جهان دورانی را سپری میکند که از یک سو نظم نوین چند جانبه گرا در حال شکل گیری است و از سوی دیگر معادلات نظامی به اصل اول معاددلات مبدل شده است. بگونهای که حتی توافقات اقتصادی نیز دیگر نه بر اساس قراردادها و دیپلماسی که در قالب زبان نظامی صورت میگیرد چنانکه نمود آن را در توافق تجاری آمریکا با اروپا، توافق اخیر آمریکا با ژاپن، توافقات آمریکا با کشورهای عربی، مصوبات بودجهای اتحادیه اروپا که مراودات اقتصادی میان خود را نیز بر اساس بودجههای نظامی و توان دفاعی ترسیم کردهاند و... میتوان مشاهده کرد.
در میان این هیاهوها و در حالی که همچنان برای افکار عمومی جهان مسئله نسل کشی غزه و لزوم بازخواست رژیم صهیونی و حامیانش اصل اول میباشد که در صحنه نظامی جهانی تحولی قابل توجه و البته خطرناک در حال شکل گیری است و آن روی آوردن قدرتهای هستهای به نمایش توان هستهای خویش است بگونهای که این مواضع دیگر از وادی سخن به عرصه عمل رسیده و هر کدام با رزمایش هستهای به دنبال نمایش برتری خویش هستند.
ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در جریان بازدید خود از پست فرماندهی خط مقدم جنگ با اوکراین از موشک بوروستنیک با سوخت هستهای رونمایی کرد. این موشک که در سال 2023 آزمایش نهایی خود را انجام داده، با یک راکتور هستهای کار میکند و قادر به حمل کلاهک هستهای است.پوتین با اشاره به محاصره بیش از 10 هزار سرباز اوکراینی در منطقه خارکف و دونتسک خواستار اتخاذ تدابیری برای به حداقل رساندن تلفاتِ سربازانی که قصد دارند تسلیم شوند، شد.
نکته قابل توجه آنکه ترامپ رئیس جمهور امریکا در حالی رزمایش هستهای روسیه را «بیموقع و نامناسب» عنوان میکند که در ماههای آمدن او به کاخ سفید آمریکا صدها میلیارد دلار برای نوسازی تسلیحات هستهای خود اختصاص داده است که نتیجه آن میتواند تشدید رقابت هستهای در جهان باشد.
چند روز پیش از این نیز ناتو رزمایش هستهای را برگزار کرد که محور آن را نیز خط و نشان کشیدن هستهای برای روسیه تشکیل میداد در حالی که همزمان نیز برخی اروپاییها همچون فرانسه و انگلیس از نوسازی تسلیحات هستهای خود گفته اند.
در این میان نقشه تازهای که از سوی حساب تحقیقاتی GeoGlobal منتشر شده، تصویری روشن از وضعیت کنونی سلاحهای هستهای در قاره اروپا ارائه میدهد؛ قارهای که برخلاف ظاهر آرام، همچنان یکی از متراکمترین مناطق جهان از نظر استقرار تسلیحات اتمی به شمار میرود.در کنار کشورهایی همچون انگلیس و فرانسه به عنوان دارندگان تسلیحات هستهای، آمریکا نیز حدود ۱۰۰ کلاهک اتمی خود را در قالب برنامه «اشتراک هستهای ناتو» در خاک چند کشور اروپایی مستقر کرده است.
این قدرت نمایی هستهای میان کشورهای غربی صرفا در چارچوب یک تقابل ساده نمی باشد بلکه دامنه آن به سایر حوزههای هستهای نیز میرسد که تبعات امنیتی بسیاری برای جهان به همراه دارد. از یک سو روسیه و آمریکا به عنوان دارنگان تسلیحات هستهای از توافق برای کاهش این تسلیحات دست کشیدهاند و از سوی دیگر فعالیتهای منع اشاعه نیز کم رنگ شده است چنانکه در واکنش به رفتارهای آمریکا، ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه، توافق با آمریکا درباره نابودسازی پلوتونیوم را بهطور رسمی و نهایی لغو کرد. توافق مربوط به نحوه استفاده و دفع پلوتونیوم در سال ۲۰۰۰ میان روسیه و آمریکا امضا و در سال ۲۰۱۰ بازبینی شد. بر اساس این توافق، دو کشور متعهد شدند بخش بزرگی از ذخایر پلوتونیوم خود از دوران جنگ سرد را کاهش دهند و از آن برای تولید انرژی هستهای استفاده کنند. طبق برآوردهای آمریکا، اجرای کامل این توافق میتوانست از بهکارگیری میزان موادی جلوگیری کند که برای ساخت حدود ۱۷ هزار سلاح هستهای کافی بود. اکنون تنشهای هستهای میان روسیه و غرب عملا این فرایند را مختل کرده که تهدیدی بزرگ برای امنیت جهان است بویژه آنکه افرادی همچون ترامپ نشان دادهاند که به هیچ چارچوبی پایبند نبوده و خود را مجاز به استفاده از هر تسلیحاتی می دانند چنانکه در رویکردی جنگ افروزانه ترامپ وزارت جنگ را جایگزین وزارت دفاع کرده است.
قدرت نمایی هستهای میان کشورهای غربی صرفا در چارچوب یک تقابل ساده نمی باشد بلکه دامنه آن به سایر حوزههای هستهای نیز میرسد که تبعات امنیتی بسیاری برای جهان به همراه دارد.
آژانس در کجای معادله است
در میان این هیاهوهای هستهای یک مسئله مهم مطرح است و آن رفتار آژانس بین المللی انرژی اتمی و شخص گروسی مدیر کل آژانس است. آنها در حالی با ادعای امنیت هستهای به داستان سرایی و جوسازی علیه ایران پرداختهاند اکنون هیچ واکنشی در برابر این رقابت خطرناک با سلاح هستهای نداشتهاند. دوگانگی رفتاری آژانس ابهامات در ماهیت و ساختار آن را بیش از پیش ساخته است چرا که بر اساس ان پی تی و پادمان آژانس مسئول مقابله با تکثیر و گسترش سلاحهای هستهای و نابودسازی این تسلیحات است حال آنکه عملا هیچ اقدامی در این زمینه صورت نداده است که سکوت در برابر این رزمایشهای هستهای و بی تقاوتی در قبال تسلیحات هستهای رژیم صهیونیستی نمودی عینی از این وضعیت است. تضاد رفتاری آژانس که بر اساس آن دارندگان تسلیحات هستهای مصون از پاسخگویی هستند و عضوی همچون ایران به رغم اثبات ماهیت صلح آمیز فعالیت هستهای اش تحت شدیدترین نظارتها قرار دارد پیامی نادرست به جهان مخابره می کند که میتواند زمینه ساز رقابت هستهای خطرناک و تلاش بسیاری از کشورها برای دست یابی به بمب هستهای گردد.