«قربان» را عید بندگی می‌نامند عیدی که فلسفه‌های بسیاری در آن نهفته و زیبایی‌هایی به بلندای عشق عبودیت و بندگی به پرودگار در خود دارد. این روز را عید می‌نامند. چرا که از ارزشمندترین روز‌ها نزد مسلمانان است.
روز دهم ماه ذی الحجه مصادف با بیست و هشتم خرداد ماه «عید قربان» از بزرگ‌ترین عید‌های مسلمانان است؛ عیدی که یادآور فداکاری و ایثار ابراهیم در راه رضای معبود و تسلیم و ایمان اسماعیل در قربانگاه عشق است. عیدی که راه نجات بشریت را از فلسفه قربانی کردن اسماعیل نشان می‌دهد.
روزی که عیدِ ابراز تمایل ابراهیم برای قربانی‌کردن پسرش اسماعیل را به عنوان عملی پیروی‌شده از فرمان خدا ارج می‌نهد و همین به زیبایی‌های این عید می‌افزاید آن گاه که ابراهیم از همه وجود خود یعنی پسرش در راه پروردگارش می‌گذرد و اسماعیل هم به خواست خدا گردن می‌نهد و به ناگاه بعد از سربلند شدن پدر و پسر در آستان خداوند، پروردگار گوسفندی برای قربانی کردن می‌فرستد.
داستان بندگی ابراهیم
در روایت‌ها داستان این عشق و آزمایش الهی چنین عنوان شده است: «در روایات مختلف دین اسلام آمده‌است که ابراهیم پیامبر در سن بالا دارای فرزندی شد که او را اسماعیل نام نهاد و برایش بسیار عزیز و گرامی بود. اما مدت‌ها بعد، هنگامی که اسماعیل به سنین نوجوانی رسیده بود، فرمان الهی چندین بار در خواب به ابراهیم نازل شد و بدون ذکر هیچ دلیلی به او دستور داده شد تا اسماعیل را قربانی کند.
او پس از کشمکش‌های فراوان درونی، در نهایت با موافقت خالصانه فرزندش، به محل مورد نظر می‌روند و ابراهیم آماده سر بریدن فرزند محبوب خود می‌شود. اما به هنگام انجام قربانی اسماعیل، خداوند، که او را سربلند در امتحان می‌یابد، گوسفندی را برای انجام ذبح به نزد ابراهیم می‌فرستد.
این ایثار و عشق پیامبر به انجام فرمان خدا، فریضه‌ای برای حجاج می‌گردد تا در این روز قربانی کنند و از این طریق برای یتیمان و تهیدستان خوراکی فراهم سازند.»
عیدی برای بازگشت به مقام تقرب الهی
شاید بعد از این ماجرای زیبا بود که «عید قربان»، به معنای بازگشت انسان به مقام تقرب الهی معنا و مفهومی دو چندان گرفت. مقامی که در سایه مبارزه با هوا‌های نفسانی و در پرتو تهذیب، خودسازی و بهره گیری از فرصت‌های ناب به دست می‌آید؛ لذا هر آنچه وسیله قرب و نزدیکی به خداوند تعالی باشد، به آن قربانی می‌گویند. حال آن چیز ذبح حیوان باشد یا صدقات دیگر؛ و آن را «عید» می‌گویند چرا که بازگشت از زندان نفس و خرافات به سوی خداوند متعال است، بازگشت از تسلط اهریمن به سوی خداوند رحمان و رحمت.
ذبح قربانی سنتی الهی
ذبح قربانی برای تقرب به پروردگار، از زمان حضرت آدم (ع) شروع شد وقتی که دو فرزندش؛ هابیل، قوچی و قابیل، مقداری گندم را به عنوان قربانی به بارگاه خداوند تقدیم کردند. اما زیباترین وجوه عید قربان را باید در قربان گاه عشق اسماعیل دانست آنگاه که با پای خود به سوی منزلگاهی می‌رود که خداوند دستور قربانی کردنش را برای آزمایش نهایت بندگی داده است. شاید برای همین آزمایش الهی است که عبادت در شب و روز عید قربان بسیار سفارش شده و احیای شب عید قربان و دعا، نماز و نیایش بسیار فضلیت دارد.
احیای عبادت در عید قربان
عید قربان عید بندگی است و باید هر آنچه در عبادت و بندگی است در این روز‌های پر از الطاف الهی کوشید.
اعمال بسیاری در این روز مستحب است از نماز جماعت عید قربان تا قربانی کردن و خواندن زیارت امام حسین (ع) و دعای ندبه، اما بر اساس منابع دینی روزه گرفتن در عید قربان مانند عید فطر حرام است.
جایگاه این عید در نزد مسلمان ارج بسیاری دارد و جزو تعطیلات رسمی درکشور‌های اسلامی است و مسلمانان در این روز از یک تا چهار روز جشن می‌گیرند و در طی آن مردم با پوشیدن بهترین و آراسته‌ترین لباس‌های خود، پس از انجام عبادات، به دید و بازدید و جشن و سرور می‌پردازند.
برگزار کردن مراسم قربانی و قربانی نمودن در این عید بر همه افرادی که براساس فقه اسلامی اعمال حج را به جا می‌آورند واجب و الزامی است و مسلمانان در سراسر جهان در عبادت حج، در این روز، گوسفند، قوچ، گاو یا شتری را قربانی کرده و گوشت آن را بین همسایگان و مستمندان تقسیم می‌کنند.
حاجیان در این روز پس از به پایان رساندن مناسک حج، حیوانی را ذبح می‌کنند و پس از قربانی آنچه بر آنان در حال احرام، حرام شده بود، مانند نگاه کردن در آینه، گرفتن ناخن و شانه زدن مو، مجدد حلال می‌گردد و با توجه به اینکه حج، یکی از عبادت‌های بسیار مهم در اسلام است، توانایی به انجام رساندن آن نیز برای هر مسلمانی بسیار شادی‌آور است.
قربان از نماد‌ها و اعیاد اتحاد آور و وحدت آفرین میان مسلمانان است؛ عیدی که در روایت‌های مکرری نقل شده که «قربانی کنید تا گرسنگان و بیچارگان نیز به خوراک برسند؛»