نوازش روح با ترنم معنویت

بصیرت: رجب نام نهری در بهشت است که از شیر سفیدتر و از عسل شیرین تر است. این نهر گویی از قلب بهشت به قلب مؤمنین کشیده شده و جان عاشقان را سیراب می کند. زمانی که در محشر منادی ندا می دهد: «أین رجبیون؟» سفیدبختان محضر نور و آزادگی با سربلندی گردهم آمده و از اعمال نیکویشان فضا عطرافشان می شود.
آری، اینچنین است که عشق به حقیقت و ذات اقدس الهی هرگز نمی میرد و نمی میراند، نهری می شود از معرفت و نورانیت که زمین را به آسمان متصل کرده و روسفیدی بنده در برابر پروردگار را به ارمغان می آورد.
آزادگانی هستند که در ایام این ماه عزیز، ماه خدا زنجیرهای دنیایی را از دل باز کرده و بر شانه هایشان دو بال رویانده اند! شاید حکایت ما که نه سفیدیم و نه سیاه، حیات اعجاب انگیز ققنوس باشد. هزار بار در آتش دنیا می سوزیم تا نهایتاً سبوی پیمان نشکنیم و از عشق الله سربرآوریم. این رنج سازنده و نهایتاً وارستگی مبارکمان باشد.
برای هر چیزی در این دنیا آفتی وجود دارد و آفت انسان خصوصاً در زمان حاضر (غفلت) است. فرسودگی اخلاقی و غفلت بزرگترین آفت زمانه ماست. انسان عمل گرا شده و چنین حالتی سبب می شود انسان از درون تهی شود و به چیزی جز آرزوهای بیشتر نیندیشد تا آن جا که حتی فرصتی برای مقصد و نتیجه پیدا نمی کند.
به قول حجت الاسلام علیرضا یحیایی پژوهشگر مسائل فرهنگی و دینی مشکل این جاست که انسان میان خیال و حقیقت گم شده است! برخی می پندارند که زنده اند، برای آنها تنها نشانه حیات، بخار نفس هایشان است. کسی از کسی نمی پرسد، فلانی از خانه دلت چه خبر؟ گرم است؟ یا چراغش هنوز نوری دارد؟
طلوع امید در شب پرتلاطم روزگار
همانا خدا فرشته ای در آسمان مأمور نمود تا هرگاه هلال ماه رجب رؤیت شد از سرشب تا به صبح ندا می دهد که خوشا به حال ذاکرین و خوشا به حال فرمانبرداران و اطاعت کنندگان.
خدای کریم می فرماید: من همنشین با کسی هستم که همنشینی مرا بپذیرد و مطیع کسی که مرا اطاعت کند و می بخشم کسی را که از من طلب مغفرت کند. ماه رجب ماه من و عبادت کننده بنده من و رحمت واقعی، رحمت من است. هر کس در این ماه مرا بخواند دعوت او را اجابت می کنم و هر کس از من چیزی بخواهد به او عطا خواهم کرد و هر کس از من هدایت بخواهد او را هادی خواهم بود.
حجت الاسلام علیرضا یحیایی کارشناس فرهنگی و پژوهشگر می گوید: «کسی که نفس خویش را با معصیت و گناه آلوده ساخته نومید و محروم گشته است. این چه حالی است که انسان هر از چندی همه چیز را فراموش می کند؟ غفلت! با غفلت فراموش می کند آمدنش را، رفتنش را، خدایش را و خودش را!
حضرت علی(ع) می فرماید: اهل دنیا مثل قطار شتران یک کاروان بهم پیوسته با یک ساربان برده می شوند، مسیر طی می شود، اما آنها در خوابند!
ماه های رجب، شعبان و رمضان فرصت های ویژه ای است تا انسان غرق شده در پیچ و خم زندگی مادی، خود را برای میهمانی خدا و غرق شدن در دریای بیکران انس و مهر خداوند که یکسره مغفرت و رحمت است، آماده و متصل کند.»
یحیایی هشدار می دهد: «اگر نجنبیم، بازنده ایم!» وی ادامه می دهد: «رجب و شعبان همچون قافله ای است که در شهرها و دیارها عده ای را با خود همسفر می کند تا با پیوند دل ها و اخلاص نیت ها روح انسان را در انوار رحمت الهی و در نهر رمضان شستشو دهد. انسان همچون قایقی بادبانی در میان امواج و گرداب های اقیانوسی بیکران احاطه شده است، ولی رحمت الهی در طول مسیر زندگی وجود دارد، پس باید خودمان را در مسیر رحمت و نجات قرار دهیم.
چه خوش است حال آن دلی که بیشتر ظرفیت داشته باشد، چون بیشتر بهره مند خواهدشد.»
فرصت پیوستن به وارستگان
خداوند متعال نمی خواهد هیچ بنده ای در آتش جهنم بسوزد، لذا ماه ها و روزهای خاصی قرار داده که فلسفه همه این ها آمرزش بندگان است. در روایت داریم اگر توبه کنیم، نه تنها بخشیده می شویم، بلکه به تعداد گناهان ثواب نوشته می شود. هرگاه فرشته ای بخواهد برای بنده ای گناه ثبت کند، خدا می فرماید: «صبر کن، شاید توبه کند!»
و یا همین که نیت کار خیری را داشته باشیم، ثواب کار خیر برایمان نوشته می شود. پس خداوند متعال محور را این قرار داده که گناهان را رها کنیم و در دامن رحمت الهی به خیر بپیوندیم.
حجت الاسلام علیرضا روحی نمایندگی ولی فقیه در ناحیه دانش آموزی و فرهنگیان سپاه محمد رسول الله تهران بزرگ توضیح می دهد: «شیخ صدوق نقل می کند که روزی یکی از یاران خدمت امام صادق(ع) رسید. امام بزرگوار سؤال فرمود: آیا موفق شدی در این ماه رجب، روزه بگیری؟ وی پاسخ داد: خیر. امام(ع) فرمودند: هیچ می دانی چه قدر ثواب از تو فوت شده که اندازه آن را جز خدا نمی داند!
صحابه سؤال کرد: اگر ایام آخر ماه را روزه بگیرم جبران می شود؟
امام(ع) پاسخ دادند: هر کس سه روز آخر ماه را روزه بگیرد از چهار سختی رهایی پیدا می کند: نجات از سختی مرگ، نجات از عذاب قبر، نجات از لغزش صراط، نجات از شداید قیامت و رهایی از دوزخ.»
مجید داودی معلم قرآن که خود سی سال است جلسات قرآنی را اداره می کند می گوید: «تبلیغات در باب برکات ماه رجب و به ویژه برپایی اعتکاف در سال های اخیر بسیار خوب بوده است. بعضاً در اداره می بینم همکاری را که به قول معروف ظاهرش اصلاً به این برنامه ها نمی آید، اما اصرار و التماس دارد که برای دخترش و شرکت در اعتکاف جای خالی پیدا کنم. این ها همه خوب است، ولی باید کم کم سعی کنیم به حرکت ها عمق بیشتری ببخشیم.»
وی در ادامه می گوید: «خواندن قرآن به همراه توجه به مفاهیم و حتی تفاسیر آن را فراموش نکنید. در جلسات مرسوم این ماه های پربرکت اکثراً مداحی رونق دارد و بیشتر احساسات برانگیخته می شود، درحالی که بانیان هر مسجد می توانند شرایط را طوری تدارک ببینند که مردم از سخنرانی افراد خبره و صاحب نظر برخوردار شوند.» وی در تکمیل صحبت هایش می گوید: «این که عادت به رفتن کنیم و در جلسات حضور داشته باشیم خیلی خوب است، ولی بعد از راهی شدن نیاز به عمیق اندیشیدن و بهره بردن جامع داریم.»
با عمل نیک خود مشوق دیگران باشیم
رجبیون کسانی هستند که قسمتی از ماه رجب و یا حتی یکروز را روزه دار بوده اند. رجب معجونی شفابخش است که خدا آن را قرار داده تا بندگان به کاروان صلاح و رستگاری بپیوندند. حجت الاسلام محمدمهدی مرادی کارشناس ارشد تبلیغ در حوزه توضیح می دهد: «خیلی ها چون کیفیت اعمال ماه رجب و حتی اعتکاف را نمی دانند تصورشان این است که انجام این اعمال کار دشواری است و دوری می گزینند. اگر در این ایام احکام ماه رجب و اعتکاف را روایت کنیم به روشن شدن ذهنیت خیلی از افراد کمک کرده ایم.
بهترین راه تشویق جوانان به این مجالس و محافل پیشرو بودن بزرگان است.
معلم و استاد دانشگاهی که جوانان را به اعتکاف و محافل نیایش دعوت می کند، باید خودش هم در صف جلو قرار بگیرد. دستاوردهای مهم شرکت در مراسم و محافل این ماه تقویت اراده، دوری از گناهان، چشیدن طعم معنویت و رسیدن به آرامشی عظیم است.»
وی در ادامه توضیح می دهد: «اعتکاف بی شباهت به حج نیست. برخی شرایطی را که حجاج باید رعایت کنند، معتکفین نیز ملزم به رعایت آن هستند. مثلاً نباید در آینه نگاه کنند و یا از بحث هایی که اثبات برتری فردی است، باید بپرهیزند.
پاداش اعتکاف بی حد و حساب ذکر شده و معادل پاداش کسی است که در این سه روز، نماز شب خوانده، واجبات و محرمات را رعایت کرده و در راه خدا جهاد کرده است.
این کارشناس و مبلغ مسائل مذهبی رجب را فرصت درد دل با خدا و رفتن دم در خانه خدا می داند و می گوید: وقتی مشکلی برایمان پیش می آید، آن مشکل را به همه می گوییم و برای حلش به هرکسی رو می اندازیم. بعضاً برخی افراد وقتی چندین بار مشکل ما را شنیدند خسته شده و با عصبانیت ما را می رانند، اما خداوند متعال نه تنها خسته نمی شود، بلکه سفارش می کند به جای رو انداختن به بندگان به سوی من بیایید. از فرصت های این ماه عزیز برای راز و نیاز بیشتر استفاده کنیم.»
تمرین برای رهایی از دنیا
ماه های رجب و شعبان مقدمه درک ماه رمضان هستند. در واقع شروع دوباره برای افرادی است که به نوعی از معنویت دور مانده اند.
حجت الاسلام علیرضا شاه فضل مسئول دفتر نهاد رهبری در دانشگاه علوم پزشکی کاشان یکی از اعمال این ماه را ذکر گفتن عنوان کرده و می گوید: «می توانید این ذکر معروف را «قلو لااله الاالله ذکره» را دائماً در ذهن تکرار کنیم، بی آن که لبها تکان بخورد. حتی فکر کردن به این قبیل ذکرها راهگشا و سرمنشأ خیر و برکات است. انسان باید در این ایام تصمیمی قاطعانه گرفته و با عزمی جزم خودش را به دریای رحمت متصل کند.»
این کارشناس مسائل فرهنگی و مذهبی اعتکاف را دوری گزیدن از دنیا معنا کرده و توضیح می دهد: «در این سه روز اعتکاف برخی افراد برایشان جدایی از دنیای بیرون خیلی سخت است. دائماً دوست دارند از در مسجد بیرون آمده و مثلاً تلویزیون تماشا کنند. با دوستانشان گپ و گفت تلفنی داشته باشند و یا در بازار چرخی بزنند. بارها به دوستان نزدیک متذکر شده ام که اگر چنین حالتی دارید، بدانید به دنیا بسیار وابسته شده اید و بترسید که مرگ برایتان سخت باشد! چون مرگ نیز دل کندن از دنیاست. روح اعتکاف جدایی از دنیاست، لذا کسانی که به نیت پالایش روح در چنین مراسمی شرکت می کنند، نسبت به کسانی که نیت های دنیایی و مادی دارند، بیشتر بهره می برند. منظور ما نخواستن حاجت از خداوند متعال نیست، منظور این است که نیت خود را مخلصانه انتخاب کنید تا از زنجیرهای دنیا رها شوید.»
وی ادامه می دهد: «بعضاً مشاهده می شود که جوانان با رفقایشان در اعتکاف شرکت می کنند و در ساعات استراحت و تفریح به بگو بخندهای بلند و یا بحث های غیرضروری مشغول می شوند. هرچه سکوت و تفکر بیشتر باشد، بار معنوی اعتکاف افزون تر خواهد بود. کسانی که کتاب های شعر و ادبیات می خوانند و یا کتاب درسی می برند، اگرچه کارشان باطل کننده اعتکاف نیست، ولی مثل نمازگزاری می مانند که حضور قلب ندارد. بیشتر قرآن بخوانید و در مفاهیم آیات تفکر کنید. البته خیلی هم نباید سخت گرفت که فرد زده شود و سال بعد شرکت نکند. البته اگر شرایط اعتکاف برای فرد سخت دیده شد، همانطور که اشاره کردم باید شک کرد که بسیار دنیازده شده ایم! تمرین کنیم تا در لحظه مرگ نیز راحتتر دل بکنیم.»
گالیا توانگر