بررسی شکل‌گیری و عملکرد اتاق‌های فکر آمریکا (بخش چهارم)

پیشینه تأسیس
بنیاد کارنگی با شعار استقرار صلح بین المللی و مبارزه با جنگ در سال 1910 توسط «اندرو کارنگی» تأسیس شد. اندرو کارنگی با اعتقاد به اینکه جنگ ها با قوانین و سازمان های بین المللی قدرتمند می توانند از صحنه جهانی حذف شوند، در فاصله میان سال های 1900 تا 1914 در حمایت از اندیشه خود 5/1 میلیون دلار در سال 1903 برای ساخت «کاخ صلح» در لاهه هزینه کرد.
بنیاد کارنگی در بدو تأسیس خود، بسیاری از رهبران تجاری و سیاستمداران برجسته آمریکا را در هیأت مدیره خود برگزید که این امر بعدها در تثبیت جایگاه بنیاد فکری کارنگی در تبیین سیاست های کاخ سفید نقش قابل ملاحظه ای داشت.
بنیاد کارنگی توانست در دوران دو جنگ جهانی، نقش برجسته ای در تدوین سیاست های داخلی و امنیتی آمریکا برعهده گیرد. به طوری که پس از جنگ جهانی دوم، بنیاد کارنگی تحقیقات گسترده ای از مسایل داخلی ایالات متحده گرفته تا امنیت جهانی وحقوق بین الملل را در دستور کار خود قرار دهد.
از دهه 80 میلادی بنیاد کارنگی فعالیت خود را در راستای توسعه قدرت بین المللی آمریکا متمرکز نمود که ترویج جهانی سازی و جهانی شدن و اشاعه فرهنگ لیبرالیسم و دموکراسی از مهم ترین موضوعاتی بود که این بنیاد فکری دنبال می کرد. هم اکنون بنیاد کارنگی یکی از مراکز اصلی مطالعات بین المللی و راهبردی کاخ سفید است که مهم ترین کارکرد آن تبیین و مدیریت سیاست هاو راهبردهای جهانی ایالات متحده می باشد.
اهم فعالیت‌های کارنگی
بنیاد فکری کارنگی به ظاهر پایه فعالیت های مطالعاتی خود را در حوزه صلح بین المللی متمرکز کرده است، اما درحقیقت هدف اصلی این بنیاد ارتباط با جریان های سیاسی و دست اندرکاران و زمامداران جوامع مختلف و علی الخصوص رژیم های سیاسی که با ایالات متحده تضاد منافع دارند. به همین منظور بنیاد کارنگی، رابطه مستقیم و متمرکزی با پنتاگون و سازمان سیا دارد.
بنیاد کارنگی که در بدنه اجرایی و حوزه تصمیم سازی کاخ سفید احاطه جدی دارد، در حوزه های سیاست خارجی آمریکا و امنیت جهانی فعالیت می کند. همچنین این بنیاد فکری به طور مستقل راهبردهای کاربردی جهت بحران های جهانی و ایجاد همکاری های پایدار آمریکا با سایر کشور در سطح جهان ارائه می کند.
بنیاد کارنگی در حوزه امنیت جهانی تمرکز ویژه ای داشته که اهداف و سیاست های خود را دراین حوزه در راستای پروژه جهانی سازی دنبال می کند.
کارنگی در راستای مطامع اقتصادی مافیای تجارت جهانی و همچنین نفوذ و هدایت جریان های سیاسی جوامع رقیب و همین طور کنترل و اشراف بر افکار عمومی، در یک تقسیم بندی جغرافیایی، مسائل و تحولات داخلی و سیاسی مناطقی چون روسیه و اوراسیا، خاورمیانه ، جنوب آسیا، جنوب شرق آسیا، اروپای غربی، اروپای شرقی، آمریکای لاتین، شمال آفریقا و اقیانوسیه را رصد می کند.
بنیاد کارنگی همچنین در موضوعاتی چون اقتصاد بین المللی ، سیاست اتمی، ترویج ارزش های آمریکایی، حقوق بین الملل، تجارت و توسعه ، نقش آمریکا در جامعه بین الملل و...تمرکز مطالعاتی دارد. بیناد کارنگی در یک تقسیم بندی کلی، پایه ساختار تحقیقاتی خود را در بخش اقتصادی، سیاست تغییر، انرژی، امنیت جانی، سیاست اتمی، سیاست خارجی آمریکا و سیاست خارجی روسیه قرار داده است.
بنیاد کارنگی در راستای برنامه های تحقیقاتی خود با محافل آکادمیک آمریکا همکاری فعال دارد به طوری که علاوه بر هدایت فکری آنها، بسیاری از موضوعات تحقیقی کارنگی در محافل دانشگاهی انجام می شود به عنوان مثال دانشگاه هاروارد درخصوص برنامه دموکراسی و در حوزه آسیا فعالیت می کند. دانشگاه شیکاگو در راستای برنامه سیاست اتمی کار مطالعاتی برای کارنگی انجام می دهد.
کارنگی علاوه بر اینکه هر ساله کنفرانس های متعددی را در آمریکا با موضوعات مختلف سیاسی و اقتصادی برگزار می کند، از طرفی مرکز کنفرانس کارنگی، برگزارکننده گردهمایی ها و همایش های مختلف محافل سیاسی، اقتصادی و علمی ایالات متحده بود،و اکثرا از آنها حمایت های مالی و فکری می کند.
گفته می شود کارنگی ارتباط بسیار نزدیکی با مراکز مطالعاتی و سازمانهای صهیونیستی از جمله »آیپک» داشته و حتی برخی پروژه تحقیقاتی را مشترکا با آنها انجام می دهد.
بنیاد کارنگی تولیداتی چون انتشار انواع کتاب های سیاسی ، اقتصادی و اندیشه ای، گزارش های راهبردی و تحلیل های راهبردی سالانه و بولتن های ویژه تحلیلی را در دستور کاری خود دارد. به عنوان مثال« بولتن اقتصاد بین المللی» که درخصوص بحران های مالی اروپا، نقش چین در اقتصاد جهانی، بحران های بانکی های اروپایی، ساختار سازمانی مالی و اقتصادی بین المللی و ... گزارش های راهبردی منتشر می کند و همچنین «بولتن تحلیلی و خبری تغییر عرب ( Arabreform) » که با عنواینی چون القاعده در عراق، استقرار دموکراسی در یمن، بازیگران قدیمی و جدید در انتخابات یمن، کردها در صحنه سیاسی عراق و ... منتشر می یابد، از پرتیراژ ترین محصولات کارنگی می باشد . همچنین بنیاد کارنگی علاوه بر تدوین سیاست خبری آمریکا بولتن های خبری ویژه تولید می کند که مهم ترین آنها آرشیو خبرهای تکثیر تسلیحات اتمی می باشد. تولیدات بنیاد کارنگی به طور جدی مورد توجه سیاستمداران کاخ سفید، محافل دانشگاهی و بنگاه های تجاری قرار می گیرد وحتی راهبردهای تحلیلی این بنیاد فکری خمیر مایه سیاست های پنتاگون و مراکز اطلاعاتی می باشد.
مراکز مطالعاتی وابسته
بنیاد فکری کارنگی علاوه بر اینکه از مراکز مطالعاتی آمریکا حمایت مالی و فکری می کند از طرفی بخش قابل توجهی از این مراکز تحقیقی و پژوهشی تحت سیاست فکری کارنگی فعالیت می کنند. اما کارنگی دارای پنج مرکز مطالعاتی رسمی می باشد که عبارتند از مرکز «واشنگتن دی سی» که مرکز اصلی بنیاد کارنگی است و در حوزه های سیاست خارجی ، سیاست انرژی، تدوی سیاست های اقتصادی، امور بین المللی و ... فعالیت می کند؛ «مرکز مسکو» با بیش از 40 کارشناس آمریکایی و روسی، تحولات و مسائل داخلی روسیه را بررسی و در حوزه های مختلف سیاسی، امنیتی، نظامی، بین المللی و ... روسیه گزارش تحلیلی ارائه می دهد.
مرکز «تسین گوای چین»که در دانشگاه تسین گوا شهر بجینگ چین قرار دارد که متشکل از کارشناسان چینی و آمریکایی است که به طور مشترک بر روی سیاست جهانی، چالش های جهانی و چشم انداز روابط آمریکا و چین در سطح جهانی تمرکز مطالعاتی دارد؛ «مرکز بیروت» که در زمینه هایی چون بررسی تحولات منطقه خاورمیانه، بازیگران سیاسی خاورمیانه، تغییر سیاسی در خاورمیانه، تربیت نخبگان فکری منطقه و ... فعالیت می کند؛ «مرکز بروکسل» که در زمینه های سیاست های اتحادیه اروپا، دولت های اروپایی، اتاق های فکری و مراکز مطالعاتی اروپایی، سیاست های اقتصادی اتحادیه اروپا و ... فعالیت می کند.
عملکرد بیناد کارنگی در روند تاریخی
بنیاد کارنگی در اوایل تأسیس خود درخصوص قوانین بین المللی جنگ و حمایت و تقویت همکاری های بین المللی فعالیت می کرد. با آغاز جنگ جهانی اول، بنیاد کارنگی پروژه هایی را درخصوص حمایت از مصالحه بین المللی و بازسازی مالی اروپا انجام داد که مورد توجه دول اروپایی قرار گرفت. در سال 1925 ، بنیاد کارنگی توانست درخصوص سیاست های داخلی و اقتصادی ایالات متحده آمریکا برای رئیس جمهور وقت موفقیت های قابل توجهی کسب نماید.
بدنبال جنگ جهانی دوم، بنیاد کارنگی عملاً وارد حوزه تصمیم گیری کاخ سفید شد. خصوصاً در دوران رئیس جمهوری جانسون، بخش قابل توجهی از سیاست ها و راهبردهای داخلی و بین المللی دولت توسط کارنگی طراحی و تدوین و حتی مدیریت می شد.
بعد از جنگ جهانی دوم، بنیاد کارنگی در تدوین برنامه های آموزشی عمومی آمریکا و همچنین در تربیت بیش از 250 دیپلمات آمریکایی نقش جدی داشت. گفته می شود در این مقطع بنیاد فکری کارنگی مطالعات گسترده ای در خصوص نقش سازمان های بین المللی در صلح جهانی آغاز نمود که تاسیس سازمان ملل و آژانس های وابسته به آن تحت تاثیرمستقیم کارنگی بود . همچنین در دوران بعد از جنگ جهانی دوم، بنیاد کارنگی به مرکزی برای گفت وگوها و تقویت روابط دول اروپایی و ایالات متحده تبدیل شده بود و از طرفی در طراحی و تثبیت سیاست های بین المللی آمریکا جایگاه مهمی را به خود اختصاص داده بود.
در طول دهه های 50 و 60 قرن بیستم، بنیاد کارنگی علاوه بر اینکه سیاست های اقتصادی وسیاسی کاخ سفید را طراحی و مدیریت می کرد، از طرفی در تأسیس مراکز مختلف مطالعاتی آمریکا نقش قابل توجهی داشت. همچنین در طول این دوران، بیشتر مشاغل و پست های مهم سیاسی کاخ در دست کارشناسان بیناد کارنگی قرار گرفت به طوری که گفته می شود، آیزنهاور، رئیس جمهور اسبق آمریکا برای مدتی عضو هیأت مدیره کارنگی بوده است و یا اینکه افرادی چون هنری کیسینجر، دین راسک و جان فاسترداس (وزرای وقت امور خارجه آمریکا) ، رابرت مک نامارا هر کدام مدت زمانی ریاست کارنگی را برعهده داشتند.
در طول دهه 70 میلادی، کارنگی با تحقیقات گسترده ای بر روی امنیت جهانی و چالش های جدید بین المللی، سیاست ها و راهبردهای خارجی کاخ سفید را برای دولت های مختلف طراحی و مدیریت می کرد. یکی دیگر از اقدامات بنیاد کارنگی در این دهه، شکل دهی پایه های فکری محافل اندیشه ای و سیاسی بود.حتی گفته می شود در دهه هفتاد، کارنگی در تشکل و تاسیس مطبوعات و رسانه های رسمی آمریکا نقش قابل توجهی داشت به طور مثال در سال 1971، کارنگی مجله فارین پالسی را تأسیس کرد. حتی گفته می شود که در این مقطع تاریخی، کارنگی محافل دانشگاهی را تحت مدیریت فکری خود قرار داد و حتی سیاست های علمی و پژوهشی آنها را برنامه ریزی می نمود.
در طول جنگ سرد، بنیاد کارنگی مطالعات گسترده ای را درخصوص مسایل اجتماعی اتحادیه جماهیر شوروی و جوامع کمونیستی آغاز کرد که اطلاعات و گزارش های تحلیلی کارنگی به پنتاگون و سازمان سیا ارائه می شد. کارنگی با شبکه سازی مدنی در جوامع کمونیستی و ترویج الگوها و ارزش های لیبرال دموکراسی آمریکایی، زمینه سقوط شوروی سابق را فراهم نمود به طوری که گفته می شود طراح اصلی دکترین مهار شوروی بنیاد کارنگی بوده است.
در دهه 80میلادی، کارنگی علاوه براینکه توانسته بود کارشناسان برجسته خود را در بدنه تصمیم گیری کاخ سفید جاگیری کند از طرفی طراح اصلی تدوین و مدیریت سیاست های خارجی دولت های وقت واشنگتن بود به طوری که حتی گفته می شود در دوران ریاست جمهوری ریگان گارنگی در حمله عراق به ایران و حمایت مالی و نظامی آمریکا و غرب از صدام، نقش بسزایی داشته است.
با شروع دهه نود میلادی که دیگر از کمونیسم خبری نبود ، بنیاد کارنگی در یک دکترین فراگیر (که بعدها توسط هر کدام از مراکز مطالعاتی و اتاق های فکری آمریکایی نظیر، اینترپرایز، رند، بروکینگز و ... بخش های متعدد این دکترین طراحی و اجرا گردید) در جهت تثبیت هژمونی آمریکا در سطح جهانی همت گماشت.در این دهه بنیاد کارنگی تلاش کرد تا حوزه فعالیتی خود را توسعه دهد ، بطوریکه مرکز مطالعات مسکو به همین منظور در سال 1993 تأسیس شد که از مهم ترین نهادهای سیاست عمومی بود که در مسکو فعالیت می نمود. گفتنی است ،بیشتر تحولات دهه نود میلادی مانند، جنگ خلیج فارس، بحران بالکان که در آن ایالات متحده نقش اساسی را داشت در راستای دکترین فراگیر کارنگی بود یعنی در واقع بیناد کارنگی، معمار اصلی سیاست خارجی آمریکا در طول دهه نود بود.
بیناد کارنگی تمرکز جدی و اساسی خود را بر محور اسلام قرار داده است. کارنگی با نفوذ و شبکه سازی در جوامع اسلامی با ترویج سکولاریسم و ارزش های لیبرال دموکراسی درصدد اسلام زدایی در جوامع اسلامی خصوصاً مهم ترین قطب سیاسی جهان اسلام یعنی «جمهوری اسلامی ایران» می باشد.
همچنین بنیادکارنگی طراح اصلی دکترین انقلاب رنگی و کودتای نرم در کشورهای اروپای شرقی و دولت های تازه استقلال یافته از سیطره کمونیسم می باشد. حتی دامنه گسترده پروژه انقلاب رنگی کارنگی کشورهای خاورمیانه را در برگرفته است به عنوان مثال انقلاب رنگی لبنان با عنوان «انقلاب سرو» از آن جمله است که هنوز در دستور کار کاخ سفید قرار دارد.
بنیاد کارنگی همچنین از طراحان اصلی پروژه «خاورمیانه بزرگ» بوده که حمله آمریکا و متحدان غربی اش به عراق و افغانستان در راستای آن انجام شد. به همین منظور گفته می شود بنیاد کارنگی در حوزه تصمیم سازی ناتو نقش ویژه ای دارد به طوری که بسیاری از راهبردها و مأموریت بین المللی شورای آتلانیک شمالی (ناتو) توسط بنیاد کارنگی تبیین و شکل دهی می شود.
در حال حاضر مهم ترین رویکرد کارنگی شکل دهی جریان های سیاسی خصوصا در جوامع اسلامی می باشد.
بنیاد کارنگی بر روی تحولات ایران خصوصاً روند پرونده هسته ای جمهوری اسلامی تمرکز جدی و اساسی دارد. البته کارنگی بعد از حمله عراق به ایران و شکست صدام که خود نقش اساسی در وقوع آن داشت، رویکرد براندازی نرم را در ایران پیگیری می کند به گونه ای که این بنیاد در ترویج تفکر سکولاریسم در جریان های روشنفکری در اواسط دهه 70 شمسی و همچنین تشکیل NGOهای مدنی وابسته در ایران نقش اساسی داشت. همچنین در تحولات پس از انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری، بنیاد کارنگی از طریق بازوی اجرایی خود یعنی «بنیاد سوروس» که از سال ها قبل، به شبکه سازی در درون جریان اصلاحات اقدام کرده بود، در حمایت از گروه های داخلی و خارجی جریان فتنه نقش اساسی داشت. حتی گفته می شود، بنیاد کارنگی تلاش گسترده ای در بسیج و هدایت تهاجم سایبری و رسانه ای غرب علیه ایران انجام داد. به عنوان مثال بنیاد کارنگی علاوه برتامین بخش قابل توجهی ازهزینه های مالی شبکه های فارسی زبان آمریکا از طرفی طراح اصلی تشکیل شبکه های اجتماعی در طول تحولات پس از انتخابات بود.
با نگاهی کلی به عملکرد بنیاد کارنگی و همچنین ساختار فکری و مطالعاتی آن می توان به خوبی فهمید که این بنیاد نقش اساسی در شکل دهی و مدیریت سیاست های بین المللی کاخ سفید و حتی راهبردهای جهانی داشته است که در راستای منافع سردمداران صهیونیسم بین الملل و مراکز تجاری وابسته به آنها اتخاذ می شود. به طوری که ترویج و توسعه پروژه جهانی شدن، اجرای طرح خاورمیانه، پیگیری انقلاب های رنگین در جوامع سیاسی متضاد با منافع نظام سلطه جهان و ... شواهد متقنی بر این ادعا است.