جدال بر سر شرکت‌های امنیتی

على تتماج
افغانستان که نهمین سال اشغال خود را سپری می کند در هفته های اخیر در کنار تکرار جنایات اشغالگران و کشتار غیر نظامیان و وضعیت بد اجتماعی و اقتصادی با تحولات جدیدی همراه بوده است. نکته بسیار مهم در این حوزه تقابل های جاری میان آمریکا و دولت افغانستان بر سر ادامه فعالیت شرکت های امنیتی خصوصی می باشد.
آمریکا در عراق و افغانستان برای جبران کسری سرباز و نیز پایین آوردن تلفات نظامیان از شرکت های نظامی و امنیتی مانند «بلک واتر»ها استفاده کرده است. این شرکت ها برگرفته از جنایتکاران و تبهکارانی است که بعضاً به جای ادامه دوران محکومیت در زندان به عراق و افغانستان اعزام می شوند. با توجه به آنکه آنها از قوانین جنگی و بین المللی اطلاعی ندارند صرفاً به جنایتکارانی مبدل می شوند که کشتار غیرنظامیان و حتی نیروهای نظامی افغانستان و عراق را اجرایی می کنند. اکنون بیش از 40 هزار نفر از این نیروها در افغانستان مشغول به کار هستند. این امور خشم و انزجار گسترده افغان ها را به همراه داشته است.
در این میان حامد کرزای رئیس جمهور افغانستان که به دنبال اجرای طرح وحدت ملی و تثبیت پایه های قدرت دولت مرکزی است و از سویی دیگر باید انتخابات پارلمان را نیز برگزار کند طرح های جدیدی را برای خروج این نیروها در پیش گرفته است.
وی رسماً مهلتی چهار ماهه را برای خروج این شرکت ها اعلام کرده است، اقدامی که با رضایت و حمایت سیاستمداران و ملت افغان ها همراه شده است. دفتر ریاست جمهوری افغانستان رسماً طرح خروج این شرکت ها را اعلام کرده تا نشانه ای بر عزم کرزای برای اخراج این شرکت ها باشد. بسیاری از ناظران سیاسی تأکید دارند، این اقدام کرزای از یک سو میزان مداخلات خارجی در افغانستان را کاهش می دهد و از سوی دیگر رضایت مردم برای حضور در انتخابات و کسب آرای بیشتر از جانب نزدیکان وی را به همراه خواهد داشت. کرزای برای کاهش وابستگی به اشغالگران، دیپلماسی فعال منطقه ای را آغاز کرده چنانکه برای تحقق این امر حتی به توسعه روابط با روسیه به ویژه در حوزه نظامی روی آورده است.
در نقطه مقابل، آمریکا که توان افزودن نظامیان در افغانستان را ندارد و از سوی دیگر این شرکت ها را مجری طرح های خود برای انجام طرح های جاسوسی و دخالت در امور داخلی افغانستان می داند به ادامه فعالیت آنها تأکید داشته و حاضر به پذیرش عقب نشینی شرکت های امنیتی خصوصی نمی باشد. این شرکت ها در لوای عملیات نظامی به جاسوسی و حتی فعالیت در کشورهای منطقه برای بحران سازی مبادرت می ورزند که برای اجرای اهداف آمریکا از اهمیت بالایی برخوردار است.
به عبارت دیگر می توان گفت که اکنون افغانستان به صحنه رقابت میان دولت و اشغالگران در قبال شرکت های امنیتی مبدل شده که دامنه آن سایر تحولات را تحت الشعاع قرار داده است، چنانکه اکنون آمریکا با بزرگنمایی مسئله فساد اداری در افغانستان برای اعمال فشار بر کرزای و حفظ نیروهای امنیتی فعالیت می کند در حالی که دولت افغانستان با تأکید بر توانایی در حل فساد اداری بر اصل خروج شرکت های امنیتی اصرار دارد. آمریکایی ها برای حفظ این نیروها در کنار تحرکات گسترده نظامی و سیاسی، بحرانی ساختن فضای امنیتی افغانستان و نیز تأکید بر عدم آمادگی ارتش افغانستان برای تأمین امنیت را در دستور کار قرار داده اند. آنها همچنین برآنند با تأکید بر عدم اجرای طرح خروج از افغانستان سال 2011، از آن به عنوان ابزاری برای اعمال فشار بر دولت کرزای جهت پذیرش ادامه فعالیت این شرکت ها بهره برداری کنند.
در جمع بندی کلی از تحولات افغانستان می توان گفت که در کنار سایر اختلافات موجود میان دولت افغانستان و اشغالگران اکنون مسئله شرکت های امنیتی به عاملی برای تشدید این بحران ها مبدل شده است. در این میان کرزای با بهره گیری از حمایت های مردمی از ابزار بیشتری برای اخراج این شرکت ها و مقابله با خواسته های آمریکا برخوردار است هر چند که اشغالگران نیز با برجسته سازی فضای امنیتی افغانستان برآنند تا به هر نحوی حضور این نیروها برای بلند مدت را قطعی سازند.