بین الملل >>  اندیشکده ها >> آخرین اخبار
تاریخ انتشار : ۱۸ بهمن ۱۴۰۳ - ۰۸:۲۲  ، 
شناسه خبر : ۳۷۲۲۱۳
یادداشت مشترک دنیس راس و دیوید ماکوفسکی در فارن‌افرز؛
«شکی نیست که دونالد ترامپ به تضمین توافق آتش بس در غزه کمک کرد اما برای اینکه خود را یک صلح طلب نشان دهد که خاورمیانه را متحول می‌کند، کارهای بیشتری برای انجام دادن دارد. مسائل اصلی که او با آن روبه رو است غزه و ایران هستند.»

نشریه فارن افرز در گزارشی به قلم دنیس راس، نویسنده و دیپلمات آمریکایی و دیوید ماکوفسکی، مدیر موسسه واشنگتن برای پروژه سیاست خاور نزدیک در مورد روند صلح خاورمیانه، با عنوان «مسیری به سوی خاورمیانه متحول شده» نوشت: دونالد ترامپ ریاست جمهوری خود را با جاه‌طلبی‌های ایجاد صلح آغاز می کند. او این چشم انداز را در سخنرانی تحلیف خود بیان و اعلام کرد که «دولت او موفقیت را نه تنها بر اساس نبردهایی که پیروز می‌شویم، بلکه بر اساس جنگ‌هایی که به پایان می رسانیم و شاید مهمتر از همه، با جنگ‌هایی که هرگز وارد نمی شویم، می‌سنجد.» او سپس در همان روز، از موفقیت اجرای توافق آتش‌بس برای آزادی گروگان‌ها در غزه، از جمله با حضور خانواده‌های اسرای اسرائیلی به رژه افتتاحیه، بهره برد.

این یادداشت می‌افزاید: شکی نیست که ترامپ به تضمین توافق آتش بس کمک کرد اما برای اینکه خود را یک صلح طلب نشان دهد که خاورمیانه را متحول می‌کند، کارهای بیشتری برای انجام دادن دارد. مسائل اصلی که او با آن روبروست غزه و ایران است. در غزه، اسرائیل و در میان حماس دیدگاه های متفاوتی در مورد آنچه برای دستیابی به مرحله دوم توافق، که اسرای باقیمانده را آزاد می‌کند و آتش بس دائمی را به ارمغان می آورد، لازم است وجود دارد.

در ادامه این نوشته، نویسندگان با اشاره به اینکه ایران در حال تسریع برنامه هسته‌ای خود است و به تعبیر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی، «پای خود را روی پدال گاز قرار داده است» ادعا می‌کنند که تهران همچنان تهدیدی برای اسرائیل است. هر دو موضوع احتمالاً بر مذاکرات آتی ترامپ و بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل سایه می افکند. ترامپ می تواند - و ممکن است مجبور باشد - به هر مشکل جداگانه بپردازد.

گزارش این رسانه آمریکایی با تکرار این ادعای خصمانه و خلاف واقعیت که «برنامه هسته‌ای ایران یکی از بزرگترین تهدیدها برای امنیت جهانی است»، می‌نویسد: اگر ایران هسته ای شود، عربستان سعودی نیز احتمالا به دنبال ساخت بمب خواهد بود و خطر بیشتری را برای منطقه‌ای که در حال حاضر یکی از بی ثبات‌ترین مناطق جهان است، به وجود خواهد آورد. اما ساده ترین راه برای رسیدگی به غزه و ایران ممکن است فقط رسیدگی به آن‌ها با هم باشد. نتانیاهو در حرکت به سمت آتش بس دائمی مردد است، تا حدی به این دلیل که می ترسد این آتش بس باعث فروپاشی دولت او و برگزاری انتخابات زودهنگام شود. اما برای نخست وزیر اسرائیل، هیچ مسئله‌ای مهمتر از جلوگیری از «هسته‌ای شدن ایران» وجود ندارد. این هدف اصلی زندگی سیاسی طولانی او بوده است. به عنوان مثال، نتانیاهو سال ها پیش در اظهاراتی در کنست اعلام کرد که توقف برنامه هسته‌ای ایران، دلیل بیدار شدن او در صبح است. هر چه ترامپ بیشتر بتواند نشان دهد که آماده همکاری با اسرائیل در مورد ایران است، تصمیم گیری دشوار در مورد غزه برای نتانیاهو آسان‌تر خواهد بود.

در ادامه این گزارش آمده است: این بدان معنا نیست که ترامپ باید برای استفاده از نیروی نظامی عجله کند؛ رئیس جمهور آمریکا نشان داده است که مایل به توافق با تهران است و بارها در طول مبارزات انتخاباتی وعده داده است که کارزار فشار حداکثری را برای متوقف کردن برنامه هسته‌ای ایران دنبال خواهد کرد. او احتمالا سعی خواهد کرد از اهرم اقتصادی برای دستیابی به توافق استفاده کند. اما این بدان معناست که او باید برای نتانیاهو و تهران روشن کند که در صورت شکست دیپلماسی از حملات اسرائیل به زیرساخت‌های هسته ای ایران حمایت خواهد کرد.

این گزارش در پیشنهادی خصمانه مدعی می‌شود که «ترامپ با موافقت برای حمایت از حملات اسرائیل، شانس کارآیی دیپلماسی آمریکا با ایران را افزایش خواهد داد، زیرا رهبران ایران عواقب سخت شکست را درک خواهند کرد». در همین حال، برای نتانیاهو، داشتن یک رویکرد مشترک مورد توافق ایالات متحده برای مقابله با آنچه که او مهم ترین تهدید – حتی وجودی – اسرائیل می داند، به این معنی است که برای او بسیار آسان تر است که تصمیم سیاسی سخت را برای اجرای کامل توافق آزادی اسرا در اختیار حماس و پیشبرد آتش بس بگیرد. در صورت موفقیت، این رویکرد به دولت ترامپ اجازه می دهد تا به جنگ به صورت دائمی پایان دهد، فرصت‌های جدیدی را برای روابط اسرائیل با کشورهای عربی باز کند، و مهمتر از همه، «به تهدید ایران، خطرناک‌ترین دشمن ایالات متحده و اسرائیل در خاورمیانه رسیدگی کند.»

راس و ماکوفسکی در ادامه گزارش خود با اشاره به توافق آتش‌بس میان حماس و اسرائیل می‌نویسند: چارچوب توافق آتش بس حماس و اسرائیل نسبت به نسخه‌ای که دولت بایدن در ماه مه ۲۰۲۴ مذاکره کرد، تغییر چندانی نکرد. با این حال اصرار ترامپ بر اینکه این توافق قبل از مراسم تحلیف انجام شود، چیزی است که اجرای آن را تضمین کرد. نتانیاهو نمی خواست به استیو ویتکاف، فرستاده تازه منصوب شده ترامپ در خاورمیانه نه بگوید و معتقد بود که انجام این کار به رابطه او با ترامپ آسیب می رساند. در همین حال، مصر و قطر اجرای این توافق را فرصتی زودهنگام برای جلب رضایت دولت ترامپ می دانستند. آنها احتمالاً به حماس گفته‌اند که به نفع این گروه است که توافق انجام شود، زیرا آنها هرگز به توافق بهتری دست نمی‌یابند، زیرا ترامپ در روز دوم دسامبر در Truth Social پست کرد که اگر «گروگان‌ها» تا زمان روی کار آمدن او آزاد نشوند، «دردسر بزرگی» به وجود خواهد آمد. اما انعقاد یک توافق یک چیز و اجرای آن چیز دیگری است.

این توافق دارای سه مرحله است و مرحله اول، با وجود اینکه در حال انجام است، قبلا با اختلافات مواجه شده است. به نظر می رسد حماس در حال آزمایش محدودیت های توافق است. این گروه ارائه اسامی اسرایی را که قصد داشت آزاد کند به تأخیر انداخت و در ابتدا اربل یهود، یکی از اسرای فهرست خود را آزاد نکرد. اسرائیل با جلوگیری از بازگشت فلسطینی ها به شمال غزه به این اقدام حماس پاسخ داد. اگرچه این مسائل برطرف شد و توافق همچنان پابرجا مانده است، حماس ممکن است از امتناع اسرائیل از آزادی برخی از برجسته ترین زندانیان در فهرست خود، از جمله مروان برغوثی و احمد سعادت، بهره برداری کند. بزرگترین سوالی که باقی می ماند این است که آیا می توان در مرحله دوم توافق مذاکره کرد یا خیر. اگر حماس به این نتیجه برسد که اسرائیلی ها جدی نیستند و بالعکس، ممکن است نتوانند این کار را انجام دهند. با توجه به اینکه مذاکرات مرحله دوم قرار است در ۳ فوریه آغاز شود، اختلافات آنها هنوز می تواند تکمیل مرحله اول را پیچیده کند.

این گزارش می افزاید: نتانیاهو به شرکای ائتلافی خود گفته است که تا حدی به دلیل تهدیدهای بتسالل اسموتریچ، وزیر دارایی، مبنی بر سرنگونی دولت در صورت ادامه مرحله دوم، متعهد به پایان دادن به جنگ نشده است. نتانیاهو همچنین از تعهدات ترامپ و جو بایدن، رئیس جمهور سابق آمریکا مبنی بر اینکه اگر حماس به طور جدی مذاکره نکند یا توافق را نقض نکند، به اسرائیل اجازه داده می شود جنگ را از سر بگیرد، سخن گفته است.

مایک والتز، مشاور امنیت ملی ترامپ، این وعده را تأیید و حمایت ایالات متحده را تضمین کرد. به عبارت دیگر، حماس با نقض توافق، به نتانیاهو اجازه می‌دهد تا از انتخاب دشوار به خطر انداختن دولت و زندگی سیاسی خود برای نجات اسرای باقیمانده و پایان دادن به جنگ برای همیشه اجتناب کند و ممکن است فقط این کار را انجام دهد. از این گذشته، خلیل الحیه، مذاکره کننده ارشد حماس در سخنرانی خود در روز اعلام آتش بس، ۷ اکتبر را به عنوان روزی که «مایه غرور» است ستایش کرد و به طور ضمنی گفت که باید تکرار شود. با این حال ا این امکان وجود دارد که حماس آتش بس دائمی را مناسب بداند؛ حتی اگر فقط به آن مهلتی طولانی تر از جنگ بدهد و در نتیجه فرصتی برای جبران آن فراهم کند.

دو نویسنده آمریکایی این گزارش در ادامه رویکرد تند خود نسبت به مقاومت فلسطین می‌نویسند: هیچ دولت اسرائیلی (یا جامعه بین المللی) نمی تواند یا نباید مایل باشد که ادامه حاکمیت حماس در غزه پس از جنگ را بپذیرد. در واقع، برای اطمینان از اینکه این اتفاق هرگز رخ نمی دهد و برای اطمینان از اینکه هیچ خلأیی پشت سر گذاشته نمی شود، دولت ترامپ باید با مصر، امارات متحده عربی، و سایر کشورهای عربی برای ایجاد یک دولت جایگزین موقت همکاری کند. بازگشت تدریجی تشکیلات خودگردان فلسطین در حال اصلاح به غزه می تواند از این دولت موقت حمایت کند.

با این حال، حماس ممکن است موافقت کند که کنار برود، حداقل در حال حاضر. این گروه ممکن است اولویت کمی به نیازهای ساکنان غزه بدهد، اما رویدادهای اخیر نشان می دهد که آنها حداقل تا حدودی با درک عمومی خود هماهنگ هستند. پس از آنکه فلسطینی ها به شدت از عدم توانایی بازگشت به شمال خشمگین شدند، این گروه به مفاد توافق احترام بیشتری گذاشت. حماس همچنین می داند که اگر در حال حاضر اصرار داشته باشد که در قدرت بماند، درگیری با اسرائیل تضمین شده است و ترامپ احتمالا از اسرائیلی ها حمایت خواهد کرد. رهبران حماس حتی ممکن است از فرصت ایجاد یک دولت منطقه ای و بین المللی در غزه با وعده واقعی امداد و بازسازی استقبال کنند.

این گزارش می افزاید: نتانیاهو به نوبه خود باید بداند که اگر اسرائیل توافق را نقض کند و حماس این کار را نکند، نه تنها با مردم اسرائیل که به طور گسترده از توافق حمایت می کنند، به مشکل خواهد خورد بلکه ترامپ نیز می تواند او را مجبور به پرداخت هزینه کند. رئیس جمهور قبلا ادعای پیروزی کرده است و نمی خواهد شکست توافق، تصویر او را به عنوان یک صلح ساز خدشه دار کند. از سرگیری جنگ در غزه همچنین میانجیگری عادی سازی روابط اسرائیل و عربستان را برای ترامپ تقریبا غیرممکن می کند، زیرا سعودی ها از حرکت به سمت توافق صلح با اسرائیل تا زمانی که اسرائیل در غزه باقی مانده است، خودداری کرده اند. البته نتانیاهو بیشتر به نخست وزیری اهمیت می دهد تا خشنود کردن ترامپ.

با این حال تنها یک موضوع وجود دارد که نتانیاهو ممکن است بخاطر آن مایل باشد تا دولت خود را به خطر بیندازد و با انتخابات روبرو شود و آن موضوع ایران و برنامه هسته ای آن است. این موضوع حتی بیش از عادی سازی روابط با عربستان سعودی، که اخیرا مورد توجه او قرار گرفته است، برای نخست وزیر اسرائیل اهمیت دارد. نگرانی‌های او در مورد پیگیری هسته‌ای ایران به اولین دوره ریاست جمهوری او در اواخر دهه ۱۹۹۰ برمی گردد و او آن را موضوع «وینستون چرچیل» خود نامید. توافق با ترامپ درباره به عقب راندن برنامه هسته‌ای ایران، برای نتانیاهو ارزش زیادی دارد. نتانیاهو ممکن است دولت خود را برای پایان دادن به جنگ در غزه به خطر نیندازد اما اگر احساس کند که درک استراتژیک مشترکی با ترامپ درباره ضرورت عدم دستیابی ایران به سلاح هسته ای دارد، تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.

نویسندگان این یادداشت در ادامه ادعا کردند که «از نظر عملی، ترامپ احتمالا فشار اقتصادی بسیار بیشتری را اعمال خواهد کرد و در عین حال از تهدید اسرائیل، برای رساندن پیامی روشن به ایرانی ها استفاده خواهد کرد: یک راه حل دیپلماتیک می تواند وجود داشته باشد، اما ایران باید از آن استفاده کند تا از حملات نظامی که زیرساخت های هسته ای را که در ۳۰ سال گذشته ساخته است، نابود می‌کند، اجتناب کند. چنین پیامی مطمئنا انگیزه ایران برای مذاکره را کاهش نخواهد داد.»

این گزارش همچنین بار دیگر ادعای غیر واقع رژیم صهیونیستی مبنی بر تضعیف جمهوری اسلامی ایران و نابودی زیرساخت های پدافندی ایران پس از حمله ماه اکتبر اسرائیل علیه کشورمان را تکرار کرده و افزوده است: ایران هنوز ممکن است آماده موافقت با عقب نشینی از برنامه هسته ای خود و کاهش ذخایر موشک های بالستیک خود به میزان نیاز ترامپ یا نتانیاهو نباشد. از این گذشته، ترامپ در سال ۲۰۱۸ از توافق هسته ای با ایران خارج شد و اقدام دیگری نکرد اما ایران باید بداند که تهدید به زور بلوف اسرائیل نیست.

نویسندگان این یادداشت همچنین ادعا کردند که در گفتگوهای اخیر آنها با اعضای تشکیلات امنیتی اسرائیل که قبلا طرفدار حمله به سایت های هسته ای ایران نبودند، از تغییر دیدگاه های آنها شگفت زده شده‌اند. با این حال، مقامات اسرائیلی که طرفدار حمله به برنامه ایران هستند، اذعان می کنند که حمله نباید تنها توسط اسرائیل انجام شود. در عوض، آنها خواهان حمایت مادی و دیپلماتیک ایالات متحده هستند. ترامپ مطمئنا می تواند این تمایل اسرائیل را در گفتگو با نتانیاهو در مورد چگونگی مدیریت آینده توافق آتش بس و همچنین توافق عادی سازی روابط عربستان سعودی مطرح و حتی از آن بهره برداری کند.

در ادامه یادداشت فارن افرز ادعا شده که این امکان وجود دارد که ترامپ مردد باشد که به اسرائیلی ها بگوید که از آنها در جنگ حمایت خواهد کرد اما با توجه به حمایت او از فشار حداکثری علیه ایران، او احتمالا ترکیب فشار اقتصادی افزایش یافته با تهدید نظامی معتبر اسرائیل را بهترین راه برای دستیابی به نتیجه مطلوب در مذاکره با ایران می داند. در این صورت نتانیاهو نیز به نوبه خود فعلا گزینه حمله نظامی به ایران را به عنوان اهرم فشار نگاه خواهد داشت. در این معادله، واشنگتن نیز به یک تعهد قبلی محکم نیاز دارد که تا زمانی که تلاش های ترامپ در دیپلماسی هنوز شانس موفقیت داشته باشد، اسرائیل به تاسیسات هسته ای ایران حمله نخواهد کرد اما اگر دیپلماسی شکست بخورد و اسرائیل حمله کند، نیروهای آمریکایی باید نقش حمایتی ایفا کنند و ایالات متحده بار دیگر به دفاع از اسرائیل در برابر حملات موشکی ایران کمک کند، حتی در حالی که از هرگونه مأموریت جنگی تهاجمی در داخل ایران خودداری می کند.

در پایان این گزارش آمده است: ترامپ اکنون در موقعیت خوبی برای کمک به پایان دادن به جنگ در غزه، بازگرداندن اسرا و توقف برنامه هسته ای ایران قرار دارد. او حتی می تواند روابط بین اسرائیل و عربستان سعودی را عادی کند و راهی برای تشکیل کشور فلسطین ایجاد کند، مشروط بر اینکه فلسطینی ها تعدادی از معیارهای ملموس او را برآورده کنند. او ممکن است بتواند همه این کارها را بدون شلیک گلوله انجام دهد. اگر او در موضع صلح طلبی خود جدی است، باید این رویکرد را به نتانیاهو پیشنهاد کند. تلاش های او در نهایت ممکن است شکست بخورد، اما شانس موفقیت امروز بهتر از گذشته است. به ندرت پیش می آید که منافع در سیاست خارجی به این خوبی همگرا شوند، بنابراین ترامپ فرصتی برای انجام کاری دارد که پیشینیان او فقط می توانستند رویای آن را داشته باشند.

منبع: ایرنا