(روزنامه ايران – 1396/10/20 – شماره 6689 – صفحه 3)
یک سال پیش بود که درگذشت آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی، دوستداران وی را در بهت و ناراحتی فروبرد؛ غصه‌ای که هنوز هم می‌شد در نگاه و صدای میهمانان و میزبانان نخستین سالگرد درگذشت آیت‌الله هاشمی رفسنجانی دید. دیروز سالن اجلاس سران، محفل یاران و نزدیکان و دوستداران آیت‌الله هاشمی رفسنجانی بود؛ علاوه بر خانواده وی، شمارزیادی از مدیران دولت سازندگی، مشاوران و همکاران چندین و چند ساله و مسئولان دولتی از جمله بیژن زنگنه وزیر نفت، محمدرضا عارف رئیس فراکسیون امید، سید محمود علوی وزیر اطلاعات، محمود واعظی رئیس دفتر رئیس جمهوری، معصومه ابتکار معاون رئیس جمهوری در امور زنان و خانواده و علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی در این همایش حضور داشتند.
سید حسن خمینی، نوه بنیانگذار انقلاب اسلامی و اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهوری سخنرانان ویژه مراسم بودند. البته فاطمه هاشمی دختر بزرگ آیت‌الله هاشمی از اینکه حسن روحانی رئیس جمهوری در این مراسم حضور نیافته بود، گلایه کرد و محمد هاشمی برادر آیت‌الله هاشمی رفسنجانی هم گفت که سه روز پیش اعلام شد که روحانی در این همایش حضور نخواهد یافت. یکی از نخستین سخنرانان مراسم، سید مهدی طباطبایی استاد اخلاق و عضو ارشد جامعه روحانیت بود که دقایقی از «آشیخ اکبر» گفت و اشک به چشم میهمانان آورد.
او خطاب به کسانی که در زمان حیات آیت‌الله هاشمی رفسنجانی او را آماج تهمت و افترا ساختند، گفت: «باید بگرییم که چرا این همه تهمت به او زدند، او ضرر نکرد؛ شما ضرر کردید. هنوز دیر نشده افکار او را بجویید، از مردم جدا نشوید و مردم را بخواهید.» همین سخنان بود که باعث بغض سید حسن خمینی شد و سخنرانی را برای او مشکل کرد. فضای احساسی حاکم بر مراسم اما مانع از این نشد تا سخنرانان، از یادآوری وقایع اخیر باز بمانند. چنانکه سید حسن خمینی و اسحاق جهانگیری بخش عمده‌ای از اظهارات خود را به اعتراض‌های اخیر و حواشی آن اختصاص دادند.
صدا و سیما نگذاشت در جریان اعتراض‌ها با مردم حرف بزنم
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری، معاون اول رئیس جمهوری سخنان خود را با یادآوری مسئولیت‌های آیت‌الله هاشمی رفسنجانی آغاز کرد و گفت: «هیچ صحنه‌ای از انقلاب، تشکیل نظام جمهوری اسلامی، دفاع مقدس، سازندگی، اصلاحات و اعتدال نمی‌توان یافت که آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در میانه آن نباشد.» وی تأکید کرد: او به لحاظ سیاسی؛ در سرتاسر زندگی‌اش یک آرمانگرای واقع بین، یک انقلابی جامع نگر و یک استراتژیست توسعه‌گرا بود. او تا مرز شهادت پیش رفت و لحظه‌ای تردید در راه مبارزه نداشت.
معاون اول رئیس جمهوری نقش آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در انجام اصلاحات و تحقق اعتدال را بی‌نظیر توصیف کرد و افزود: «آیت‌الله هاشمی رفسنجانی به لحاظ سیاسی، سیاست ورزی را مبتنی بر مردم و جامعه می‌دانست و به انتخابات باور داشت و همواره بر انتخابات آزاد با رعایت حقوق مردم تأکید می‌کرد.» جهانگیری با اشاره به ثبت‌نام آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در انتخابات ریاست جمهوری سال 92، تصریح کرد: «آیت‌الله هاشمی رفسنجانی ناباورانه رد صلاحیت شد؛ شاید تصور می‌شد که با رد صلاحیت صحنه را ترک کند اما او قهر نکرد و عافیت نشینی را اتخاذ نکرد بلکه برای همان انتخابات تدبیر کرد و رئیس جمهوری ساخت.» وی افزود: «من رئیس ستاد انتخابات آیت‌الله هاشمی رفسنجانی بودم و پس از رد صلاحیت از ایشان سؤال کردم که حالا چه باید کرد و ایشان گفتند که من همان هاشمی دیروز با موضع گیری‌های قبلی در کنار نظام و رهبری هستم، ستادها را جمع کنید و نیاز به اعتراض هم وجود ندارد».
معاون اول رئیس جمهوری افزود: «در سال 95 حداقل سه بار با ایشان دیدار و گفت‌و‌گو کردم و آیت‌الله هاشمی همواره اصرار داشت که روحانی حتماً باید برای انتخابات ریاست جمهوری سال 96 کاندیدا شود.» وی با تأکید بر اینکه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در سیاست نواندیش و دوراندیش بود و لحظه‌ای از تحولات پرشتاب جهانی عقب نمی‌ماند، اظهار داشت:«آیت‌الله هاشمی رفسنجانی مشاوری امین، صادق و ثابت قدم برای امام خمینی(ره) و پس از آن برای رهبر معظم انقلاب بود و تا آخرین لحظات حیات خود از ستون اصلی نظام دفاع کرد و اصرار داشت که اگر نقطه نظر و دیدگاهی هم وجود دارد باید از نظام حفاظت و حراست کنیم.»
معاون اول رئیس جمهوری با تأکید بر اینکه نمی‌توان آیت‌الله هاشمی رفسنجانی را نادیده گرفت، تصریح کرد:«آیت‌الله هاشمی رفسنجانی مرد عبور از بحران‌ها و مرد صبر و امید بود و هیچگاه کسی او را ناامید ندید و همواره برای روزهای سخت برنامه داشت.»
هاشمی مانع حذف اصلاح‌طلبان شد
وی ادامه داد: «آیت‌الله هاشمی رفسنجانی امروز را خوب می‌فهمید و برای آینده برنامه داشت و در تمامی مراحل در میانه میدان حضور داشت.» جهانگیری با تأکید بر اینکه ایران امروز به مشی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی نیاز دارد، گفت:«امروز برای اداره کشور نیاز به مشی‌ای وجود دارد که به اعتدال فکر کند و به دور از افراط و تفریط و به دور از فرسایش سرمایه‌های کشور برای توسعه ایران برنامه داشته باشد.»
معاون اول رئیس جمهوری با بیان این که«آیت‌الله هاشمی رفسنجانی همواره از حذف نیروهای توانمند انسانی کشور ممانعت می‌کرد و شجاعانه به میدان می‌آمد و از هیچ تهمتی هراس نداشت» افزود: «وقتی که یک جریان سیاسی حاکم می‌شد و می‌خواست رقیب خود را از صحنه خارج کند، آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در مقابلش می‌ایستاد و به همین دلیل برخی از دوستان اصلاح‌طلب که برای حذف رقیب از صحنه، ایشان را مانع می‌دیدند با او اختلاف نظر پیدا کردند و در مقطعی دیگر که عده‌ای ایستادند تا به هر قیمت شده جریان قدرتمند اصلاحات را از صحنه خارج کنند، در دی ماه سال گذشته که با او صحبت می‌کردم، درباره حوادث سال 88 با او گفت‌و‌گو کردم و آیت‌الله هاشمی رفسنجانی گفتند که من دیدم می‌خواهند یک جریان قوی را از صحنه انقلاب حذف کنند به همین خاطر ایستادم و گفتم که دور من جمع می‌شوند و آنها را به نظام متصل می‌کنم و اجازه نمی‌دهم که جدا شوند.
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی تا این اندازه خیرخواه و دلسوز همه جریان‌های سیاسی و نظام بود.» جهانگیری ادامه داد: «همانطور که در تعابیر بزرگان آمده آیت‌الله هاشمی رفسنجانی یک فرد نیست بلکه یک تجربه و اندیشه است و ما باید با بهره‌گیری از میراث فکری و عملی او، هم در موقعیت‌های مشابهی که هاشمی عمل کرد و هم در موقعیت‌های جدید کشور اقدام کنیم.»
اعتراض مردم را به رسمیت بشناسیم
وی با اشاره به اعتراض‌های اخیر و بیان اینکه مردم کشور با مسائل و مشکلات مختلف روبه‌رو هستند، گفت: «مسائل اقتصادی، اجتماعی، تنگناهای سیاسی و معضلات فرهنگی مردم را آزار می‌دهد اما مسیر پاسخ به این انتظارات و توقعات بسته نیست و ما باید ریشه‌ها و عوامل نارضایتی‌ها و اعتراض‌ها را همواره و در هر زمان بررسی کنیم و به راهکارهای عملی برای حل مشکلات برسیم.» جهانگیری ادامه داد: «در زمان بحران و قبل و بعد از آن باید به ریشه‌های بحران به طور دقیق رسیدگی شود و این مسئولیت مشترک نهادهای حاکمیتی، نهادهای اجرایی و نهادهای مدنی کشور است.» معاون اول رئیس جمهوری تأکید کرد: «ما به‌عنوان مسئولان کشور باید سطح تحمل خود را در برابر انتقادات افزایش دهیم و زمینه ارتباط با ناراضیان و منتقدان را فراهم کنیم. نباید اجازه دهیم نارضایتی‌ها به کینه توزی، خشونت و دشمنی تبدیل شود زیرا تنفر و خشونت آفتی است که وحدت ملی در کشور را دچار آسیب می‌کند.»
جهانگیری تصریح کرد: «در مسائل اخیر کشور هم باید به روش آیت‌الله هاشمی رفسنجانی عمل کنیم؛ با مردم باشیم و اعتراض مردم را به رسمیت بشناسیم و برای آن راه حل پیدا کنیم.»
معاون اول رئیس جمهوری ادامه داد: «باید جریانات سیاسی کشور را به رسمیت بشناسیم و برای همه آنها حق حضور قائل شویم که اگر این شرایط مهیا شود بزرگترین تهدیدها به فرصت تبدیل می‌شود و نقاط ضعف کشور به نقاط قوت بدل می‌گردد.»وی ادامه داد:«راه دشوار مردمسالاری را باید با هم و با احترام به حرف و رأی مردم پیش ببریم و با گفت‌و‌گوی ملی اعتماد را در جامعه نهادینه کنیم.»
معاون اول رئیس جمهوری با تأکید بر اینکه باید نسبت به خواسته‌ها و مطالبات ملی خود را ملتزم به اقدام‌های عملی بدانیم، افزود: «دفاع از دموکراسی و حقوق شهروندی موجی از نشاط در جامعه به وجود می‌آورد. باید به خواسته‌های مردم توجه کنیم چرا که بسیاری از اعتراض‌ها انباشت مطالبات سال‌های گذشته است». وی با بیان اینکه طبیعی است که در چنین اعتراض‌هایی دشمنان سوء‌استفاده کنند، خاطرنشان کرد:«بدترین حرف این است که گفته شود عربستان در ایران آشوب ایجاد کرده است. آنها کوچک‌تر از آنند که بتوانند در بخشی از ایران دخالت کنند. نباید آنها را بزرگ کنیم. ملت ایران ملتی تمدن ساز است و ایران امروز یکه تاز منطقه است.»
معاون اول رئیس جمهوری با اشاره به مواضع خصمانه امریکا علیه ملت ایران گفت: «آنها در هنگام تحریم ایرانیان را به اتهام اینکه دارای شناسنامه و گذرنامه ایرانی هستند از بسیاری از حقوق محروم کردند و حتی اجازه گشایش حساب بانکی به ایرانیان ندادند. رئیس جمهوری امریکا که بردن نام خلیج فارس برایش سنگینی می‌کند نمی‌تواند طرفدار و دلسوز ایران باشد.»
جهانگیری با تأکید بر اینکه «صدا و سیما باید روش خود را تغییر دهد» تصریح کرد: «صدا و سیما نباید در انحصار یک گروه محدود و تندرو قرار گیرد.»
رسانه ملی در خدمت معترضان باشد
معاون اول رئیس جمهوری با اشاره به اینکه قرار بود در خصوص اعتراض‌های اخیر از طریق رسانه ملی با مردم سخن بگویم، گفت: «متأسفانه اجازه ندادند که با مردم سخن بگویم و صدا و سیما بهانه‌های فنی مطرح کرد و این در حالی است که رسانه ملی باید در خدمت کامل ملت ایران، همه جریان‌های سیاسی و معترضان باشد تا بتوانند حرف خود را بزنند.» جهانگیری با اشاره به سخنان برخی افراد که می‌گویند اگر شاخص‌های اقتصادی خوب است چرا مردم آن را در زندگی خود حس نمی‌کنند، گفت: «ما اقتصاد را که به ته دره برده شده بود ده‌ها پله بالا آوردیم اما همچنان در دره قرار دارد.» معاون اول رئیس جمهوری در بخش دیگری از سخنانش به مواضع دونالد ترامپ رئیس جمهوری امریکا اشاره کرد و گفت:«با افتخار به امریکا اعلام می‌کنیم که اگر از برجام خارج شوید خودتان ضرر خواهید کرد.»
ناامیدی یا به سردرگمی می‌انجامد یا به خشونت و شورش
سید حسن خمینی نوه بنیانگذار انقلاب اسلامی که یکی دیگر از میهمانان ویژه نخستین یادواره آیت‌الله هاشمی رفسنجانی بود؛ با بیان اینکه امیدوارم بغضی که گلویم را گرفته اجازه سخن گفتن بدهد، اظهار کرد: «یک سال از درگذشت مرحوم آقای هاشمی گذشت و در این مدت حوادث بسیار بزرگی را هم پشت سر گذاشتیم.» یادگار امام(ره) ابراز داشت: «در این سال‌های اخیر یکی از توفیقات خدا به من ارتباطی بود که بین من و ایشان ایجاد شد و لطف پدرانه‌ای نسبت به من داشتند. بنده در سال‌های اخیر تقریباً هفته‌ای یک بار، ساعتی یا چند ساعت، توفیق داشتم به محضر ایشان می‌رسیدم. تمام انتخابات مختلفی که از سال ۸۴ به این سو برگزار شد تا آخرین انتخابات مجلس خبرگان در روز انتخابات همراه ایشان بودم. از آن انتخابات تلخ سال ۸۴ تا انتخابات خبرگان بعدی را که با حضرت آقای خاتمی در منزل ایشان بودیم.»
به گزارش جماران سید حسن خمینی «امید» را یکی از وجوه ممتاز شخصیت هاشمی خواند و گفت: «این ویژگی به قدری در وجود ایشان پر رنگ بود که برخی به شوخی می‌گفتند اگر آقای هاشمی را به سمت زندان هم ببرند، ایشان به این فکر خواهد کرد که مسیر کج شود و به سمت باغ و بوستان برود!»
وی ادامه داد:«من در مجموع فقط یکی، دو بار آقای هاشمی را مضطرب دیدم؛ این اضطراب اتفاقاً در شرایط سخت سال ۸۸ نبود. یکی از این لحظات روز 14 خرداد سال ۸۴ بود. بعد از آن قضایای انتخابات عصر خدمت ایشان رسیدم که بسیار ملتهب بودند اما همان اضطراب هم نهایتاً چند دقیقه و ساعتی طول نکشید و باز آرامشی وجود ایشان را گرفت، زیرا همین خوش‌بینی دوباره به او آرامش می‌داد.»
وی منشأ امید هاشمی را «امید به خدا» و «اطمینان به فهم مردم» ذکر کرد و یادآور شد: «او به فهم عامه مردم مطمئن بود. یعنی می‌دانست که نمی‌شود برای همیشه مردم را گول زد و اساساً خرد جمعی اشتباه نمی‌کند.»
سید حسن خمینی با تأکید بر اینکه امید همه هویت یک حرکت رو به جلو است، گفت: «اگر به جای امید، یأس وجود داشته باشد شک نکنید که
در جا می‌زنیم. ناامیدی یا به یک نخوت و سردرگمی می‌انجامد یا به خشونت و شورش.» یادگار امام(ره) به حوادث روزهای اخیر در کشور اشاره کرد و گفت: «استنباط من این است که آنچه این روزها در جامعه شاهد بودیم بیش از هر عامل دیگر، نتیجه پمپاژ یأسی بود که به جامعه شده است. اگر یک جامعه نسبت به آینده خودش امیدوار باشد به سمت خشونت نمی‌رود و برای جلوگیری از هر اغتشاشی لازم است که جامعه امیدوار باشد.» وی با طرح این سؤال که برای پمپاژ امید در جامعه چه باید کرد؟ گفت:«جامعه‌ای که چشم امیدش به آینده است، حرکت می‌کند، فعال و
با نشاط است و خشونت در آن جایی ندارد. اگر چشم‌انداز مثبتی نسبت به آینده داشته باشیم آنگاه می‌توانیم بگوییم جامعه امید دارد.»
یادگار امام(ره) ادامه داد: «یکی از عوامل ذهنی امید، وجود کانون‌هایی است که مردم آنها را سکان داران مراحل مختلف جامعه می‌دانند؛ کسانی که مردم احساس کنند اگر طوفانی به وجود آمد ناخدایی وجود دارد که می‌تواند آنها را از این طوفان نجات دهد. اینجاست که می‌توان گفت آقای هاشمی برای جامعه مایه امید بود؛ دوست و دشمن به این اذعان داشتند که در شرایط تندباد وجود هاشمی یک لنگر اطمینان بود. یعنی هاشمی علاوه بر شخصیتی امیدوار، برای جامعه هم امید ساز بود.» وی با بیان اینکه هاشمی از میان ما رفت اما امید از جامعه ما نباید برود، ادامه داد: «آقای هاشمی امیدواری بود که برای جامعه هم مایه امید بود. دوست و دشمن به این اذعان داشتند که در شرایط بحرانی وجود هاشمی یک سنگر اطمینان است.» سید حسن خمینی گفت: «امام یکی از کانون‌های امید در جامعه ما بود وامروز هم رهبر انقلاب یکی از بزرگترین کانون‌های امید در جامعه هستند.»
یادگار امام(ره) در پایان با تأکید بر اینکه باید خودمان و مال و جانمان را فدا کنیم اما امید را از دست ندهیم، گفت: «رسانه‌ها و خصوصاً رسانه ملی بیش از همه وظیفه دارند در همه ابعاد امید افزا باشند.»
صالحی: آیت‌الله هاشمی میراثدار اندیشه امیرکبیر بود
علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی هم در سخنانی در این همایش گفت: «عشق به ایران میراثی بود که از اندیشه امیرکبیر به آیت‌الله هاشمی رسیده بود، گویی احساس می‌کرد خون امیرکبیر همچنان از فین کاشان می‌جوشد و در سراسر ایران جریان دارد.» وی همچنین گفت: «بنده به عنوان یکی از کسانی که از آغاز با ابعاد فنی و حقوقی مسأله هسته‌ای آشنایی دارم، گواهی می‌دهم یکی از تشویق‌کنندگان اصلی برای دستیابی به فناوری هسته‌ای بودند.» صالحی افزود: «هوشیاری و ذکاوت ایشان در عرصه سیاست خارجی هم کارگشا بود؛ درست است برای درک شخصیت چنین شخصیت‌هایی احتیاج به گذر زمان هست، اما داده‌های خوبی از تأثیرات ایشان در سیاست خارجی در دست است.»
وی ادامه داد: «سردار بزرگ سازندگی خود از نخستین مبارزان قدس بود. به تقویت جبهه مقاومت در برابر رژیم صهیونیستی اصرار می‌ورزید. آن دولتمرد ژرف‌نگر به حکم عقل دوراندیش به این تحلیل دقیق دست یافته بود که در میان همسایگان و گسترش پیوندها باید تلاش کرد. آیت‌الله هاشمی رفسنجانی عقیده داشت با همسایگان پیرامون، به حکم تاریخ و پشتیبانی منطقه‌ای باید رابطه داشت و معقتد بود همسایگان باید چنان اعضای یک خانواده باشند. ایشان همواره بر گسترش و روابط با هدف تحرک بخشیدن به سیاست خارجی تأکید می‌کرد.»
صالحی امیری: هاشمی پرچمدار رعایت کرامت انسانی بود
سیدرضا صالحی امیری وزیر سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی هم در این نشست با بیان اینکه مشکلات و بحران‌های موجود بیش از هر زمانی دیگری ما را به این نتیجه می‌رساند که نیازمند دیدگاه اعتدالی آیت‌الله هاشمی هستیم، گفت: «از سال 92، دوره بازگشت به گفتمان اعتدال آغاز شده و تداوم حیات سیاسی این دولت هم همان گفتمان اعتدالی است که پرچمدار آن هاشمی رفسنجانی است و مردم هم همراه با دولت این رویکرد را برای اداره کشور پذیرفتند و آن را انتخاب کردند.» صالحی امیری تأکید کرد: «ماهیت گفتمان اعتدال در سیاست خارجی، رعایت امنیت ملی، منافع ملی و مصالح ملی است و این گفتمان که با مردم و مطالبات آنان خود را انطباق می‌دهد به‌دنبال رفع مشکلات جامعه است.»وزیر سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی در پایان تأکید کرد: «امروز پیام آیت‌الله هاشمی به ما رعایت اخلاق در سیاست است و ایشان همیشه به‌دنبال باورهای اخلاقی در حرکت‌های سیاسی و توجه به آن بود. تمام هزینه‌های سیاسی‌ای که او پرداخت کرد، به‌دلیل رعایت مسائل اخلاقی در سیاست بود؛ آیت‌الله هاشمی را می‌توان پرچمدار رعایت کرامت انسانی دانست.»
قرائت پیام آیت‌الله جوادی آملی
در دقایق ابتدایی همایش دیروز، پیام آیت‌الله جوادی آملی از مراجع عظام تقلید قرائت شد. به گزارش ایرنا، آیت‌الله جوادی آملی در این پیام با یادآوری رابطه میان امام خمینی (ره) و آیت‌الله هاشمی رفسنجانی تأکید کرد: «اگر ما بخواهیم رابطه آیت‌الله هاشمی و امام رضوان‌الله تعالی علیه را بخوبی بررسی کنیم رابطه بعضی از صحابه پیغمبر با رسول الله را باید به درستی ارزیابی کنیم. آیت‌الله هاشمی قبل از هر چیزی با امامی ارتباط تنگاتنگ داشت که او از مصادیق بارز پیروان مسجد قبا بود... بنابراین نخستین عنصر شناسنامه آیت‌الله هاشمی طهارت از شرق‌گرایی، طهارت از غرب‌گرایی، طهارت از اختلاف، طهارت از کینه، طهارت از افراط، طهارت از تفریط است یعنی هسته مرکزی اعتدال، خوی و خلق آیت‌الله هاشمی بود.» در ادامه این پیام آمده است: «این هنر کمی نیست آن هم برای کسی که در اوج باشد و سنگین‌ترین مصیبت را تحمل کند و خم به ابرویش نیاورد. این کار کوچکی و آسانی نیست، کسی در قله باشد و به او اهانت بشود، او تحمل کند.»
آیت‌الله جوادی آملی ادامه داد: «بدانید در گذشته تاریخ از زمان آدم تا الان، در آینده تاریخ از الان تا زمان ظهور حضرت و رجعت و قیامت هیچ ملتی با اختلاف به مقصد نمی‌رسد، با تفرقه به مقصد نمی‌رسد، با جامه دریدن به مقصد نمی‌رسد اما با جامه دوختن به مقصد می‌رسد. باید این نام و یاد راحفظ کنیم. مبادا خدایی ناکرده کاری کنیم، حرفی بزنیم که از قلم و قدم ما بوی اختلاف و جدایی مسئولان به مشام برسد وگرنه رهبر اگر علی بن ابی‌طالب هم باشد شکست قطعی است، مگر علی بن ابی‌طالب بعد از پیغمبرنظیری داشت، مگر حکومت او شکست نخورد. داشتن رهبر خوب یک‌طرف قضیه است اما اگر خدایی ناکرده اختلاف رخنه کند، تا انسجام نباشد تا وحدت نباشد شکست قطعی است.» این مرجع تقلید در پایان تأکید کرد: «ما مشترکات فراوانی داریم اما یک هاشمی می‌خواهد که تحمل کند. اگر اکنون می‌گوییم «سلام‌الله علیهین یبعث حیا» خوب زندگی کرد، خوب دین را شناخت، خوب 8 سال دفاع کرد، خوب تا پایان عمر بابرکت 80 و اندی سال با طهارت گذراند.»
http://www.iran-newspaper.com/newspaper/item/453616
ش.د9604536