بصیرت: روسیه بزرگترین تولیدکننده انرژی در منطقه آسیای مرکزی و نخستین دارنده ذخایر گازی جهان است. بعد از روسیه، ایران دومین ذخایر گازی را داراست البته میزان ذخایر گاز روسیه 2 برابر ایران بوده و این کشور از این لحاظ در جایگاهی بدون رقیب قرار دارد. صادرات انرژی روسیه در سال 2007 میلادی تا جایی بالا رفت که از عربستانسعودی به عنوان بزرگترین صادرکننده انرژی در جهان نیز پیشی گرفت. سیاستهای پوتین به عنوان رئیسجمهور و بعد از آن نخستوزیر فدراسیون روسیه برای تبدیل کردن کشورش به قطب صدور انرژی جهان با استقبال اندک صنعتگران روسی روبهرو شد و نوسانات بازار انرژی طی سالهای 2008 تا 2010 موجب شد مسکو نتواند به اهداف از پیشتعیین شدهاش دست یابد. نوسانات بازار انرژی تا جایی پیش رفت که شرکت گازپروم روسیه امسال حجم استخراج گاز را کاهش داده که این موضوع را میتوان به 2 جهت مورد بررسی قرار داد. مقامات شرکت گازپروم در چارچوب همایش اقتصادی بینالمللی سنپترزبورگ دیدارهایی با مسوؤلان نهادهای مالی بینالمللی انجام داده و طی آنها برنامههای آتی شرکت را اعلام کردهاند.
به گفته الکسی میلر، مدیر شرکت، در حال حاضر 2 جنبه مختلف در بازار گاز اروپا مشاهده میشود یعنی کشورهای شمالی در حال افزایش و کشورهای جنوبی درحال کاهش میزان تقاضا هستند و با توجه به این مساله این احتمال وجود دارد که حجم استخراج گاز در سال جاری از آنچه پیشبینی شده بود کمتر شود. با این وجود، وی معتقد است شرکت میتواند در سال 2010 دوسوم افت تقاضایی را که در سال 2009 به خاطر بحران جهانی رخ داده بود جبران کند چون میزان مصرف گاز در اروپا در 4ماه نخست سال جاری افزایش داشته است. به عقیده میلر، میزان مصرف گاز تولیدی گازپروم در اروپا در بلندمدت افزایش خواهد یافت و مهمترین علت آن کاهش حجم استخراج گاز در کشورهای اروپایی است. وی در پاسخ به این پرسش که در آینده نزدیک باید در انتظار چه خبرهایی درباره ادغام شرکتها با حضور گازپروم بود تاکید کرده، غیر از ادغام با شرکت نفت و گاز اوکراین هیچ خبر دیگری در آینده منتشر نخواهد شد. بر اساس این گزارش، پیشنهاد ادغام شرکت نفت و گاز اوکراین با گازپروم را ولادیمیر پوتین، نخستوزیر روسیه روز 30آوریل پس از نشست کمیته امور همکاریهای اقتصادی کمیسیون بین دولتی روسیه و اوکراین مطرح کرده بود. میلر پیش از این اعلام کرده بود، نخستین گام، ایجاد کارخانه مشترک 2 شرکت خواهد بود. وی همچنین فرمانی درباره ایجاد ستاد عملیاتی به منظور رسیدگی به تحویل گاز به بلاروس امضا کرده و به گفته وی، شرکت برای کاهش حجم انتقال گاز به این کشور آماده میشود. پیش از این اعلام شده بود دیمیتری مدودف، رئیسجمهور روسیه طی دیدار با الکسی میلر از دادن مهلت 5 روزه به مینسک برای تسویه بدهی گازی خبر داده بود. این در حالی بود که پیش از این و بر اساس بیانیههای رسمی شرکت بزرگ نفتی روسیه، گازپروم و شرکت دولتی نفتوگاز، متعلق به دولت اوکراین برنامهای بر ادغام نداشتند و آزاروف، نخستوزیر اوکراین اعلام کرده بود، این 2شرکت تنها در قالب همکاریهای دوجانبه، نهادی سازمانی تشکیل خواهند داد. با آنکه در هفتههای اخیر مسکو بارها از اوکراین خواسته است با توجه به مشکلات مالی نفتوگاز، این شرکت دولتی با گازپروم ادغام شوند، آزاروف در گفتوگویی تلویزیونی امکان ادغام این 2 شرکت را منتفی دانست.
آنطور که مسلم است سیاستهای گازپروم با توجه به اقدامات دولت روسیه در جهت توسعه استیلای خود در مناطق تحت نفوذ دوران شوروی ادامه دارد و تغییرات گذرا در معادلات منطقهای تنها برنامههای توسعهای روسیه را به تعویق خواهد انداخت. اوکراین و بلاروس به عنوان 2 انتقالدهنده انرژی روسیه با 2 نوع حکومت متفاوت از سوی مسکو با یک چشم نگریسته میشوند و کرملین تلاش میکند جایگاه خود را به عنوان یک همکار بیرقیب حفظ کند. درباره همکاریهای غرب با کشورهای عنوان شده باید به این نکته بسنده کرد که شرکتهای بینالمللی با توجه به تنوع سلیقه در نوع مبادلات با روسیه و پیروی از اصل «برای من کالا مهم است نه رنگ لباس فروشنده» بیش از هر چیز به امنیت به عنوان یک اصل بلامنازع نگاه میکنند. روسها از این ضعف استفاده کرده و با توجه به تجربه اوپک در سالهای 1973 و بحرانهای دهه 1920 و 30 از انرژی به عنوان یک ابزار برای پایداری در حوزه نفوذ خود بهره میبرند. به نظر میرسد غرب با علم به این موضوع تلاش میکند در حوزه شوروی سابق روسیه را مشغول کند تا این کشور در تکاپو برای حفظ موقعیت خود در آسیای مرکزی و بخش اروپایی شوروی به عنوان یک قدرت منطقهای باقی بماند. عدم اهتمام روسیه به توسعه دموکراسی و عدم توانایی صنایع این کشور در ایجاد بازارهای جدید یا احیای بازارهای دوران شوروی این کشور را تا سالهای آتی به یک تولیدکننده انرژیهای خام و مواد معدنی مبدل خواهد کرد.