که انتخابات آینده از قالب شخصی و فردی خارج میشود و در قالب انتخابات میان جریانهای سیاسی اتفاق میافتد و برنده هم جریان سیاسیای است که توانمندتر عمل کرده باشد. نکته مهم این است که سیاسیون متوجه باشند، خواستههای مردم بر مبنای توانمندی در مباحث اقتصادی و معیشتی است. اگر بخواهم پیشبینی کنم همچون 30 و اندی سال گذشته اتفاق افتاده، رقابت سال 1400 هم میان دو جناح اصلی یعنی اصولگرایان و اصلاحطلبان خواهد بود. جریانی با عنوان اعتدال نداریم. اعتدال یا جریان میانه، یک روش و مشی در عملکرد است. اعتدال نه جریان سیاسی و نه گفتمان است. اعتدال مشیای است که طبیعتا با جریان اصلاحطلب آمیختگی دارد و در انتخابات 92 به بعد در کنار همدیگر بودند.
* به هر حال پس از روی کار آمدن حسن روحانی جریان اعتدالی بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. از سویی با در نظر گرفتن دو جناح اصلی در نظام حاکم، اعتدالگرایان طیف میانهای هستند که بخشی از آنان به سمت اصلاحطلبان و بخشی دیگر به سمت اصولگرایان گرایش دارند. فکر نمیکنید این جریان در انتخابات آینده تأثیرگذار خواهد بود؟
** تا قبل از انتخاب حسن روحانی بهعنوان رئیسجمهوری، جریان اعتدال یا اعتدالگرایی و میانه کجا بوده است؟ به نظر من بعد از آقای روحانی هم جریانی سیاسیای به اسم میانه یا اعتدال وجود نخواهد داشت.
* پس شما معتقدید که رقابت برای انتخابات آینده همچنان رقابت میان اصلاحطلبان و اصولگرایان است؟
** بله، رقابتهای آینده همگی بین دو جناح اصلی و عمده از ابتدای انقلاب تاکنون خواهد بود. در واقع این رقابت بین جریان اصلاحطلب و جریان اصولگرا رخ خواهد داد، اما طبیعتا متناسب با شرایطی که هر کدام از این دو جریان دارند و اینکه چقدر بتوانند کاندیدای مورد نظر خود را پیدا کنند، ممکن است از جبهه مقابل خود هم برای انتخابات یارگیری کنند. فکر نمیکنم که در آینده، رقابتی میان جریان اعتدال با اصلاحطلبان یا اعتدال با اصولگرایان رخ بدهد. رقابت بین این دو جریان اصلی کشور بوده و خواهد بود. اصلاحطلبان در دو انتخابات گذشته با توجه به شرایطی که پس از انتخابات 88 به وجود آمد ترجیح دادند از فردی حمایت کنند که برنامهها و اهداف اصلاحطلبی را در شرایط موجود پیگیری کند ولو اینکه دقیقا اصلاحطلب نباشد. حسن روحانی هم محصول رقابت میان اصلاحطلبان و اصولگرایان است؛ منتها روحانی چهرهای است که خاستگاهی در جریان اصولگرا داشته اما اندیشههای سیاسی او نسبت به گذشته تغییر کرده و به اصلاحطلبان نزدیک شده است، بنابراین بدون شک رقابت آینده هم میان دو جریان اصلی کشور یعنی اصلاحطلبان و اصولگرایان خواهد بود.
* با توجه به مطرحشدن علی لاریجانی بهعنوان گزینه محتمل انتخابات ریاستجمهوری فکر میکنید علی لاریجانی این قابلیت و ظرفیت را دارد که به روحانی دوم مبدل شود؟
** تصور نمیکنم لاریجانی روحانی دوم شود. به هر حال نوع انتخابات مجلس و مواضعی که اتخاذ شد در مجموع نشاندهنده این است که لاریجانی خاستگاه و اردوگاه خود را در مجموع، اصولگرایی تعریف میکند، بنابراین نمیتوان انتظار داشت لاریجانی که از اصولگرایان معتدل است در جریان اصلاحطلبی هم جای گیرد و به روحانی دوم تبدیل شود. ممکن است برخی دوستان اصلاحطلب بخواهند مصلحتاندیشیهایی را در رابطه با اصولگرایان معتدل داشته باشند و احساس کنند شرایط کشور برای حضور جریان اصلاحطلبی در قوه مجریه آمادگی ندارد اما این موضوع متفاوت از این است که با در نظر گرفتن لاریجانی در میانه طیف مایل به اصلاحطلبی اینقدر مرزهای هویتی جریان اصلاحات را مخدوش کنیم.
* به هر حال علی لاریجانی با دولت همراهی زیادی داشته و دارد. در مجلس با فراکسیون امید در عین مشخصبودن خط و مشی، تعامل خوبی برقرار کرده است. از سویی برخی مطالبات مهم اصلاحطلبان را هم پیگیری میکند. با این توصیف فکر میکنید ممکن است روزی اصلاحطلبان پشت لاریجانی بایستند و همان رفتار غیرقابل پیشبینی سال 92 و حمایت از روحانی را تکرار کنند؟
** قضاوتکردن در مورد 1400 مشکل است اما تصور میکنم شرایط اکنون جریان اصلاحطلبی و اصلاحطلبان با شرایط آنها در سال 92 تا حدودی متفاوت شده است؛ ضمن اینکه لاریجانی هم روحانی نیست، بنابراین نمیتوان اینگونه پیشبینی کرد که اصلاحطلبان به سمت لاریجانی میروند و از او حمایت میکنند. ضمن اینکه چینش کابینه دوم حسن روحانی باعث شده است که اصلاحطلبان بهشدت از سوی بدنه اجتماعی حامیشان تحت فشار و در مظان انتقاد هستند. به این دلیل که کابینه دوم را عقبگرد روحانی از مواضع اصلاحطلبی میدانند. با این رویکرد بعید است که اصلاحطلبان از لاریجانی حمایت کنند و بخواهند در کنار حضور شخصیتهای شناختهشده و مؤثر این جریان، رویکرد جدیدی اتخاذ کرده و از لاریجانی حمایت کنند.
* با توجه به شرایط موجود آیا اصلاحطلبان توانستهاند رابطه خود را با حاکمیت ترمیم کنند؟ فکر میکنید امکان دارد اصلاحطلبان در انتخابات آتی با یک کاندیدای جریانی و جناحی حضور یابند؟ ضمنا کاندیدایی که بتواند از فیلتر شورای نگهبان عبور کند؟
** به هر حال اصلاحطلبان هم کاندیداهایی دارند که از سد شورای نگهبان عبور کند. کمااینکه دیدیم در سال 92 محمدرضا عارف، تأیید صلاحیت و در انتخابات اخیر یعنی اردیبهشت 96 هم صلاحیت اسحاق جهانگیری برای شورای نگهبان محرز شد؛ ضمن اینکه اتفاق خاصی هم در حال حاضر و تا انتخابات 1400 رخ نمیدهد که چنین شرایطی را تغییر دهد، مگر اینکه در بررسی صلاحیتها اتفاقی بیفتد. از سویی ارتباط اصلاحطلبان با حاکمیت ترمیم شده است. با این حال در دولت حسن روحانی فرصت بیشتری برای ابراز نظر و معرفی خودشان پیدا کردند. همچنین تغییراتی در مشی، روش و شکل سیاستورزی اصلاحطلبان اتفاق افتاده است، بنابراین هم پذیرش اصلاحطلبان از سوی حاکمیت نسبت به گذشته آسانتر شده و هم افکار عمومی نشان دادند که اقبال خوبی نسبت به این جریان دارند. منتها این سرمایه عمومی و بدنه اجتماعی همیشگی نیست و باید بهخوبی از آن مراقبت شود، بهگونهای که اعتماد عمومیای که مردم به اصلاحطلبان داشته و دارند خصوصا با محوریت و تمرکزی که بر شخصی مثل رئیس دولت اصلاحات وجود دارد، خدشهدار نشده و حفظ و البته تقویت شود. از سویی، مجموعه اصلاحطلبان هم باید همگرایی و به نوعی رفتار هماهنگ خود را حفظ کنند و تلاش کنند در عین ائتلاف با سایر گروهها و جریانات، مرزهای هویتی خود را هم حفظ کرده و نسبت به شعارهای اساسی مردم، اهتمام به خرج دهند. حیف است که چنین جریان سیاسیای با این همه ظرفیت نتواند کاندیدایی در دورههای آینده داشته باشد. البته این گزاره به معنی نفی ائتلاف با سایر گروهها و جریانات نیست.
* پس شما هم با گزاره عدم ائتلاف با اصولگرایان معتدل و اعتدالگرایان که بهتازگی از سوی محمدرضا عارف، رئیس فراکسیون امید مطرح شده است موافق نیستید؟
** ما باید در زمان مناسب تصمیم بگیریم. در حال حاضر صحبت از اینکه اصلاحطلبان بهتنهایی کاندیدا داشته باشند یا ائتلاف کنند زود است. تصور من این است با توجه به اینکه اصلاحطلبان و جریان اصلاحات دوران گذاری را با حسن روحانی در این دو دوره طی خواهند کرد و هرچه پیش رویم شرایط برای حضور جدیتر اصلاحطلبان فراهمتر خواهد شد.
https://asemandaily.ir/post/2754
ش.د9604100