هنر مى‌تواند ایثار را براى نسلها پایدار نماید

* معنا و مفهوم ایثار چیست؟
** ایثار، حبل المتین تعالى است، مسیرى است که طى کردن آن على رغم دشوارى و توام با دغدغه و وسوسه بسیار، در صادقانه تقدیم داشتن آنچه که در مالکیت فرد است و مقدم دانستن ارزشها و تغییر دادن آن ها از ارزش مادى به ارزش معنوى و معنایی، شهد شیرینش کام دلبستگان را سیراب مى سازد و لحظه هاى پر حلاوت آن را با همه دنیا عوض نمى کنند چرا که ایثار، نپرداختن به تعلقات مادى و دل کندن از وابستگى ها ى گذرا و پیوستن به ذات نامتناهى است که به دست آوردن جوار رحمتش آرزوى همه صالحین عالم بوده و هست. خود ندیدن و دیگران را ارجح دانستن چندان آسان هم نیست اما ناممکن نیست، چنان که از اوان خداپرستى در طینت پاک انسانها خالق توانا و قادر در سرشت انسانها به ودیعه گذارده، برخى از آن بهره وافرى مى برند، برخى خیر، تو نیکى مى کن و در دجله انداز، که ایزد در بیابانت دهد باز، باید درک کرد، که براى اجر و مزد، انسان ایثار نکند. خداوند خود جاى ایثارش، اجرها به او خواهد داد که کمترین آن عزتمندى است در دنیا و آخرت؛
تو بندگى چو گدایان به شرط مزد مکن
که خواجه خود رسم بنده پرورى داند
* موضوع ایثار در آثار شما به چه نحوى منعکس شده است؟
** وقتى که جان انسانها در مقابل گلوله قرار مى گیرد، عظمت ایثار را با گلى به تصویر مى کشم، که مردم با گل مقابل گلوله ایستادند وا نقلاب شکوهمند اسلامى را به پیروزى رساندند، هیچ کس باور نمى کرد حضرت امام خمینى رضوان الله علیه اولین ایثارگرى باشد که در دوران حکومت نظامى وارد ایران شود. مردم با عاطفه ایران اسلامى با اطاعت از دلبر زمانه خویش غول استبداد را شکستند و مردم لبنان هم روزى در عکسى که از آنان گرفتم، با گل به سوى ارتشیان رفتند و پادگان شیخ عبدالله را به تصرف خود درآوردند و فالا‌نژهاى مستقر در آن مرکز را بیرون کردند. برخى ایثارگران در ایثار خود کارهاى فوق العاده اى مى کنند که براى برخى غیر قابل باور است، عکسى را در پنجاه کیلومترى شهر بصره بعد از پاسگاه زید عراق داشتم که رزمنده اى بسیجى با چهار گلوله آرپى جى داخل کیسه اى به طرف چهل تانک آماده که تیر مستقیم مى زنند در بیابان بدون حفاظ مى دود، مارپیچ مى دود، چهار آرپى جى را شلیک مى کند. با آتش گرفتن یک تانک، رعب و وحشتى به جان بعثى هاى اغفال شده عراقى مى اندازد و ناباورانه به سوى یکى از تانکها مى دود و از آن بالا مى رود. راننده و کمک راننده تسلیم شده، مشاهده مى کنم تانک عراقى را سالم پشت جبهه رزمندگان خودى مى آورد. همین تانک که دقیقه اى قبل علیه رزمندگان اسلام شلیک مى کرد این بار علیه خود دشمن شلیک مى کند. این ایثار، مرا آن چنان مات و مبهوت کرده بود که یادم رفت من عکاسم و باید از این صحنه ها عکس بگیرم. به خود آمدم و تعدادى عکس گرفتم. همین ایثارهاست که روزى را پیش آورد که با ابراهیم حاتمى کیا همسفر بودیم براى تهیه فیلمى آموزشى از جبهه ها، تصویر بردار حاتمى کیا بود. وقتى فیلم را تحویل حاج حسین دادیم که فیلم مستند جنگى از ایثار رزمندگان بود با تعجب مسئول روبرو شد. وقتى وارد عرصه جنگ مى شوی، واقعیت هایى را لمس مى کنى که دیگر دست خودت نیست عادى کار کنی، ایثارها تو را مى کشاند تا آنها را ثبت کنى نه چیز دیگرى را.
*از دید شما هنرمندان چگونه مى‌توانند به مقوله ایثار بپردازند؟
**‌ با تمایز بین گذشت و ایثار، از دو باب مى توان به مقوله ایثار پرداخت؛ یکى از باب عام و دیگرى از باب خاص. در پرداختن از باب عام، هنرمند بایستى به عنوان یک علاقه نه وظیفه، با مطالعه و پژوهش، جلوه هایى از آنچه که از روى محبت، زیبا مى بیند که آن خیر و بخشش در مسیر خداست با علم زیبا شناختى در هر عرصه، آن را به تصویر کشد، باید اذعان داشت این همه زیبایى را که شاید خواص صالح آن را بهتر ادراک مى کنند مى تواند توسط هنرمند به عنوان یک فرهنگ زندگى ساز و پرورش دهنده به ظهور برسد و براى نسلها آن را پایدار نماید. از باب خاص وقتى مى تواند آن آثار تاثیر گذارتر با شد که از کلام و حقیقت وجودى معصومین علیهم السلام الگو بگیرد و به زبان روز، آثارش را عرضه نماید. مصداق آن هم؛ روزى پیامبر اعظم اسلام حضرت محمد(ص) چهره بزرگواران حضرت امیر مومنان على(ع) و فاطمه(س) و امام حسن و امام حسین(ع) را بسیار ضعیف و لاغر رو به زردى مشاهده کرد، آشکار گردید که هر چهار نفر در سه روز متوالى روزه گرفتند و هیچ نخوردند. وقت افطار که افطاریشان یک قرص نان بیشتر نبود شب اول، آن را به مسکینى که به درب خانه آمده بود بخشیدند، شب دوم به وقت افطار به یتیم نیازمند بخشیدند و شب سوم هم به اسیر گرسنه اى بخشیدند. آنچه حائز اهمیت است این است که این بزرگواران از روى محبت و رضاى الهى بدون اینکه از این سه نیازمند دین آنها را سوال کنند با کمال میل به آنها کمک کردند و خود گرسنه ماندند و این بخشى از ایثار در باب خاص مى باشد که چون اینان از جنس انسان هستند، ما هم مى توانیم چنین ایثارهایى را داشته باشیم از روى محبت به خدا. لذاست که تصویر کردن این گونه اعمال ایثارگران به زبان روز حتى غیر مستقیم مى تواند به کار دینى و الهى هر بنده اى اصالت ببخشد و اثرگذار باشد.
* در زندگى خصوصى خود، ایثار را چگونه ارزیابى می‌کنید؟
** مشکل ترین معادلات را در زندگى خصوصى مى توان با ایثار و گذشت تواما حل و فصل کرد، ممکن است کاستى هایى از طرفین در زندگى سر بزند، اعمالى را که حتى به روح انسان هم خدشه وارد سازد، وقتى خداخواهى و محبت سالارى حاکم باشد، ایثار و گذشت مى تواند انسان ساز باشد و نفس را از مرحله ناامیدى و یاس رهایى بخشد. در زندگى اغواگرى شیطان در انتقام گیرى از هم بسیار قوى و هلاکت کننده است، خطاهاى کوچک که گذشت را مى طلبد خطاهاى بزرگ هم ایثار را مى طلبد
* آیا ایثار را تجربه کرده اید؟
** اگر ایثارى از سوى فردى که خدا به او توفیق داده، صورت گرفته باشد، بهتر است اجر آن عندالله باقى بماند، بین او و خدایش محفوظ باشد ان شاء الله، ولى در خصوص برخى گذشت هایى که مى توان عنوان کرد، بنا داشتم دکتراى هنر را از کشورى خارجى (ایتالیا) اخذ نمایم ولى خدا خواست درس را رها کردم و با بازگشت به کشور به جبهه هاى نبرد حق علیه باطل عزیمت نمودم. در دوران جوانی، عزیزى زد سرم را شکست. به او هیچ نگفتم، او با عذاب وجدان به خاطر عدم برخورد من با او رفته بود پشت بام خود را پایین پرت کند، رفتم او را پایین آوردم. در منطقه عملیاتی، عراق آتش شدیدى روى بچه هاى رزمنده مى ریخت، مهمات براى رزمندگان رسید، کسى نبود آن را از کامیون پیاده کند. ما براى فیلمسازى در منطقه بودیم، وسایل خود را کنارى گذاشتیم و شروع به پیاده کردن مهمات کردیم. هفته بعد در منزل، از پیاده کردن مهمات در تلویزیون تصویرى از خودم دیدم، به یاد روز قیامت افتادم. انسان هر کارى در این دنیا انجام دهد روزى در قیامت نمایشش مى دهند، در حالى که خود نمى دانستم تصویر بردار تلویزیون از این کارم تصویر بردارى مى کند.
روزى هم روبروى خانه خدا نشسته بودم، یادم افتاد برخى از بندگان خدا مرا اذیت کرده اند. خداوند به دلم انداخت آنان را عفو کنم. وقتى به خدا عرض کردم خدایا! مرا به خاطر عفو آنان که مرا اذیت کردند ببخش، تحول و تغییرى بعد از این خواست، در درونم ایجاد شد که گویا از سبکى روى زمین نبودم و خیلى خداوند عنایتش شامل حالم گردید، او را حمد و سپاس مى گویم.
* چگونه مى توان ایثار را ملکه فاضله عقل قرار داد؟
** اصولا فطرت انسان به خصوص فطرتهاى بیدار، همیشه براى از خود گذشتگى و ایثار، آمادگى دارند زیرا یکى از فلسفه هاى وجودى انسان، حضور در جمع و اجتماع بوده و طبیعتا براى اینکه همبستگى و قوام این جمع همواره برقرار باشد نیازمند از خودگذشتگى است، براى اینکه ارتباط این اجتماع و عاطفه میان آنها از بین نرود ایثار یکى از مولفه هاى پایدارى رابطه و شکل گیرى جامعه اى مومن و فداکار است و آنچه که امروز در غرب موجب از بین رفتن روابط انسانى و عاطفى گردیده، فقط توجه به خواست هاى فردى است و هیچ کس حاضر نیست به خاطر دیگرى از تمایلات خود بگذرد، اما در میان ملتهاى مسلمان به ویژه شیعه، ایثار یکى از زیباترین جلوه هاى تعالى و رشد انسان است و نشانگر روح بلند و پرورش یافته در مکتب علوى است. مسلمانان با تاسى به مولاى خود حضرت ابا عبدالله الحسین(ع) که مظهر ایثار و فداکارى است در همه تاریخ آماده جانفشانى درراه اعتلاى دین حق بوده و هستند.
* آیا فعالیت رزمندگان در جبهه هاى حق علیه باطل را مى توان الگوى ایثارگرى قلمداد کرد؟
** زمزمه از خود گذشتگى رزمندگان اسلام در هشت سال دفاع مقدس همچنان نوازشگر جان کسانى است که هنوز گوش شنوایى براى شنیدن و بصیرتى براى دیدن دارند. رزمندگان اسلام در هشت سال دفاع مقدس نمونه اى از تربیت یافتگان فرهنگ عاشورایى هستند که تبلورش در پیروزى انقلاب شکوهمند اسلامى مشاهده شد و تا دفاع مقدس تداوم یافت. اولین ایثارگران کربلا براى تمامى رزمندگان الگویى والا بود که رزمندگان با تاسى به امام حسین(ع) سازش را نپذیرفتند. در هر دوره اى از زمان قبل که به ایران حمله مى کردند بخشى از سرزمین ما را اشغال مى کردند. بعد از انقلاب شکوهمند اسلامى تنها زمانى بود که با ا یثارگرى همه رزمندگان اسلام اعم از شهداى عزیز، جانبازان و آزادگان ارجمند، دشمن نتوانست یک وجب از خاک میهن اسلامى مان را اشغال کند و در تصرف خود نگهدارد. بعد از درک ایثار و عمل به آن، انسان به تعالى مى رسد و احساس سبکى و خوشبختى مى کند. انسان ایثارگر علاوه بر اثرگذارى در روحیه و کمال انسانى خود به طور وسیع در اطرافیان هم آثار مثبت باقى مى گذارد.
* ایثار چه تحولى در زندگى مادى انسان ایجاد مى‌کند؟
** ایثار، زندگى روزمره انسانى را متحول ساخته و باعث نشاط و احساس آرامش درونى مى گردد. اولین آثار الهى ایثار، برکت خداوند و این توفیق الهى است که دست و بال انسان باز مى شود تا بتواند بیشتر در راه خدا گام بردارد، زیرا وقتى انسان در راه هدفى متعالى که جز رضاى پروردگار عظیم در آن نیست دست به ایثار و از خود گذشتگى مى زند تا پایان عمرش عزتمند و مسرور است.
* با ایثارگران باید چگونه برخورد کرد؟
** برخى از آنان هستند که تاکنون از ارفاقها و امتیازات متعدد، خود را دور نگه داشته، حتى برخى از آنان بعد از گذشت سالها بیمه نیستند و در درون خود با ظاهرى آراسته درد مى کشند. وظیفه دولت اسلامى است آنها را بیابد و به آنان بر حسب ضرورت رسیدگى نماید. برخى شمعها هستند که در سکوت آب مى شوند و در سکوت از دنیا مى روند و به ملکوت پرواز مى کنند، وظیفه اى که ما داریم تکریم تمامى جانبازان ، خانواده شهدا و آزادگان عزیز سرافراز کشور است.