(روزنامه جوان – 1395/08/17 – شماره 4952 – صفحه 3)
بيوتروريسم و استفاده برخي كشورها از جمله امريكا و رژيم صهيونيستي از سلاح‌هاي بيولوژيك، موضوعي است كه مدت‌هاست در كانون توجه رسانه‌ها قرار گرفته است. اسنادي وجود دارد كه چنين پروژه‌اي را تأييد مي‌كند و از سوي ديگر برخي تلاش‌ها براي به دست آوردن گنجينه اسرار ژنتيكي ايراني به بهانه‌هايي نظير اهدا به بانك ژن جهاني براي نجات بيماران سرطاني اين تئوري را بيش از پيش تقويت مي‌كند. اين در حالي است كه ما در قوانين جاري، لايحه حفاظت از ميراث ژنتيكي را داريم. در برابر اين تحركات، رئيس انجمن ژنتيك ايران به مردم هشدار داد با برخي شعارهاي عوام‌فريبانه، گنجينه اسرار ژنتيكي خودشان را در اختيار هر كسي قرار ندهند.
بنا به تأكيد دكتر محمود تولايي، رئيس انجمن ژنتيك ايران با دانش و تكنولوژي امروز ژن‌درماني و اصلاح ژن يا تغيير در فرآيندهاي توليد پروتئين و فرآورده‌هاي متابوليك در بدن ما به وسيله مطالعات ژنتيك قابل مديريت كردن است. اگر اين اطلاعات در اختيار افراد غيرمطمئن قرار بگيرد، امكان دارد كه وضعيت آسيب‌پذيري فردي نسبت به يك بيماري يا شناخت آسيب‌پذيري يك جامعه نسبت به يك عامل عفوني به عنوان يك ظرفيت شناسايي شود و چنانچه در پشت‌پرده چنين مجموعه‌اي، افراد ناسالم وجود داشته باشند، ميكروارگانيسم‌ها، عوامل عفوني و عوامل بيما‌ري‌زايي را طراحي مي‌كنند به طوري كه جامعه هدف فاقد قابليت مقابله و پاسخگويي در برابر آن عامل مهاجم پاتولوژيك باشد.
چيستي ژنوم و ژن‌ها
مجموعه ويژگي‌هاي فردي هر انساني در قالب رازها و اسرار نهفته شده در درون ژن‌هاست و همه اين اطلاعات نهفته شده در ژنوم انسان به وديعت گذاشته است.
در پزشكي اختصاصي يا Personal Medicine يعني ويژگي‌هاي ژنتيكي هر شخصي منحصر به فرد است به همين خاطر هم واكنش افراد مختلف به يك داروي خاص متفاوت است. همين مسئله ايجاب مي‌كند براي هر فرد خاص، مطالعات ويژه مولكولي صورت بگيرد و امروز مباحثي مانند ژن‌درماني و اصلاح ژن يا تغيير در فرآيندهاي توليد پروتئين و فرآورده‌هاي متابوليك در بدن ما به وسيله مطالعات ژنتيك قابل مديريت كردن باشد.
اين بحث از سويي، ابزار مطلوبي براي رفاه و پيشرفت در زندگي است، اما از سوي ديگر، اگر اين اطلاعات در اختيار افراد غيرمطمئن قرار بگيرد، امكان دارد كه وضعيت آسيب‌پذيري فردي نسبت به يك بيماري يا شناخت آسيب‌پذيري يك جامعه نسبت به يك عامل عفوني به عنوان يك ظرفيت مورد شناسايي شود و چنانچه در پشت‌پرده چنين مجموعه‌اي افراد ناسالم وجود داشته باشند، ميكروارگانيسم‌ها، عوامل عفوني و عوامل بيما‌رزايي را طراحي مي‌كنند تا جامعه هدف، قابليت مقابله و پاسخگويي در برابر آن عامل مهاجم پاتولوژيك را نداشته باشد.
جاسوسي ژنتيكي
تولايي با عنايت به اينكه ريشه اين قبيل حركت‌ها مربوط به يك مجموعه آزمايشگاهي در انگلستان است كه به ظاهر اعلام كرده‌اند مي‌خواهيم به شناخت بيماري‌هاي خاص و خطرناك كمك كنيم، تأكيد مي‌كند: با توجه به سوابق كشور انگلستان در لطمه زدن به كشور ما، اين نگراني وجود دارد كه هدف اصلي آنها به دست آوردن اطلاعات ژنتيكي مردم جهان سوم به ويژه جمهوري اسلامي ايران باشد.
وي هشدار مي‌دهد: اگر آنها بخواهند نمونه‌هايي را از جامعه ايراني به دست بياورند تا عرصه‌هاي آسيب‌پذير ژنوم ايرانيان را شناسايي كنند، اين موضوع از نظر كلان و اجتماعي، يك تهديد به شمار مي‌آيد و از نظر اخلاقي نيز كشف و انتشار بسياري از رازهاي سلامت افراد درست نيست؛ همانگونه كه آنچه به وسيله ويزيت و معاينه يك بيمار به دست مي‌آيد و پزشك موظف به حفظ اين اسرار است، اگر وضعيت بيماري اين فرد را به اشخاص ديگر منتقل كند به عنوان جرم تلقي مي‌شود.
اهميت ذخاير ژنتيكي در پيش‌بيني آينده
اما چرا اين ذخاير ژنتيكي اينقدر مهم هستند؟ تولايي در پاسخ به اين سؤال توضيح مي‌دهد: از طريق اين علم مي‌توان مشخص كرد كه براي مثال، فردي مستعد است تا 10 سال آينده دچار بيماري قلبي شود يا اگر با يك عامل سرطاني مواجه شود، سيستم ايمني‌اش توانايي پاسخگويي به بيماري را ندارد؛ اگر آسيب‌پذيري ژنتيكي افراد شناسايي و منتشر شود، تبعات و عوارض از همان زمان دامنگير افراد خواهد شد، زيرا با شناسايي اينكه چه افرادي دچار بيماري خواهند شد، آنها موقعيت‌ها و حقوق اجتماعي خود را خواسته يا ناخواسته از دست مي‌دهند.
وي با بيان اينكه انتشار اسرار ژنتيكي افراد يك تهديد ژنتيكي است، مي‌گويد: مردم بايد هوشيار باشند و با برخي شعارهاي عوام‌فريبانه، گنجينه اسرار ژنتيكي خودشان را در اختيار هر كسي قرار ندهند و اگر واقعاً هدف خيرخواهانه‌اي مطرح مي‌شود، حتماً از طريق مراكز مطمئن داخلي اقدام كنند، زيرا امروز در كشور ما ظرفيت تخصصي در موضوع ژنتيك، از سطح منطقه بسيار مطلوب‌تر است.
اين عضو هيئت مديره انجمن بيوتكنولوژي و ژنتيك ايران خاطر نشان مي‌كند: ما در قوانين جاري خودمان، لايحه حفاظت از ميراث ژنتيكي را داريم، اما به نظر مي‌آيد بايد بر اجراي آنها تأكيد شود زيرا برخي از اين رفتارها و ارتباطات به صورت آشكارا صورت مي‌گيرد.
به گفته تولايي گاهي حتي پيش آمده كه يك پزشك در قالب اجراي طرحي بدون اينكه صلاحديد كشور را در نظر بگيرد و با مراكز تحقيقاتي داخلي هماهنگي كند، با هر مركز تحقيقاتي در دنيا وارد مذاكره مي‌شود و در بررسي يك دارو، نمونه‌هاي بيمار خود را براي آن مجموعه‌ها ارسال مي‌كند؛ علاوه بر اينكه كار خلاف اصول اخلاق پزشكي انجام داده، براي مردم كشورش نيز خطرآفريني كرده است.
از نگاه رئيس انجمن ژنتيك ايران در دنيا اين موارد تابع «اخلاق پزشكي» است و يك فرد مي‌تواند اجازه ندهد هرگونه تستي روي وي انجام شود و اگر قرار است محققي هم تستي را انجام دهد، بر مبناي فرم اخذ رضايت آگاهانه از بيمار، فرد را كاملاً توجيه كند كه از نمونه‌هاي تست وي قرار است چه استفاده‌هايي بشود.
از نگاه وي هدف از جمع آوري نمونه بيولوژيك مردم ايران جاسوسي ژنتيكي است.
رئيس انجمن ژنتيك ايران تصريح مي‌كند: انتظار مي‌رود مجلس شوراي اسلامي با توجه جدي به لايحه ذخاير ژنتيكي بپردازد تا در پوشش ندانم‌كاري يا غفلت برخي مسئولان، گونه‌ها و ذخاير زيستي ما چه در حوزه گياهي به ويژه گياهان دارويي، گونه‌هاي زيستي و حيات وحش با عنوان گردشگري در طبيعت توسط بيگانگان غارت نشود و در قالب پايان‌نامه يا طرح‌هاي مشترك با طرف خارجي، بدون لحاظ قواعد، به تاراج نرود. وي معتقد است: نقص مهم اين لايحه هم پيش‌بيني نكردن مقررات لازم براي ارسال نمونه‌هاي انساني به خارج از كشور است كه اين نقص قابليت برطرف شدن دارد.
http://www.javanonline.ir/fa/news/821224
ش.د9505142