(روزنامه اطلاعات – 1396/11/07 – شماره 26926 – صفحه 12)
واکنش شدید آنکارا به انسجام کُردهای سوری پشت مرزهای ترکیه و پیشروی‌های ارتش به سوی مواضع نیروهای معارض در شمال غربی سوریه پیش از برگزاری کنگره گفت وگوهای ملی در شهر سوچی روسیه، تحولاتی است که می تواند بر این گفت‌وگوها اثرگذار شود.
به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش‌های خبری ایرنا، چند روز مانده تا برگزاری کنگره گفت‌وگوهای ملی سوریه در شهر سوچی (نهم و دهم بهمن ماه)، ترکیه از عملیات قریب الوقوع در منطقه «عفرین» در شمال غربی سوریه خبر داده و بر اساس اعلام برخی رسانه‌ها روستاهای این شهر مرزی را گلوله باران کرده است.
تدارک ترکیه برای حمله به عفرین در واقع واکنشی به اعلان آمریکا برای ایجاد نیرویی مرزی متشکل از کُردهای سوری است. آنکارا البته پیش از این نگرانی خود از پیشروی نیروهای ارتش سوریه به سوی مواضع معارضان در استان ادلب را آشکار کرده بود. به این ترتیب و از دید برخی ناظران، ترکیه با حمله به عفرین قصد دارد علاوه بر هشدار به واشنگتن، از گروههای نزدیک به آنکارا در سوریه حمایت کند؛ رخدادی که به موازات جدی‌تر کردن تقابل ترکیه با آمریکا می تواند سبب افزایش اختلافات میان ترکیه با روسیه و جمهوری اسلامی ایران شود. در همین ارتباط، گروهی از رسانه‌های ترکیه از خروج ارتش سوریه و نیز نیروهای روسی از حوزه عملیات نظامی احتمالی ترکیه در شمال غربی سوریه خبر داده اند. این در حالی است که «سرگئی لاورف» سی ام دی ماه این گزارش‌ها را رد و اعلام کرد این منطقه در دست نیروهای دولتی سوریه است و نظامیان روسی نیز از این ناحیه تخلیه نشده‌اند .
پافشاری ترکیه بر انجام عملیات نظامی در شمال سوریه زمانی صورت گرفت که سخنگوی ائتلاف بین‌المللی علیه داعش به رهبری آمریکا، از تشکیل یک «نیروی مرزبانی» جدید خبر داد؛ مرزبانی که قرار است با مشارکت نیروهای دموکراتیک سوریه متشکل از کُردها و سنی‌های تحت حمایت آمریکا تامین امنیت را در نواحی مرزی سوریه با عراق و ترکیه بر عهده بگیرد. نیروهای دموکراتیک سوریه که در سال‌های گذشته یکی از جبهه‌های نظامی علیه داعش را گشودند موفق شدند مهرماه امسال شهر «الرقه» به عنوان پایتخت خودخوانده این گروه تروریستی را تصرف کرده و بخش‌های بزرگی را از شمال شرقی سوریه تحت سیطره خود درآوردند. ترکیه اما قدرت‌یابی کُردها و تشکل‌های کُردی در سوریه را تهدیدی جدی برای امنیت خود انگاشته و مقامات آنکارا هشدار داده اند هرگونه اقدامی برای ایجاد تشکیلات مرزبانی مزبور را در نطفه خفه خواهد کرد.
رهبران ترکیه گروههای مسلح کُردی و نیروهای دموکراتیک سوریه را همسان گردان‌های مدافع خلق می خوانند؛ نیروهایی که از دید آنکارا به دلیل همکاری با «حزب کارگران کردستان ترکیه» (پ.ک.ک) تروریست محسوب می شوند اما از منظر آمریکایی‌ها متحد واشنگتن در مبارزه با داعش به شمار می آیند.در برابرِ واکنش شدید آنکارا به ایجاد نیروی مرزی ۳۰ هزارنفری با حضور کُردهای سوری، وزیر امور خارجه آمریکا گفت: واشنگتن قصد ایجاد نیروی مرزی ترکیه- سوریه را ندارد و این موضوع که موجب نگرانی آنکارا شده به اشتباه به تصویر کشیده شده است.
ترکیه به جز تعارض اهداف و منافع با آمریکا در سوریه بر سر فعالیت نیروها و تشکل‌های کُردی، در روزهای گذشته از کشورهای حامی دمشق خواست تا جلو عملیات ارتش سوریه در استان ادلب را گرفته و مانع از حملات آن به مواضع ارتش آزاد شوند. بر اساس پاره ای از توافقات در نشست‌های آستانه میان ترکیه، روسیه و جمهوری اسلامی ایران، آنکارا به دلیل نفوذ میان عناصر و فرماندهان ارتش آزاد متعهد به حفظ آتش بس در استان ادلب شده و این در حالی است که برخی منابع روسی از همکاری نیروهای ارتش آزاد و ترکیه با گروههای مسلح وابسته به «هیات تحریر الشام» خبر داده اند؛ نیروهایی که سال‌ها در چارچوب «جبهه النصره» خاک سوریه را عرصه تاخت و تاز تروریستی خود قرار دادند.
به همین خاطر نیروهای دولتی سوریه با پوشش آتش نیروی هوایی روسیه و حمایت‌های مستشاری جمهوری اسلامی ایران در ادامه عملیات ضد تروریستی به سوی مواضع گروههای تکفیری مسلح پیشروی کرده و پاکسازی شاهراه حیاتی حلب- دمشق در ناحیه ادلب را هدف خود قرار دادند؛ روندی که نگرانی‌های ترکیه را برانگیخته و سبب شده تا آنکارا برای تقویت مواضع خود در ادلب و جلوگیری از تحرکات کُردها، حمله به عفرین را تدارک ببیند.ورود ترکیه به عملیات گسترده نظامی به جز پیچیده‌تر کردن اوضاع سوریه و ایجاد واکنش‌های احتمالی از سوی گروههای کُردی و دیگر بازیگران بحران این کشور، در فاصله باقی مانده تا برگزاری کنگره گفت وگوهای ملی می تواند سبب ساز افزایش شکاف‌ها در این نشست شده و موفقیت گفت‌وگوهای دولت و گروههای معارض را به تعویق بیاندازد.
به رغم برخی اظهارنظرها، کارشناسان بعید دانسته‌اند مسکو بر سر تصرف شهر عفرین با آنکارا به توافقی رسیده باشد و به عقیده آنها، توافق کردها با ارتش سوریه راه نجات این منطقه خواهد بود.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، روزنامه اینترنتی «وزگلیاد» در تحلیلی نوشته است: به نظر می رسد که روسیه و ترکیه در حال انجام مذاکراتی برای یک سازش بزرگ در خصوص یکی از مناطق کشور سوریه هستند. صحبت بر سر منطقه عفرین است، شهری که در حال حاضر تحت کنترل کردهایی قرار دارد که روابط دوستانه‌ای با روسیه دارند و نیروهای پلیس نظامی روس نیز در آنجا فعال هستند و رئیس جمهوری ترکیه بسیار مایل است تا این شهر را به تصرف خود درآورد. به نظر می‌رسد مسکو قصد دارد این شهر را به آنکارا بدهد و در ازای آن امتیازی از ترکیه بگیرد .اخبار ضدونقیضی از اوضاع در عفرین، این شهر کوچک کرد نشین در شمال سوریه به گوش رسیده است. منابع خبری ترک، برای مثال خبرگزاری آناتولی، ابراز اطمینان کرده که نظامیان روسی دیگر این شهر را ترک کرده اند. در عین حال در وزارت دفاع ترکیه گفته شده که عملیات نظامی در این منطقه آغاز شده است.
از سوی دیگر منابع خبری ایرانی اعلام کرده اند که نیروهای پلیس نظامی روسیه همچنان در عفرین حضور دارند. تصاویر نشان داده شده از مرز سوریه و ترکیه نیز گویای آمادگی ارتش ترکیه برای حمله به این شهر است. به گفته این منابع، تایید خروج نظامیان روسی از سوی طرف ترکیه هم به دلیل اعمال فشار بر مقامات مسکو به منظور کسب مجوز حمله به عفرین صورت گرفته است.البته "سرگئی لاوروف” وزیر امور خارجه روسیه نیز شایعات مربوط خروج نظامیان این کشور از عفرین را قویا تکذیب کرد.
به نظر می‌رسد در مسکو نیز تصمیم گرفته‌اند تا با حمله اطلاعاتی از طرف آنکارا مقابله کنند.این در حالی است "والری‌گراسیموف” رئیس ستادکل نیروهای مسلح روسیه در مسکو مذاکراتی را با چند مقام بلندپایه نظامی ترکیه داشت. وزارت دفاع روسیه این مذاکرات را «سازنده» ارزیابی کرده است. بسیاری از تحلیلگران ترک بر این عقیده هستند که طرفین در مورد عملیات جدید نظامی ترکیه در خاک سوریه به توافق رسیده‌اند. شایعات در رابطه با «معامله سری» بین مسکو و آنکارا با خبر رسمی شرکت گازپروم روسیه در این مورد که دولت ترکیه مجوز ساخت خط لوله دوم دریایی طرح «جریان ترکیه» را صادر کرد، همزمان شد .
مرکز روسی آشتی طرفین متخاصم مناقشه در سوریه در شهر عفرین فعال است. طبق اطلاعات رسانه‌های ترکیه، در این شهر ۱۷۰ پلیس نظامی روسی مستقر بوده و حفاظت دفتر این مرکز و همچنین یک بیمارستان را برعهده دارند. ولی در تاریخ ۱۰ دسامبر سال گذشته اطلاعات غیررسمی از تعطیلی این بیمارستان و انتقال آن به روسیه منتشر شد. اگر به این خبر بتوان اعتماد کرد، تخلیه روسها از این منطقه بعد از دستور ۱۱ اکتبر رئیس جمهوری روسیه در مورد خارج شدن نظامیان روسی از سوریه، سرعت بیشتری یافت.واقعیت این است که مسکو ضامن امنیت شهر عفرین در کردستان سوری است و در حالیکه سایر مناطق کردنشین در شمال سوریه به سمت آمریکا تمایل دارند، مقامات محلی این شهر با فرماندهان روس ارتباط نزدیکی داشته و حتی حاضر به گفتگو با مقامات دمشق هستند. رجب طیب اردوغان مدت‌هاست که عملا درصدد نابودی این شهر کردنشین است و حتی مدعی شده که با مسکو نیز در این رابطه به توافق رسیده است. ولی مقامات روس تاکید کرده بودند که کردهای سوری هرگز موضوع توافق با ترکیه قرار نخواهند گرفت و دقیقا به همین دلیل هم مرکز آشتی و بیمارستان روسی در آنجا ایجاد شده بود.
نقشه آنکارا برای عفرین
آنتون مارداسوف رئیس بخش تحقیقات مربوط به مناقشات خاورمیانه در موسسه توسعه نوآوری‌های روسیه پیش بینی کرده است، اگر ترکیه بطور جدی درصدد تصرف عفرین باشد، همه مناطق آن را به تصرف در نخواهد آورد و سعی می کند تا مناطقی از آن را جدا کند. در رابطه با فناوری‌های نظامی این کارشناس یادآور شده که ترک‌ها روی توان نیروی هوایی خود تکیه می کنند و توپخانه و زره پوش‌های نظامی بطور مستقل نمی توانند نقش مهمی در این منطقه داشته باشند، برای اینکه حدود ۱۵ هزار نیروی به خوبی آموزش دیده کرد، آمادگی دفاع از این شهر را دارند.به عقیده مارداسوف، ترکیه احتمالا تا حداکثر جای ممکن این منطقه را بمباران کرده و سپس با کمک گروههای مسلح مخالف طرفدار ترکیه، آنجا را تصرف کند. آنکارا می خواهد تا این منطقه را از سایر مناطق جدا سازد تا امکان ارتباط آنها با نیروهای حزب کارگر کردستان ترکیه(پ.ک.ک) از بین برود. موفقیت در این عملیات این امکان را به اردوغان خواهد تا محبوبیت سیاسی خود را که بعد از نتیجه کمرنگ عملیات «سپر فرات» کاهش یافته بود، جبران کند.
توافق کردها با ارتش سوریه، عفرین را نجات خواهد داد
گریگوری لوکیانوف کارشناس مسائل خاورمیانه نیز معتقد است که کردهای عفرین این توان را دارند تا حمله ترکیه را دفع کنند، اگر با میانجی گری مسکو موفق شوند با نیروهای دولتی سوریه به توافق برسند که آنها زودتر از نظامیان ترکیه، وارد این شهر شوند.این کارشناس روس گفت: طرف سوری با میانجی گری روسیه می‌تواند نقش زیادی در این زمینه داشته باشد، برای اینکه سرنوشت ارگان‌های سیاسی کرد در عفرین، در صورتیکه این شهر به تصرف ارتش ترکیه درآید، کاملا مشخص است. بنابراین به نفع کردها خواهد بود تا با نیروهای نظامی سوریه به توافق رسیده و آنها را به شهر خود راه داده و بدین ترتیب عفرین را از دست ترکیه نجات دهند.
چنین سناریویی هم به نفع دمشق و هم مسکو خواهد بود.به عقیده وی، روند اوضاع پیرامون عفرین می‌تواند ارتباط نزدیکی هم با رویدادها در استان دیگر سوریه، یعنی ادلب داشته باشد. در حال حاضر استان ادلب منطقه نفوذ چندین گروه مسلح مخالف سوری است که در میان آنها گروههای تروریستی هم هستند. نیروهای دولتی سوریه به همراه متحدین خود در حال مبارزه برای آزادسازی برخی مناطق ادلب هستند.آنکارا موافقت کرده که مانع از این کار نشود و نیروهای مخالف طرفدار ترکیه را از این منطقه خارج کرده است. شاید به همین دلیل روسیه هم اکنون ممکن است مانع از تصرف عفرین توسط ترکیه نشود.
مارداسوف افزود: احتمالا مقامات دمشق تیز مایل باشند تا ترکیه نیروهای مسلح مخالف بیشتری را برای حمله به عفرین به این منطقه فرا خواند تا نیروهای دولتی بتوانند مناطق بیشتری را در استان ادلب تحت کنترل خود درآورند. سناریوی مشابهی هم سال گذشته در شرق شهر حلب رخ داد که ترکیه باعث شد چندین هزار نفر از نیروهای مسلح منطقه را ترک کنند و بدین ترتیب آزادسازی شهر برای ارتش سوریه راحت تر شد.
مسکو در مورد «کردهای سوریه» با کسی سازش نخواهد کرد
استانیسلاو ایوانوف کارشناس ارشد مرکز امنیت بین المللی در موسسه سیاست و اقتصاد جهانی آکادمی علوم روسیه تاکید کرده است که حمله ارتش ترکیه به عفرین، نقض جدی تمامیت ارضی سوریه بشمار می رود و بعید است که مسکو توافقی در رابطه با این شهر با آنکارا کرده باشد. ایوانف گفت: مسئله دقیقا برعکس است، روسیه همواره اصرار داشته و دارد که کردهای سوریه حتما در روند مذاکرات سیاسی در آستانه و ژنو مشارکت داشته باشند. به همین دلیل بسیار بعید است که بر سر تصرف شهر عفرین با طرف ترکیه‌ای به توافقی رسیده باشد.به گفته وی، تهدیدات آنکارا در این رابطه ممکن است عملی نشود.
http://www.ettelaat.com/etiran/?p=342684
ش.د9604913