مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا در عمان، با چرخش اخیر مواضع استیو ویتکاف، نماینده ویژه دونالد ترامپ، به صحنه‌ای پیچیده و سیال از واقعیت‌های میدانی و آنچه در اذهان و آرمان‌های دو طرف است، تبدیل شده است. موضعگیریهای متعدد و گاه متناقض تیم آمریکایی مذاکرهکننده و شخص «دونالد ترامپ»، بازتابدهنده دو واقعیت انکارناپذیر در این دور از مذاکرات است: 1ـ تیم آمریکایی سردرگم و هیجان زده بوده و کاملاً نیازمند مذاکره و دستیابی به توافقی تازه با ایران است. 2ـ فشار لابی‌های سیاسی و اختلافات داخلی میان نهادهای تأثیرگذار سیاسی در آمریکا موجب شده است که آمریکای ترامپ مجبور به چرخش‌های یکباره و خلقالساعه شود.
تناقضگویی استیو ویتکاف که پیشینه‌ای در املاک و روابط نزدیک با ترامپ دارد، از آن جایی شروع شد که ابتدا با ادعای محدودسازی غنی‌سازی اورانیوم ایران وارد میدان شد، اما در موضعگیری جدید خود، خواستار توقف و حذف کامل برنامه غنی‌سازی هسته‌ای و تسلیحاتی ایران شد. او ابتدا در مصاحبه با «فاکس نیوز» ادعا کرد: «ایران نیازی به غنی‌سازی بیش از 3.67 درصد ندارد»، اما تنها ساعاتی بعد در شبکه اجتماعی ایکس تأکید کرد هر توافق باید شامل «حذف کامل برنامه غنی‌سازی هسته‌ای» باشد.
به نظر می‌رسد این چرخش، به دنبال آن است که اولاً فضای مذاکره را به سمت پذیرش حداکثری خواسته‌های آمریکایی‌ها برده و در ثانی تلقی پیروزی ایران یا عقبنشینی تیم آمریکایی از سیاست‌های گذشته خود را از بین ببرد. صحبت‌های یک بام و دو هوای آمریکایی‌ها همچنین تلاشی برای القای این تصور است که گزینه نظامی و جنگ همچنان روی میز است، اما واقعیت این است که ترامپ با توجه به شکست سیاست فشار حداکثری خود در دوره اول ریاست جمهوری، نیازمند دستیابی به یک توافق جدید با ایران به عنوان یک دستاورد ارزشمند دیپلماتیک است.
از سوی دیگر شرایط امروز مذاکرات کاملاً متفاوت با زمانی است که آمریکا از برجام خارج شد. توانمندی‌ها و دستاوردهای فنی صنعت هسته‌ای ایران در سال‌های اخیر به همراه انسجام و هماهنگی ساختار حاکمیت دولت و ملت و افزایش تابآوریها در برابر سیاست فشار حداکثری و تحریم‌های ظالمانه آمریکایی سبب شده است تا ایالات متحده ناگزیر مجبور به پذیرش اراده و خواست ایرانیان شود. با آغاز مذاکرات، آمریکا عملاً برنامه هسته‌ای ایران را به رسمیت شناخته است. این نقطه، تفاوت بنیادین با مواضع افراطگرایانه ترامپ در سال 1397 و درخواست انحلال کامل برنامه‌های هسته‌ای و غنی‌سازی اورانیوم در داخل ایران دارد؛ موضعی که همچنان به عنوان مطلوب‌ترین و ایده آلترین حالت ممکن بعضاً مطرح می‌شود، اما توان عملیاتی شدن ندارد.
(رامین نصیری)
▼ گزارش روز
بررسی علت یک تغییر موضع!
انتشار توئیتی از سوی دفتر «استیو ویتکاف» نماینده ترامپ در امور خاورمیانه، درباره لزوم ممنوعیت غنی‌سازی در ایران، موجب تعجب بسیاری از ناظران شد. او طی مصاحبهای با «فاکس نیوز» تلویحاً اظهار داشت، تهران نمیتواند غنی‌سازی فراتر از ۳.۶۷ داشته باشد. این تغییر موضع چه دلایلی می‌تواند داشته باشد؟
برخی معتقدند، لابی‌های صهیونیستی یا جناحهای تندرو داخلی در آمریکا نتوانسته‌اند رویکرد مثبت این دور از گفت‌وگوهای ایران و آمریکا را بپذیرند. اندیشکده شورای روابط خارجی مستقر در نیویورک نیز نوشته است، این مذاکرات به وضوح به سود تهران پیش رفت. در واقع توقع این جریانها این است که باید موضوعات غیر از هسته ای هم مطرح شود و امتیازات بیشتری از ایران گرفته شود.
برخی دیگر بر این باورند، از آنجا که تغییر موضع ویتکاف درست پس از دیدار او با ترامپ رخ داد، تأثیر بی‌ثباتی رفتاری ترامپ باشد که آینده مذاکرات را با ابهام مواجه می‌کند. او در گذشته نشان داده است، به راهبرد «مرد دیوانه» تمایل دارد. چنانکه «نیکی هیلی» نماینده مستعفی آمریکا در سازمان ملل در گفت‌وگو با نشریه «آتلانتیک» در این‌باره گفته بود برای به کرسی نشاندن حرف‌هایش و تحقق اهدافی که در سر دارد، این‌طور وانمود می‌کرده که دونالد ترامپ مردی دیوانه است و هر اقدامی ممکن است انجام دهد. او برای نمونه به استفاده از این روش در مذاکرات با همتایان خود در شورای امنیت به‌ویژه در رابطه با موضوع تصویب قطعنامه‌هایی علیه کره‌شمالی اشاره کرده و گفته است، ترامپ سعی کرد با دیوانه جلوه دادن، امتیازاتی را از آنها در مذاکرات بگیرد و درنهایت سه دور تحریم‌های سخت علیه پیونگ‌یانگ را به تصویب برساند. برخی دیگر سناریوی سومی را مطرح میکنند و قائلد که اظهارات رسانهای اهمیت چندانی ندارد. چنانکه قبل از شروع مذاکرات ترامپ ایران را تهدید می‌کرد، اما در مذاکرات روند مثبتی طی شد. علت تغییر موضع ویتکاف هرچه که باشد، قابل کتمان نیست که دستیابی به انرژی هسته‌ای حق مسلم ایران است و این را سیاستمداران آمریکایی نیز پذیرفتهاند و اظهار ویتکاف با فاکس نیوز مطلب اتفاقی نبوده است. همانطور که پیشتر جامعه اطلاعاتی آمریکا اذعان داشتند ایران اقدامی برای تولید سلاح هسته‌ای انجام نمی‌دهد.آنها ایران را تنها کشور هسته‌ای معرفی کردند که به سمت بمب هسته‌ای حرکت نمی‌کند. نکته دیگر اینکه تجربه دور اول مذاکرات در مسقط برای جامعه جهانی پیامهای مشخصی داشت. دولت ایران همگام با سایر ارکان نظام، با وجود بیاعتمادی به آمریکا و اکراه از مذاکره مستقیم با دشمن بدعهد، آنجا که آمریکا حاضر شد از زیادهخواهیهایش کوتاه بیاید و بدون دخالت در امور ایران، فقط در مورد هسته‌ای مذاکره کند، مذاکره را پذیرفت. پس توپ اکنون در زمین آمریکاست. همان طور که «گاردین» نیز در تحلیلی نوشت: «ایران به‌وضوح نشان داده که به دنبال یک راه‌حل دیپلماتیک است؛ اما واشنگتن باید به‌جای فشار حداکثری، به تعهدات خود در قبال برجام پایبند باشد.» اکنون نوبت آمریکاست که حسن نیت خود را در مذاکرات حفظ کند. در غیر این صورت، کسی که در جامعه جهانی متضرر خواهد شد آمریکاست. (محمد حکیمی)
▼ خبر ویژه
ایران، لیبی نیست!
«آوی اشکنازی» تحلیلگر صهیونیستی در روزنامه «معاریو» با رد پیشنهاد نتانیاهو برای اجرای مدل لیبی در پرونده هسته‌ای ایران، آن را «خیال‌پردازی محض» توصیف و تأکید کرد: «ایران لیبی نیست» و مقایسه مسیر تهران با طرابلس، نادیده گرفتن واقعیت‌های سیاسی، امنیتی و ژئوپلیتیکی است. اشکنازی تصریح کرد: «خواسته رژیم صهیونیستی برای برچیدن کامل تأسیسات هسته‌ای ایران در پایان مذاکرات احتمالی با آمریکا، در شرایط کنونی، بسیار دور از ذهن است.» این تحلیل در واکنش به اظهارات اخیر نتانیاهو مطرح شده که خواستار اجرای توافقی مشابه مدل لیبی – شامل ورود ناظران و تخریب زیرساخت‌های هسته‌ای ایران – شده بود. این در حالی است که رژیم صهیونیستی خود تنها دارنده سلاح هسته‌ای در غرب آسیاست و همچنان از پیوستن به پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) سر باز می‌زند.
▼ اخبار
نگاه دولت به داخل کشور است، نه به مذاکره
«محمدرضا عارف» با تأکید بر اولویت ظرفیت‌های داخلی، گفت: «برای حل مسائل کشور به مذاکره دل نبسته‌ایم. راهبرد دولت چهاردهم این است که نگاه‌مان به داخل باشد، نه خارج.» او افزود: «دولت اهل مذاکره است، اما در شرایطی که از موضع اقتدار باشد و هرگز قرار نیست مسیر کشور را به مذاکرات گره بزنیم.» عارف تأکید کرد: «دولت سعی دارد برنامه‌ریزی‌ها را با محوریت مردم و ظرفیت‌های بومی پیش ببرد و تجربه تلخ شرطی‌سازی اقتصاد در برجام تکرار نشود.»
چرخه شرورانه ترامپ
نخست‌وزیر فرانسه، نسبت به پیامدهای عمیق سیاست‌های ترامپ هشدار داد و خواستار کاهش فوری کسری بودجه شد تا کشورش برای رویارویی با «سونامی بی‌ثباتی» ناشی از جنگ تجاری و تحولات ژئوپلیتیکی آماده باشد. «فرانسوا بایرو» اعلام کرد: «ترامپ طوفانی را آغاز کرده که پایان آن به این زودی‌ها نیست. تعرفه‌های سنگین، تضعیف ائتلاف‌ها و رویگردانی از شرکای سنتی آمریکا، اعتماد جهانی را نابود کرده‌اند.» بایرو با اشاره به بدهی بالای فرانسه و کسری بودجه نسبت به سایر کشورهای اروپایی، این وضعیت را «چرخه‌ای شرورانه» خواند. او همچنین رفتار ترامپ در نشست اخیر با زلنسکی را نشانه‌ای از شدت بحران دیپلماتیک دانست و هشدار داد: «جهان با سطحی از فروپاشی ائتلاف‌ها روبه‌روست که تاکنون بی‌سابقه بوده است.»
آمریکا از رهبران اروپایی خسته شده است!
«جی دی ونس» معاون دونالد ترامپ، در اظهاراتی صریح از رهبران اروپایی به‌دلیل نادیده گرفتن خواست مردم انتقاد کرد و گفت: «آمریکا از اینکه مردم اروپا خواستار سیاست‌های مهاجرتی و اقتصادی معقول‌تری هستند، اما سران‌شان همچنان راه خود را می‌روند، ناامید است.» ونس با اشاره به رشد نارضایتی عمومی در کشورهای اروپایی، گفت: «رهبران فعلی اروپا نسبت به خواسته‌های رأی‌دهندگان بی‌تفاوتند و همین موضوع شکاف میان ملت‌ها و دولت‌ها را عمیق‌تر کرده است.» او همچنین اظهارات اخیر «ولودیمیر زلنسکی» درباره مواضع آمریکا در قبال روسیه را «بیهوده و مضحک» توصیف کرد و گفت: «سخنان زلنسکی نشان‌دهنده درک اشتباه او از سیاست خارجی آمریکاست.»
امنیت سفر ترامپ، به آرامش غزه وابسته است!
عضو دفتر سیاسی جنبش انصارالله یمن، «حزام الاسد» هشدار داد که سفر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا به منطقه در صورتی که خونریزی در یمن و فلسطین ادامه یابد، امن نخواهد بود. او تأکید کرد: «تا زمانی که غزه آرام نگیرد، دریاهای مدیترانه و سرخ نیز امنیت نخواهند داشت.» الاسد همچنین تصریح کرد: «اگر ترامپ به منطقه سفر کند، در حالی که بحران‌ها ادامه دارند، بهای سنگینی خواهد پرداخت.» این هشدار در پی آغاز دور جدید حملات هوایی آمریکا به یمن به بهانه حمایت از رژیم صهیونیستی مطرح شد. با این حال، به گزارش رسانه‌های آمریکایی، حملات هوایی آمریکا به جنبش انصارالله نتایج مطلوبی نداشته و هزینه‌های نجومی آن به حدود یک میلیارد دلار رسیده است، بدون اینکه تغییرات میدانی قابل توجهی در پی داشته باشد.
برای ماندن باید دست به انتحار بزند
روزنامه «هم‌میهن» از فعال شدن دوباره کروبی در سیاست خبر داده و نوشته است، با توجه به اینکه کروبی برخلاف بسیاری از چهره‌های دیگر حزب هم دارد و فعالیت سیاسی متفاوتی را می‌تواند در پیش بگیرد، در نتیجه به احتمال زیاد نه نسخه خاتمی و نه نسخه ناطق‌نوری را در پیش میگیرد و فعالتر از آنها خواهد بود. بنابر این بیانیه، او اگر از لحاظ جسمانی با مشکلی مواجه نباشد، میخواهد وارد گود شود؛ آن هم براساس نگرانی برای تحقق اهداف انقلاب و جامعه و مشکلاتی که فضای سیاسی با آن دست به گریبان است. گفتنی است در حالی کروبی در تلاش است دوباره در صحنه سیاسی فعال شود که شواهد نشان می‌دهد او هیچ اشرافی حتی به دفتر کارش نداشته تا جایی که با اشاره بیرونی در فتنه 88 فعال شده است.کروبی دارای گرایشات میانه‌رو در جبهه اصلاحات بوده و به زودی زیر سایه رادیکال‌ها قرار خواهد گرفت، شیخ فتنه برای ماندگاری تنها ابزارش انتحار است!
▼ اخبار کوتاه
◄ در واکنش به جنایات رژیم صهیونیستی در غزه، دولت مالدیو با تصویب قانونی جدید، ورود اتباع اسرائیلی را ممنوع کرد. این قانون سه‌شنبه با رأی پارلمان و تأیید فوری رئیس‌جمهور «محمد مویزو» اجرایی شد. دفتر ریاست‌جمهوری مالدیو اعلام کرد: «این تصمیم پاسخی قاطع به نسل‌کشی علیه مردم فلسطین و نشانه‌ای از همبستگی با آرمان فلسطین است.»
◄ «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا، در تماس تلفنی با «هیثم‌بن‌طارق» سلطان عمان، از نقش این کشور در تسهیل مذاکرات غیرمستقیم میان واشنگتن و تهران قدردانی کرد. گفت‌وگوهای اخیر در مسقط با حضور «سید عباس عراقچی» و «استیو ویتکاف» نمایندگان ایران و آمریکا، در فضایی احترام‌آمیز برگزار شد. محور مذاکرات، رفع تحریم‌ها و مسائل هسته‌ای بود.
◄ در پی مخالفت دانشگاه هاروارد با خواسته‌های دولت ترامپ، از جمله حذف برنامه‌های تنوع‌محور و غربالگری دانشجویان خارجی، کاخ سفید ۲.۲ میلیارد دلار کمک مالی این دانشگاه را مسدود کرد. «آلن گاربر» رئیس هاروارد، گفت: «هیچ دولتی نباید به دانشگاه‌ها دیکته کند که چه تدریس کنند یا چه کسی را بپذیرند.» کاخ سفید در واکنش، هاروارد را به نقض قوانین حقوق مدنی متهم کرد و هشدار داد فقط در صورت تغییر سیاست، از حمایت مالی برخوردار خواهند بود. این فشارها شامل کاهش بودجه دانشگاه‌های حامی آزادی بیان و فلسطین، مانند کرنل و کلمبیا نیز می‌شود.
◄ «اسکندر مؤمنی» وزیر کشور اعلام کرد، انتخابات شوراها به‌صورت صد درصد الکترونیکی برگزار خواهد شد. او با تأکید بر نقش وزارت کشور در حفظ انسجام ملی، احترام به تنوع قومی و مذهبی را رمز وحدت دانست. مؤمنی همچنین بر لزوم مشارکت سیاسی گسترده‌تر، جذب سرمایه‌گذاری و استفاده از ظرفیت زنان در مدیریت تأکید کرد و از اختصاص ۳۰۰ میلیون دلار به حمل‌ونقل عمومی خبر داد.
◄ «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی که به همراه «یسرائیل کاتز» وزیر جنگ این رژیم به شمال نوار غزه رفته بود، مدعی شد، این رژیم برای بقا و آینده خود می‌جنگد. وی در ادامه سخنانش گفت: «در حالی که واشنگتن در حال مذاکره با ایران بوده (سایت آیت‌الله) خامنه‌ای گزارشی در این باره که چرا اسرائیل باید از منطقه محو شود منتشر می‌کند.» به تازگی نسخه انگلیسی پایگاه اینترنتی دفتر حفظ و نشر آثار رهبر معظم انقلاب به نشانی Khamenei.ir با انتشار گزارشی به دلایلی که رژیم صهیونیستی باید از منطقه حذف شود، پرداخته است و اشاره نخست وزیر صهیونیست‌ها به این گزارش بوده است.
◄ بیش از ۱۵۰ نماینده مجلس در نامهای به «آیت‌الله آملی لاریجانی» تأکید کردند، تا زمان رفع کامل تهدید فعال‌سازی مکانیسم ماشه، مجمع تشخیص مصلحت نظام از هرگونه اعلام موافقت با الحاق ایران به کنوانسیون‌های سی‌اف‌تی و پالرمو مذکور امتناع ورزد.