«وجدان» در لغت به معنای «یافتن حق، شعور باطن، قوه‌ای در باطن که انسان را از نیک و بد اعمال آگاهی می‌دهد» آمده است. وجدان نیرویی ناشناخته در درون انسان، امّا محسوس است و مکتب‌های گوناگون بشری و الهی در تعریف، شناسایی و کاربرد آن، سخن‌ها گفته و کتاب‌ها نوشته‌اند و جملگی بر وجود، صداقت و کارآیی آن اتفاق نظر دارند.
یکی دیگر از موضوعاتی که باید در جامعه اسلامی تبیین شود، اهمیت وجدان کاری و نظم اجتماعی در جامعه است. یکی از جلوه‌های وجدان، داشتن وجدان کاری است؛ یعنی گوهر انسانیت آدمی ایجاب می‌کند هر فعالیت و وظایفی را که به عهده می‌گیرد، به نیکوترین وجه ممکن به پایان رساند و از هر گونه سهل‌انگاری و مسامحه‌کاری بپرهیزد.
به دیگر بیان، منظور از وجدان کاری در کوتاه‌ترین و زیباترین کلام، خوب، دقیق و کامل انجام دادن کار است. وجدان کاری در هر مسئولیتی آنقدر مهم و ضروری است که رسول اکرم (ص) حتی برای چیدن لحد نیز آن را لازم می‌داند؛ ابراهیم، فرزند خردسال رسول اکرم (ص) درگذشت، وقتی او را در قبر نهادند و لحد را چیدند، رسول خدا (ص) روزنه‌ای در لحد مشاهده کرد و با دست خود آن را پوشاند و سپس فرمود: «هرگاه یکی از شما کاری انجام می‌دهد، آن را محکم و دقیق انجام دهد.»
داشتن وجدان کاری به فعالیت‌های اجتماعی ارزش و اعتبار می‌بخشد و کسانی‌که همواره در زندگی کاهلی و کم‌کاری می‌کنند، آسیب‌های جبران‌ناپذیری به خود و اجتماع وارد می‌کنند. از بُعد فردی لقمه‌های خود را به حرام می‌آلایند و از بُعد اجتماعی چرخه کار جمعی را از حرکت می‌اندازند. سال‌ها لازم است که یک عادت زشت برطرف شود و یک عادت خوب در جان یک ملت ریشه بدواند. این کارِ یک ماه و دو ماه و چند ماه و یک سال نیست.
رهبر معظم انقلاب درباره «تبیین»، فرمودند: «بنابراین عرض می‌کنم آن دو شعار را که عبارت بود از تلاش برای به وجود آمدن وجدان کاری و تلاش برای پدید آمدن انضباط اجتماعی در مردم، در داخل جامعه، در مسئولین، در کارگزاران کشور و در هر کسی که به کاری مشغول است، باید ادامه دهیم...
باید کسانی که منادی و محافظ مسائل فرهنگی هستند، آن مسائل را ترویج کنند؛ مسائل را درست برای مردم بشکافند و تبیین نمایند. کسانی که اهل برنامه‌ریزی هستند، برای دمیدن دو روحیه وجدان کاری و انضباط اجتماعی در مردم برنامه‌ریزی کنند.»