آسیب‌شناسی ارکان انقلاب اسلامی

اهمیت و ضرورت شناخت آسیب‌ها
تجربه تاریخی ثابت کرده است که انقلاب های بزرگ جهان هر کدام به شکلی دستخوش آسیب و انحراف شده اند انقلاب اسلامی ایران نیز از این خطر درامان نیست و حتی با توجه به ویژگیهای خود در معرفی آفت ها و تهدیدهای بزرگ تر و بیشتری نیز قرار دارد.
همین امر شناخت آسیب ها و آفت هایی که انقلاب اسلامی را تهدید می کنند. برای همه امت اسلامی به ویژه نسل جوان ضروری است چرا که نقش و تاثیر فراوانی در جلوگیری از پیدایش و رشد آسیب ها دارد و تلاش لازم برای پویایی سیر تکاملی انقلاب اسلامی را قوت می بخشد. این شناخت و بررسی از جهات و ابعاد گوناگونی قابل تجلیل و تامل است که ما در این بخش فقط به سه بعد مهم آن اشاره می کنیم : دشواری استمرار انقلاب غفلت و عبرت آموزی.
1 ـ سختی استمرار انقلاب
شکل گیری زمینه های اصلی انقلاب اسلامی از سال 1323 شمسی با فعالیت های سیاسی و فرهنگی امام خمینی آغاز شد. تثبیت و تقویت مرجعیت آیت الله بروجردی در حوزه علمیه قم و مشورت های معظم له با امام درباره مسائل سیاسی مهم کشور و نیز تربیت شاگردان فاضل و آشنا به مسائل سیاسی و فرهنگی روز حوزه علمیه قم را به طور غیرعلنی به عرصه مبارزات ضداستعماری وارد ساخت.
از سال 1341 مرحله جدید مبارزه به شکل علنی تر و گسترده تری آغاز شد . کشتار زندانی کردن شکنجه و تبعید مبارزان و روحانیون متعهد و نیز خفقان شدید پلیسی حاکم بر جامعه عکس العمل رژیم حاکم در مقابل فعالیت های مبارزاتی امام و پیروان او بود. همزمان با این فعالیت های فرهنگی و مبارزات ریشه دار و اصیل گروههای کوچک دیگری نیز علیه رژیم دست به مبارزه زده بودند که به دلیل برخوردار نبودن از ایدئولوژی قوی و منسجم و نیز رهبری الهی هیچ گونه تاثیری در بین توده ی میلیونی امت اسلامی نداشتند.
در نیمه دوم سال 1356 نهضت اسلامی شتاب بیشتری گرفت و در سراسر کشور گسترش یافت به طوری که مردم با تمام امکانات و توان خود به میدان آمده رودرروی رژیم آمریکایی و سفاک پهلوی قرار گرفته و بسیاری در این راه زندانی مجروح و کشته شدند . سرانجام در بهمن 1357 صبر بر شداید انقلابیون و خون پاک شهیدان به ثمر نشست و طومار رژیم دوهزار وپانصدساله شاهنشاهی در هم پیچیده شد.
بدین ترتیب مرحله حساس تر و مهم تری از انقلاب که به صبر استقامت هوشیاری و بصیرت بیشتری نیازمند است فرا رسید. وظیفه انقلابیون و مبارزان و دوست داران انقلاب اسلامی در این مرحله حفظ اصول کلی آن و استمرار این حرکت بر صراط مستقیم الهی و پیشگیری از انحراف انقلاب از مسیر اسلام و امام است .
انقلاب شکوهمند اسلامی ایران ادامه نهضت عظیم الهی و انسان ساز پیامبراکرم (ص) است که کامل ترین و آخرین دین یعنی اسلام را جایگزین عقاید جاهلی و اسیر خرافات ضدبشری قرار داد. اما همین نهضت الهی در نیمه نخست قرن اول هجری به علت غفلت و سستی خواص گرفتار چنان انحرافی شد که نظام ولایی به رژیم سلطنتی و موروثی تبدیل گردید و فرزند پیامبراکرم (ص) به عنوان خروج کننده بر حاکمیت معرفی گردید و با یارانش به شهادت رسید! چنین خطر عظیمی در کمین نهضت انقلاب اسلامی ما نیز که بارقه ای از نهضت عظیم پیامبر است نشست و هر آن آن را تهدید می کند!
اما تشخیص حق از باطل و حرکت بدون لغزش در مسیر مستقیم دین و انقلاب اسلامی یک انتخاب عالمانه و شجاعانه و در عین حال دشوار است به خصوص که پیروزی انقلاب و تثبیت نظام و گسترش آن موجودیت و هیمنه پوشالی دشمنان اسلام به ویژه آمریکا را درهم شکست و منافع استعماری آنان را هر روز به خطر می اندازد. از این رو دشمنان با بهره گیری از ابزارهای گوناگون و توطئه های فرهنگی و تبلیغی و سیاسی و تهدیدات نظامی برنامه های کنترل و استحاله یا انحراف انقلاب اسلامی را به شدت دنبال می کنند.
امام محمدباقر(ع) حفظ عمل و استمرار آن را از خود عمل مهم تر و دشوارتر برمی شمارد :
الابقا علی العمل اشد من العمل
امام خمینی رهبر انقلاب و بنیانگذار انقلاب اسلامی که انقلاب را از فراز و نشیبهای فراوان و امواج متلاطم فتنه های شکننده به سلامت عبور داده درباره سختی و مشقت حفظ دستاوردهای پیروزی انقلاب اسلامی می فرماید :
بدانید که حفظ یک پیروزی مشکل تر است از پیروزی به دست آوردن کشورگشایی از حفظ کشور آسان تر است . الان ما در مشکل حفظ نظام جمهوری اسلامی هستیم یعنی آن مرحله اول که پیروزی ابتدایی بود گذشت و پیروز شدید. بحمدالله لکن بقای این پیروزی و بقای این دستاوردهایی که شمابه دستتان آمد امروز مشکل تر از خود آن پیروزی است که به دستتان آمده نگهداری اش مشکل تر است . باید همه کوشش کنید که این چیزی که به دست آورده اید نگه دارید. این ارزان به دست شما نیامده است بسیار سنگین به دست شما آمده است و کم چیزی هم نیست که به دست شما آمده است از جهات معنوی من و امثال من نمی توانیم حسابش را بکنیم که آن جهات معنوی ای که به دست این ملت آمده است چی هست آن حسابش با خدای تبارک و تعالی است . از حیث ظاهری وقتی که ملاحظه می کنید آن چیزی که امروز به دست کشور اسلام و ملت ایران آمده است آن چیزی است که از طول تاریخ برای ایران پیش نیامده بود... این چیز کمی نیست که دست شما آمده است این یک چیز بزرگ است و حفظش بالاتر از خودش است .
تحمل سختی ها در مسیر تداوم و تحقق رسالت انقلاب و نیز حفظ ارکان و اصول نظام در برابر توطئه ها و تحریف ها مستلزم بصیرت و تلاش های خستگی ناپذیر است و فقط مومنان واقعی که به ادای تکلیف می اندیشند و وسوسه های دنیایی آنها را فریب نمی دهد و به وعده های الهی ایمان دارند می توانند در مسیر حفظ انقلاب و نظام مستقیم و مقاوم باقی بمانند. البته نتیجه چنین استقامتی طبق آیه قرآن کریم بشارت ملائکه و رسولان الهی و دوستی و همنشینی با آنان است و سرانجام نیکویی به همراه آن خواهد بود.
بدیهی است که از مهم ترین شرایط و اساسی ترین وظایف مومنان و انقلابیون و پیروان راه ولایت برای تداوم و استمرار ارزشهای انقلاب شناخت عمیق و کامل آسیب هایی است که ارکان نظام را تهدید می کند. شناخت آفت ها بر بصیرت آنان می افزاید و در انتخاب روش دفاع و مقابله با تهدیدات یاری شان می نماید.
2 ـ غفلت عامل سقوط
بدن انسان همواره در معرض هجوم میکروبها و ویروسهای خطرناک قرار دارد و به محض نفوذ و رشد یک ویروس علائمی مانند درد ظاهر می شود و همین احساس درد انگیزه درمان و معالجه می گردد اما اگر بیماری با درد و احساس همراه نبود انگیزه درمان و معالجه در او به وجود نمی آید. و یا زمانی متوجه بیماری می گردد که به مرحله خطرناکی رسیده است. انقلاب اسلامی هم همواره از درون و بیرون به آسیبها و آفتهایی مواجه است که در صورت غفلت مردم و مسئولان به تدریج به انحراف یا استحاله و یا نابودی کشیده می شود. امام خمینی درباره اهمیت آسیب شناسی انقلاب و زیانهای غفلت که عامل مهمی در آسیب رسانی به انقلاب اسلامی است می فرماید:
یک کشوری وقتی آسیب می بیند که ملتش بی تفاوت باشد راجع به آسیبها.
بنابراین باید همیشه هوشیارانه در برابر عوامل آسیب زا یا تحرکات دشمن حساسیت نشان داد و اقدام به پیشگیری کرد. حضرت علی (ع) خطاب به مالک اشتر ضمن این که پذیرش صلح پیشنهادی از سوی دشمن را که مورد رضای خداوند باشد سفارش می کند و آن را برای برقراری امنیت داخلی و رعایت حال سپاه اسلام مفید می داند بلافاصله هشدار می دهد مراقب حرکات دشمن پس از صلح باشد و هیچ گاه دچار خوش بینی و غفلت نگردد. زیرا معمولا پس از هر پیروزی بر دشمن و آتش بس غرور آمیخته با غفلت در وجود مبارزان و انقلابیون رخنه کرده. نبرد را خاتمه یافته تلقی می کنند اما دشمن زخم برداشته در جهت جبران ناکامی خویش با استفاده از این غفلت حمله مجدد خویش را آغاز می کند. نمونه این سستی غفلت کوفیان در زمان حضرت علی بود. حضرت در نکوهش کوفیان به جهت سستی در جهاد و مبارزه با دشمنان می فرماید:
... تکادون و لاتکیدون و تتنقص اطرافکم فلا تمتعضون و لاینام عنکم و انتم فی غفله ساهون
شما را فریب می دهند اما فریب دادن نمی دانید سرزمین شما را پیاپی می گیرند و شما پروا ندارید. چشم دشمن برای حمله به شما خواب ندارد ولی شما در غفلت به سر می برید.
یکی از نقشه های دشمنان و توطئه های شیطانی استکبار جهانی برای ایجاد غفلت در جامعه و کاهش ضریب هوشیاری و حساسیت مردم و مسئولان نسبت به تحرکات و فعالیتهای سیاسی فرهنگی استکبار جهانی ترویج نظریه «توهم توطئه» است . امام خمینی موفقیت در اجرای نقشه های دراز مدت دشمن در کشورهای اسلامی در طول سالیان گذشته بخصوص در ایران را نتیجه غفلت مسلمانان و ایرانیان و نخبگان جامعه در برابر سیاستهای مرموز و پیچیده استعماری می داند و می فرماید:
ما باید از این به بعد این هوشیاری که ملت مان پیدا کرده است جدیت کنیم که ادامه پیدا کند ما صدمه این غفلت ها را سیصد سال است داریم می خوریم.
هشدارهای مقام معظم رهبری در این چند سال اخیر نیز به همین دلیل است تا هم مردم و هم مسئولان آسیب های تهدید کننده سلامت انقلاب را جدی تلقی کنند و با سیاست گذاری صحیح جامعه را واکسینه کنند:
این که من اصرار دارم در همه گفته ها و اظهارات چه در خطاب به نسل جوان و چه خطاب به عموم ملت تهدیدهای متوجه به کشور و ملت و به خصوص نسل جوان را تذکر بدهم به این خاطر است که اهمیت این تهدید خیلی زیاد است .
عزیزان من ! گاهی یک غفلت یک بی توجهی یک سستی یک سهل انگاری ممکن است یک محصول عظیم را از دست یک ملت بگیرد!
3 ـ عبرت‌آموزی
مطالعه و بررسی رویدادهای تاریخی درسهای فراوانی به تحلیل گران سیاسی متعهد و پیشتازان و نکته سنجان انقلاب می آموزد. امام (ره) تاریخ را معلم انسان می داند و همگان را به مطالعه دقیق تاریخ انبیا و حوادث صدر اسلام نهضت عاشورا و چند قرن اخیر بخصوص تاریخ معاصر فرامی خواند تا به نقاط ضعف و قوت قیام ها و برنامه های اصلاحی و هدایت گرانه انقلاب و آفت ها و آسیبهایی که به این قیام ها ضربه وارد ساخت پی ببرند.
این مطالعه به نسل انقلاب و جوان امروز کمک فراوانی می کند تا علت شکست و ناکامی ها را بشناسند و دلایل و زمینه های زوال حکومت های شایسته و حکامیت یافتن ناصالحان را کشف کنند و آیینه عبرت خود سازند.
حضرت علی (ع) درباره تاثیرات مثبت سیاسی اجتماعی عبرت آموزش می فرماید :
ان من صرحت له العبر عما بین یدیه من المثلات حجزته التقوی عن تقحم الشبهات
بی تردید اگر ژرف نگری فاجعه های تاریخ را که فراروی انسان است آشکار سازد حاصلش تقوایی خواهد بود که او را از نسنجیده به آب زدن و در امواج فتنه ها فرو افتادن باز می دارد.
انحراف در نظام ولایی که پیامبر آن را پایه ریزی کرده بود و کشته شدن فرزند رسول خدا(ص) پس از پنجاه سال به دست مدعیان سنت پیامبر(ص) از حوادث شگفت تاریخ اسلام است که باید برای انقلابیون و سنگرنشینان دفاع از ارزش های اسلامی مایه عبرت باشد.
مقام معظم رهبری با عنایت به مشابهت های حوادث تاریخ در مبارزات اسلامی از صدر اسلام تاکنون در تعریف عبرت آموزی می فرماید :
یعنی خود را با آن وضعیت مقایسه کند و بفهمد در چه حال و وضعی قرار دارد چه چیزی او را تهدید می کند و چه چیزی برای او لازم است .
شیاطین و مخالفان اسلام برای استحاله و نفوذ در انقلابها و براندازی نظام اسلامی و حرکت های اصلاحی و آزادی بخش ابتدا نقطه انحرافی را به وجود می آورند و سپس به مرور زمان با بهره گیری از غفلت مردم و سیاست های فریب کارانه به تدریج زاویه انحراف را بیشتر می کنند تا آنجا که ارزشها را ضد ارزش جلوه می دهند!
انحراف در نهضت مشروطیت توسط سیاست بازان حرفه ای و غربزده و خارج ساختن روحانیت متعهد و اصیل و بنیانگذاران نهضت مشروطیت و حوادث پس از آن نکته هایی است که ما را به تامل در رفتارهای دشمنان و زیانهای غفلت انقلابیون وا می دارد. امام در این باره می فرماید :
اگر روحانیون ملت خطبا علما نویسندگان و روشنگران متعهد سستی بکنند و از قضایای صدر مشروطیت عبرت نگیرند به سر این انقلاب آن خواهد آمد که به سر انقلاب مشروطه آمد.
جنجال آفرینی مطبوعات و حمله به مقدسات دینی که دلسردی بانیان نهضت و متدینین را در پی داشت و زحمات و سختی های نهضت مشروطیت از بین رفته دیکتاتوری رضاخانی جایگزین آن گردید. تعبیر مقام معظم رهبری درباره عبرت آموزی از این رویداد مهم تاریخی چنین است :
بعد از پانزده سال شانزده سال از عمر مشروطیت دیکتاتوری رضاخانی به وجود آمد. این خیلی عبرت انگیز است رضاخان قلدر چکمه پوش کجا شعار مشروطیت کجا! چقدر اینها با هم فاصله دارند چرا این طور شد چون اطمینان و اعتماد مردم مومن سلب شد و کنار نشستند و از صحنه بیرون رفتند.
از حوادث ناگوار و عبرت آموز دوران انقلاب اسلامی سیاستها و فعالیتهای جبهه ملی و نهضت آزادی و لیبرال ها در عرصه حاکمیت نظام در سال های آغازین تثبیت نظام بود که در این دوران کابینه دولت عرصه و جولانگاه تاخت و تاز مخالفان انقلاب و نظام اسلامی شد. پس از آن نیز با انتخاب اولین رئیس جمهور که با آرمان های اصلی انقلاب و امام و سیاستهای کلی نظام اسلامی سرستیز داشت صدمات سنگین نظامی سیاسی و فرهنگی به جمهوری اسلامی وارد آمد.
از همین روی امام هشدار می دهند تا مبادا غفلت و سستی طرفداران اسلام ناب و عبرت نگرفتن از حوادث دهه اول انقلاب مجددا عامل بازگشت چنین عناصری به عرصه حکومت گردد و به نظام ضربه وارد آید.
از تجربه تلخ روی کار آمدن انقلابی نماها و به ظاهر عقلای قوم که هرگز با اصول و اهداف روحانیت آشتی نکرده اند. عبرت بگیرند که مبدا گذشته تفکر و خیانت آنان فراموش و دلسوزی های بی مورد و ساده اندیشی ها سبب مراجعت آنان به پست های کلیدی و سرنوشت ساز نظام شود!
رفتار و عملکرد ساده لوحانه برخی دیگر از اشخاص در این دوران نیز باید مایه عبرت قرار گیرد. کسانی که با دل خوش کردن به تشویق دشمن منافق و فریب کار و نادیده انگاشتن توطئه های پیچیده و پنهان دشمن دل دردمند رهبر معظم انقلاب اسلامی را غصه دار می کنند :
دل انسان غمگین می شود و می شکند به خاطر این که چرا کسانی که نان انقلاب را خورده اند نان اسلام را خورده اند نان امام زمان (عج) را خورده اند دم از امام زمان زده اند دم از ائمه معصومین زده اند حالا طوری مشی می کنند که اسرائیل و آمریکا و سیا و هر کس که در هر گوشه دنیا با اسلام دشمن است برایشان کف بزنند ! این انسان را غصه دار می کند.
مجددا یادآور می شود که شیاطین و قدرت های بزرگ برای نفوذ و استحاله و براندازی حرکت ها و نهضت های آزادی بخش و اصلاحی در ابتدا با ایجاد انحرافی کوچک و غیر آشکار برنامه خود را آغاز می کند تا حساسیت و توجه و مخالفت عمومی را به دنبال نداشته باشد. آن گاه به تدریج این زاویه و انحراف بیشتر شده هر چه پیش برود فاصله انقلابیون را از مسیر و جاده اولیه صراط مستقیم بیشتر می کند و زمانی آنها متوجه نقشه ها و توطئه های دشمن می گردند که دیگر راه باز گشت وجود ندارد! این واقعیتی است که با مطالعه و تامل در سرنوشت امت های گذشته و برخی قصه های قرآن به خوبی روشن می گردد و می تواند موجب عبرت ما گردد. چنان که اشاره شد یکی از دردناک ترین و در عین حال درس آموزترین آنها حوادث و جریانهایی است که در صدر اسلام رخ داد و مسلمانان را با آن تمدن و فرهنگ پیشتاز و برجسته و ممتاز به تدریج گرفتار مسیر انحطاط و سیر نزولی و انفعالی کرد و تحت استعمار و استثمار دشمن قرار داد.
ارکان انقلاب اسلامی و آسیب‌ها
آسیب هایی که انقلاب اسلامی را تهدید می کند از زوایای مختلف و به اعتبارات گوناگون قابل تقسیم بندی اند :
1 ـ به اعتبار مراحل مختلف شکل گیری در سه مرحله نفوذ استحاله و براندازی .
2 ـ بر مبنای مراحل شکل گیری انقلاب و نظام اسلامی مانند : آسیب های مبنایی و تئورژیک و نظری آسیب های ساختاری و آسیب های فرایندی .
3 ـ به اعتبار اصناف و اقشار مورد تهدید مانند آسیب هایی که روحانیت دانشگاهیان روشنفکران نیروهای مسلح نهادهای انقلابی و دولتی را تهدید می کند.
4 ـ به اعتبار موضوعات عام و کلی مانند آسیب های فرهنگی (مراکز علمی و تبلیغی و مطبوعاتی) اقتصادی سیاسی احزاب و نهادهای سیاسی اجتماعی نظامی و امنیتی.
5 ـ آسیب هایی که مدیریت کلان نظام اعم از رهبری و قوه مجریه مقننه و قضاییه را تهدید می کند .
آسیب های انقلاب اسلامی به اعتبارات مختلف آن تاکنون بعضا مورد بحث و تدوین و تالیف قرار گرفته است . اما در این کتاب آسیب ها به دو قسمت تقسیم شده اند : یکی از آسیبهایی که ارکان انقلاب و مبانی اساسی نظام را تهدید می کند و دیگر آسیبهایی که روند و حرکت انقلاب اسلامی را کند می نماید. لذا ابتدا ارکان اصلی انقلاب را مشخص کرده آسیبهای آنان را بیان می کنیم و سپس آسیبهای تاخیری (کند کننده سیر تکاملی انقلاب) را که احیانا باعث دلسردی و یاس و ریزش نیروهای انقلاب شود بیان می نماییم .
علت این تقسیم بندی رعایت اولویت هاست تا مبادا با پرداختن به آسیب های فرعی از آسیبهای اصلی که موجودیت و حیات انقلاب را تهدید می کند غافل شویم . مشغول شدن به اشکالات و امور فرعی و غفلت از آفت هایی که ریشه و بنیان انقلاب را مورد تعرض و تهدید قرار می دهد خود یک آفت بزرگ و زمینه ساز گسترش آفت های بعدی است و لذا تمرکز ما بربیان آسیبهایی است که اصول و ارکان انقلاب را تهدید می کند.
بدیهی است که عوامل تداوم انقلاب همان عوامل پیدایش آن است که ارکان و اصول بنیادین و محوری آن را تشکیل می دهد و سلامت و حفظ این اصول و ارکان تضمین کننده سلامت و پویایی انقلاب و نظام اسلامی و ناکام کننده توطئه های دشمنان است .
سه رکن اصلی و اساسی انقلاب اسلامی همانا «اسلام «رهبری» و «ملت» هستند :
1 ـ انقلاب اسلامی دارای ماهیت کاملا دینی و اسلامی است 2 ـ رهبری و نظام ولایی هم بنیانگذار انقلاب است و هم استمرار آن و شاکله اصلی و ساختار مدیریت نظام را مشخص می کند . 3 ـ مردم نیز اقتدار بخش انقلاب و نظام و پشتوانه عملی جمهوری اسلامی هستند.
دشمنان انقلاب اسلامی برای تضعیف و ضربه زدن به این سه رکن اساسی بیشترین سرمایه گذاری را می کنند زیرا به خوبی دریافته اند که علت تداوم و پویایی انقلاب در همین سه رکن مهم است .