ریال دیجیتال از جمله مواردی بود که سال گذشته خبر بسیاری از آن نقل قول شد. ریال دیجیتال یا رمزریالی که از سال ۹۷ در دستور کار بانک مرکزی قرار داشت و پس از موفقیت آمیز بودن اجرای پیش آزمایشی آن در سال ۱۴۰۰ بالاخره مصوب و در سال ۱۴۰۱ وارد فاز آزمایشی خود شد و امروز نیز مراسم رونمایی از آن برگزار شد حال باید دید این ارز دیجیتال بانک مرکزی که از فناوری‌های پیشرفته‌ای برای انتقال و مدیریت تراکنش‌ها استفاده می‌کند قادر خواهد بود نقشی در دورزدن تحریم‌ها داشته باشد؟
پول دیجیتال یا همان چیزی که ما به عنوان رمزارز می‌شناسیم، در سال‌های اخیر نه‌تنها در ایران بلکه در بسیاری از کشور‌های جهان مورد استقبال گسترده قرار گرفت تا حدی که در کشور‌های توسعه‌یافته، سازوکار‌های جدی برای انجام مبادلات خرد و کلان با پول‌های دیجیتال تنظیم شده و تمامی مردم در جهان، رمزارزها را در حال حاضر به عنوان یک دارایی مهم و رو به رشد می‌دانند از سوی دیگر با ورود گسترده مردم در جوامع مختلف به سمت بازار خرید و فروش رمزارزها، ظرفیت این بخش برای دولت‌ها بیشتر مورد توجه قرار گرفت. چه در بحث استخراج رمزارزها و چه در رابطه با بازار تجاری آن‌ها، مردم روز به روز فعال‌تر شدند و این رویکرد، به ارزش پول دیجیتال افزود.
هرچند که بازار رمزارزها از نوسانات بالایی سطح جهانی برخوردار است با این وجود، برخی از کارشناسان اقتصادی بهره‌گیری از پتانسیل این بخش برای تعاملات اقتصادی را ارزشمند توصیف می‌کنند. این جایگاه، باعث شد تا رمزارزها در سیاست‌های کلان اقتصادی کشور‌ها راه باز کرده و در نهایت وارد تجارت جهانی شوند.
حمدرضا فرزین در مراسم رونمایی از ریال دیجیتال دراین خصوص اظهارداشت: اعداد و ارقام و شواهد نشان میدهد در حوزه بانکداری الکترونیک جزو برترین‌ها در دنیا هستیم؛ عموم مردم ایران دسترسی لازم به خدمات بانکی را به صورت الکترونیکی دارند.
وی با بیان اینکه سهم اسکناس و‌مسکوک به ۱.۳ درصد رسیده است، افزود: یکی از روسای بانکی کشور‌های عربی به من گفت خیلی تعجب کردم در روستا‌ها هم پوز دارید! از گستردگی خدمات بانکی کشور ما تعجب کرده بود.
او با اشاره به ریال دیجیتال گفت: ریال دیجیتال با رمز ارز متفاوت است؛ در حوزه رمز ارز هم اقداماتی انجام شده که بعدا اعلام میکنیم. در ریال دیجیتال الان به مرحله آزمایشی رسیدیم و بعد از آن وارد مرحله اجرایی می‌شویم.
رییس کل بانک مرکزی ادامه داد: امادگی در جزیره کیش بوجود امده و زیرساخت‌ها فراهم شده است؛ اولین منفعت این کار، بسترسازی برای توسعه اقتصاد دیجیتال است، از سوی دیگر عملیات سیاست پولی را تسهیل و دقیق‌تر می‌کند. ضمن اینکه ابزار پدافندغیرعامل هم هست.
فرزین با بیان اینکه کم اثر شدن تحریم‌ها منفعت دیگر ریال دیجیتال است، تصریح کرد: ریال افشور نیز‌طرح بعدی است که بزودی با روسیه شروع میکنیم؛ با سایر کشور‌ها نیز درحال مذاکره هستیم.
او ادامه داد: اخرین‌نکته هم اینکه کیش را انتخاب کردیم چراکه این جزیره خودش را جزیره نواور معرفی کرده و بستر سازی مناسبی هم در این بخش انجام شده است.
فرزین با بیان اینکه استقبال مردم از این طرح در توسعه ابزار‌های مختلف بسیار اهمیت دارد، گفت: سامانه‌های ارزی و نظارتی هم دارای اهمیت است و در اینده نزدیک سامانه‌های متمرکز نظارت هوشمند خواهیم داشت.
رییس کل بانک مرکزی به برنامه این بانک برای ایجاد سامانه یکپارچه ارزی اشاره و تصریح کرد: بزودی سامانه ارز توافقی افتتاح می‌شود؛ سایر سامانه‌ها هم در دستور کارمان است.
او با اشاره به اینکه چک دیجیتال هم در حال توسعه است، گفت: طرح توسعه اعتبارسنجی پوشش ۱۰۰ درصدی خواهد داشت و تمام مردم دارای رتبه اعتباری خواهند شد که بزودی افتتاح می‌شود.
ایران در زمینه شیوه‌های نوین بانکی جزو کشور‌های پیشرو است
مهران محرمیان در مراسم رونمایی از ریال دیجیتال گفت: حدود ۹۳.۵ درصد از جمعیت بالای ۱۸ سال ایران به خدمات الکترونیکی بانکی دسترسی دارند و این موضوع نشان میدهد ایران در زمینه شیوه‌های نوین بانکی جزو کشور‌های پیشرو است؛ ریال دیجیتال هم در این زمینه رونمایی شده و برای پرداخت‌های خرد مانند پرداخت کرایه تاکسی کارایی دارد.
معاون فناوری‌های بانک مرکزی تاکید کرد: همه اتفاقات و پیشرفت‌هایی که در حوزه بانکداری الکترونیکی داشتیم در شرایط تحریم رخ داده و مهندسان ایران هیچ وقت این موضوع را مانع پیشرفت نمی‌دانستند.
به گفته وی، تجار و گردشگران خارجی‌ها زمانی که وارد ایران می‌شوند و این امکانات بانکداری الکترونیکی را می‌بینند برای آن‌ها غیر قابل تصور است.
محرمیان گفت: ایران با این اقدام سیزدهمین کشور دارای پول دیجیتال بانک مرکزی با امکان پرداخت خرد در دنیا است. در دنیا ۷۶ کشور در حال بررسی و تلاش برای ایجاد پول دیجیتال بانک مرکزی هستند که از این تعداد ۱۶ کشور در مرحله مطالعات مقدماتی و پیش آزمایشی، ۱۰ کشور پایلوت و آزمایشی و ۳ کشور در مرحله عملیاتی قرار دارند.
هر ایرانی به طور متوسط روزانه ۵ تراکنش بانکی انجام میدهد
معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی به میزان تراکنش شبکه بانکی اشاره کرد و ادامه داد: هر ایرانی در روز به طور متوسط ۵ تراکنش دارد که سالیانه ۱۴ هزار همت تراکنش انجام می‌شود که این عدد در ساتنا به ۴۰ همت می‌رسد.
وی افزود: با حذف اسکناس از جیب مردم، شاهد این بودیم که مردم برای پرداخت خرد دچار مشکل می‌شدند؛ چاپ اسکناس برای حل این مشکل، این اقدام برگشت به عقب محسوب می‌شد، اما راهکار‌هایی در دنیا وجود دارد که ایران هم به سمت آن رفت که هم چاپ الکترونیک پول ایران است. در این زمینه تراکنش خرد را انتخاب کردیم و ریال دیجیتال هم در این فاز محدود نخواهد بود.
ریال دیجیتال عملاً اسکناس است
محرمیان گفت: ریال دیجیتال عملاً اسکناس است و تمام ویژگی‌های ریال دارد به‌جز فیزیک و قابل حرکت و نقل و انتقالات سریع را ایجاد می‌کند.
معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی با اشاره به جزییات پرداخت با ریال دیجیتال تاکید کرد: با ریال دیجیتال انتقالات به سرعت انجام می‌شود. روش اول این است که با استفاده از کد دو شخص پرداخت‌کننده و دریافت‌کننده وجه منتقل می‌شود و در روش دوم بارکد QR پرداخت انجام خواهد شد.
تامین مالی زنجیره‌ای با توسعه ریال دیجیتال
هادی اخلاقی، مدیرعامل بانک تجارت نیز در این مراسم، اظهار داشت: در بانک تجارت به صورت گسترده طرح‌هایی را برای استفاده از ریال دیجیتال در این زمینه در نظر داریم که در حال تلاش برای عملیاتی کردن آن هستیم.
وی ادامه داد: در جزیره کیش با بازار‌های اصناف و تاکسی‌ها صحبت شده تا مردم بتوانند به صورت پایلوت از ریال دیجیتال برای خرید و پرداخت استفاده کنند تا زمینه توسعه بیشتر آن فراهم شود.
اخلاقی با بیان اینکه برای ۸۰۰ نفر از کارکنان بانک، ریال دیجیتال اختصاص داده‌ایم تا مراحل آزمایشی با سرعت بیشتری انجام شود گفت: نرم‌افزار پات لایف مربوط به بانک ملت است و خدمات ریال دیجیتال از طریق این نرم افزار ارائه می‌شود.
مدیرعامل بانک تجارت اظهار داشت: در حال حاضر به صورت آزمایشی تنها جزیره کیش را برای استفاده از ریال دیجیتال انتخاب کرده‌ایم و در صورت صلاحدید بانک مرکزی برنامه‌ای طراحی شده تا از این ابزار در سطوح گسترده‌تر و به خصوص برای اصناف استفاده کنیم.
وی گفت: با پیوستن سایر بازیگران نظام بانکی و توسعه بیشتر ریال دیجیتال امیدواریم پول ریال دیجیتال بانک مرکزی به‌زودی تمام سیستم پولی و اقتصادی کشور را به یکدیگر متصل کند و خدمات متنوع جدیدی از این طریق ارائه شود.
ویژگی‌های مهم ریال دیجیتال چیست؟
با توجه به تمهیدات اتخاذ شده ریال دیجیتال ظرفیت‌های لازم برای توسعه پول برنامه‌پذیر یا قابل برنامه‌ریزی را تسهیل می‌نماید، که این مهم موتور محرک شکل‌گیری مدل‌های نوین کسب و کار خصوصاً در فضای تجارت الکترونیک و اقتصاد دیجیتال کشور خواهد بود.
شایان ذکر است با توجه به سیاست‌های مد نظر بانک مرکزی، و با نظرداشت پشتوانه‌های قانونی از جمله اختیارات تفویض شده در بخش (ب) ماده (۴) قانون بانک مرکزی، ریال دیجیتال به عنوان پول دیجیتال خرد از سوی بانک مرکزی منتشر گردیده و هدفگذاری این بانک بسترسازی جهت توسعه ابزار‌های پرداخت خرد در اقتصاد مبتنی بر این شکل جدید پول می‌باشد.
همچنین در گام‌های نخست، شبکه بانکی کشور امکان توسعه ابزار‌های نوین پرداخت مبتنی بر ریال دیجیتال را داشته و در نظر است در آینده این نقش به سایر موجودیت‌های فعال در نظام پرداخت کشور و فناوری‌های نوین مالی نیز توسعه یابد.
گفتنی است در این مرحله ریال دیجیتال صرفاً با هدف کاربری در محدوده جغرافیایی داخل کشور و برای تسهیل عملیات پرداخت‌های خرد داخلی هدف گذاری گردیده است.