دورکاری خانگی و پای لنگ اینترنت(بخش دوم)

بصیرت: با وجود تاکید بر پیوستن 29 دستگاه دولتی به اجرای طرح دورکاری، برخی دستگاه ها توانسته اند بر اساس ماموریت و نوع کار خود حتی برای 50 درصد از کارها برنامه ریزی
دور کاری انجام دهند.
البته برخی دیگر تا 20 یا 30 درصد برنامه ریزی کرده اند اما اجرای کامل این قانون، نیازمند بازبینی همه جانبه از لحاظ تجهیزات و ابزارها از جمله تقویت اینترنت خانگی همچنین ایجاد بسترهای اجتماعی و روانی آن است. موضوعی که تعداد زیادی از کارشناسان بر آن تاکید دارند.
در ایران آیین نامه دورکاری یا کار درخانه برای انجام وظایف محول شده بدون حضور فیزیکی کارمند واجد شرایط در محل کار سازمان خود، توسط وزیران عضو کمیسیون امور اجتماعی و دولت الکترونیک با هدف افزایش بهره وری، انعطاف کاری و کاهش حجم رفت و آمد کارمندان دولت و اثرات جانبی آن تصویب و توسط معاون اول رییس جمهور ابلاغ شد.
تعمیم دورکاری
به همه دستگاه های دولتی
در حالی که فقط چند وزارتخانه و سازمان دولتی به جمع مجریان قانون دورکاری پیوسته اند شاغلان مطلع به مزایای دورکاری در دیگر سازمان ها ترجیح می دهند در صورت امکان دورکار شوند اما با این فرض که اشکالات موجود رفع و تجهیزات لازم فراهم شود.
جواد طرفی، معلمی با 14 سال سابقه کار چنین خواسته ای را اینطور با گزارشگر کیهان درمیان می گذارد: علاوه بر ساعاتی که باید در کلاس درس باشم می بایست چند ساعتی هم به غیر از کلاس در مدرسه حضور داشته باشم تا بتوانم حقوق کاملی دریافت کنم. در حالی که این ساعت می تواند فرصتی برای مطالعه در کتابخانه یا رفتن به سراغ تحقیق و پژوهش باشد. چرا که کتابخانه مدارس دارای مخزن قوی و کاملی نیست و حتما معلمان باید به کتاب های غیردرسی هم دسترسی داشته باشند که با آزاد شدن ساعت های درس این امکان فراهم خواهد شد.
وی تبدیل نظام آموزشی به طرق مجازی را نیاز سیستم آموزشی می داند که با تغییر سبک موجود و دورکاری می توان در تقویت دانش معلمان و حتی دانش آموزان اقدام کرد.
طرفی با تاکید بر لحاظ قانون دورکاری در امور معلمان ابراز امیدواری می کند: در صورتی که مسئولان وزارت آموزش و پرورش و دیگر وزارتخانه و سازمان ها دورکاری را مدنظر قرار دهند و در این راستا فعالیتی برای ارتقای جایگاه شغلی و کیفی شدن فعالیت ها و مشاغل انجام دهند، این طرح زودتر و بهتر جا می افتد.
فرشته صیادی پور شهروند تهرانی است که او نیز ارتقای سیستم مجازی و تکیه بر سیستم آموزش مجازی را کار مفید دولت در تقویت دانش اندوزی می داند.
وی به گزارشگر کیهان می گوید: هر چند در حال حاضر سرعت اینترنت با استانداردهای جهانی فاصله زیادی دارد اما می توان مشاغل زیادی را جستجو کرد که بدون اینترنت هم قادرند فعالیت های خود را انجام دهند و یا حتی در صورت نیاز به اینترنت پرسرعت وصل شوند.
صیادی می گوید: دولت بیشتر به دورکاری شاغلان اهمیت می دهد در حالی که سیستم کنترل بر آنها سخت است و دیرتر به این هدف می توان رسید اما آموزش مجازی از طریق اینترنت پرسرعت زودتر در مقاطع تحصیلی مدارس و دانشگاه ها اجرا و به نتیجه می رسد ضمن اینکه بار ترافیکی گسترده ای را کاهش خواهد داد. به همین منوال میزان یادگیری دانش آموزان و دانشجویان ملاک ارزیابی خواهد بود.
وی همچنین اعتقاد دارد که مشاغل زیادی در سازمان ها و نهادهای دولتی وجود دارد که با دقت می توان دورکاری را برایشان اجرا کرد اما سیستم کنترل و نظارت بر میزان کار به همراه امنیت شغلی و ثبات حقوق و درآمد شاغلان می تواند دورکاری را به طرح موفقی تبدیل کند.
البته در مصاحبه با تعدادی از کارمندان سازمان های دولتی هم این فرضیه تحقق یافت که اغلب کارمندان به ویژه در شهر تهران با چنین سیاستی اخیرا آشنا شده اند اما تعدادی هم هستند که هنوز نام این طرح را نشنیده اند.
اینترنت خانگی دورکاری را
به منزل نمی رساند
اجرای قانون دورکاری هم مانند دیگر طرح ها نیازمند بسترهایی است تا هر چه سریعتر و بیشتر به اهداف مدنظر دست یافت.
اما اینکه آیا بسترهای تحقق این آرمان فراهم شده یا نه جای بحث دارد چرا که شرط اولیه اجرای قانون دورکاری، ارتقای سرعت اینترنت است که البته مدیرعامل شرکت ایران رایانه از اجرای اولین پروژه دورکاری تحت وب در یکی از سازمان های دولتی کشور خبر می دهد.
هرچند احمد بزرگیان معاون نوسازی و تحول اداری معاونت توسعه سرعت فعلی اینترنت خانگی را برای اجرای این قانون کافی می داند چرا که بسیاری از امور این کارمندان تنها انتقال متن است که اینترنت فعلی پاسخگوی این اندازه نیاز هست.
البته خود مسئولان اعتراف می کنند که به سیستم نظارت پویای مدیران بر کارمندان دورکار نیاز است اما وضعیت فعلی اینترنت برای انجام تله کنفرانس و ارسال صوت و تصویر مناسب نیست و محدودیت ارایه پهنای باند برای دستگاه های دولتی وجود ندارد و این سازمان ها می توانند در صورت نیاز دورکار به اینترنت باند پهن با سرعت بالاتر مجوز آن را دریافت کنند.
کارشناسان معتقدند که ویدئو کنفرانس مهمترین ابزار دورکاری است چرا که مدیر باید در تمامی ساعت کاری کارمند خود را در خانه مشاهده و از این طریق مدیریت کند. اما با سرعت فعلی اینترنت و زیرساخت های موجود نمی توان ویدئو کنفرانس را در منازل اجرایی کرد.
مشابه این سیستم، نظام آموزشی مجازی در برخی دانشگاه ها اجرا می شود.
جواد ابراهیمی دانشجوی ترم سوم که به صورت مجازی مشغول به تحصیل است، ارتقای امکانات و تجهیزات الکترونیکی و همچنین افزایش سرعت اینترنت خانگی را از شروط موفقیت طرح دورکاری می داند.
وی در گفت و گو با خبرنگار سرویس گزارش کیهان اظهار می کند: از وقتی که به صورت مجازی پذیرفته و مشغول به تحصیل شدم مجبورم اینترنت پرسرعت داشته باشم. این البته شرح حال تمام دانشجویانی است که به صورت مجازی تحصیل می کنند. البته به همراه مزایا این نوع درس خواندن مشکلات دیگری هم دارد و اگر طرح دورکاری هم با این اندازه امکانات اجرا شود به طور حتم مشکلاتی به دنبال خواهد داشت.
اینترنت خانگی کارآمد نیست
سایت هایی که به کندی باز می شوند، ایمیل هایی که گاهی به مقصد نمی رسند و وبلاگ هایی که به علت سرعت فعلی اینترنت خانگی به روز نیستند به همراه نبود ویدئوکنفرانس و... تنها اشکالات ظاهری این طرح است که در صورت بقا، شکست طرح را برای درصد بالایی از کارمندانی که حالا کاربران جدی اینترنت شده اند تضمین می کند.
شهناز اصلان زاده شهروند تهرانی و یکی از کاربران اینترنت است که به واسطه کار در یک کافی نت ناگزیر از حضور در فضای مجازی و دنیای اینترنت است.
وی در گفت و گو با خبرنگار سرویس گزارش کیهان به ساعاتی در طول شبانه روز اشاره دارد که سرعت اینترنت به علت استفاده زیاد کاربران کاهش چشمگیری دارد و در توضیح بیشتر می گوید: در حال حاضر اینترنت پاسخگوی نیاز کاربران فعلی نیست بنابراین چطور می توان با افزودن به جمعیت دورکارانی که از این به بعد باید حقوق خود را از طریق فضای مجازی کسب کنند انتظار داشت صفحه وب باز شود چه برسد به اینکه فعالیتی در وب داشت.
اما رضا تقی پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات معتقد است: در مراکز دولتی، تحقیقاتی و آموزشی هیچ محدودیتی برای پهنای باند نداریم و در موارد زیادی هم نیازی به پهنای باند اینترنت نیست بلکه به پهنای باند داده - دیتا - نیاز هست که در بسیاری از نقاط کشور در اختیار دستگاه های مختلف هست .
به عقیده وی پهنای باند در منازل برای بسیاری از کاربرهای دورکاری کافیست مگر تماس تصویری - ویدیو کنفرانس - که این مورد هم در درصد کمی یعنی زیر 5 درصد از کارها مورد نیاز است .
تقی پور میزان پوشش اینترنت پرسرعت
ای دی اس ال در شهرها را حدود 80 درصد ذکر کرده و تاکید دارد که در برنامه توسعه فیبر نوری با ظرفیت بالا برای پوشش روستاها را پیش بینی کرده ایم .
دورکاری بدون سیستم کنترل، هرگز
با این تعابیر می بایست پای صحبت کارشناسان هم نشست تا واقعا دورکاری را با همه مزایا و محدودیت هایش از نگاه صاحبنظران امر بررسی کرد.
دکتر حسین عابدی استاد دانشگاه و عضو هیات علمی دانشگاه کار در توضیح این تصمیم دولت به مبحث افزایش بهره وری کارکنان در علم مدیریت اشاره و تاکید می کند: ساعات کار انعطاف پذیر و شناور همچنین دورکاری دو روش افزایش بهره وری است که در ساعات شناور کارکنان به طول مثال کار موظفی خود را صبح یا بعداز ظهر در هر ساعتی که خواستند آغاز و پس از هشت ساعت به اتمام می رسانند. تنها در شرایطی می توان دورکاری را اجرا کرد که وظایف و اختیارات مورد نیاز مشخص شده باشد و تنها بخش هایی دورکار شوند که امکان نظارت بر آنها فراهم باشد.
دکتر عابدی ضمن اشاره به تامین زیرساخت های الکترونیکی در اجرای این طرح می گوید: مدیران می بایست میزان کار را مشخص کنند البته نظارت باید قوی باشد چون نمی توان تنها با اعتقاد به وجدان کاری کارکنان از نظارت و کنترل بازماند. بلکه مدیران باید اطمینان حاصل کنند اگر کار در محل کار انجام می شد تا چه میزان زمان و نیرو نیاز بود.
وی در ادامه به نیاز سیستم های تشویقی و حمایتی نیز تاکید و تصریح می کند: به مرور زمان باید زیرساخت ها فراهم شود و ساز و کارهای مورد نیاز در منازل مانند محیط اداره فراهم شود تا این طرح با موفقیت اجرا شود.
مزایایی که به معایب آن می چربد
با وجود این اظهارات، دورکاری دارای مزایایی است که مهندس قاسم قربانی رستم معاونت دانشگاه آزاد اسلامشهر در گفت و گو با گزارشگر کیهان بر اجرای آن علی رغم وجود حداقلی امکانات تاکید دارد.
به عقیده وی مدیران منابع انسانی با بذل توجه به کار از راه دور می توانند مزایای فردی و سازمانی زیادی را فراهم کنند.
مهندس قربانی رستم می گوید: با اجرای این طرح شلوغی بیش از حد محل های کار کاهش می یابد. نیاز به ساختمان های بزرگ و ادارات عریض و طویل نیز کاهش یافته و غیبت کارکنان هم دیگر موضوعی است که می توان با دورکاری روی آن حساب کرد. ساز مان ها هم قدرت بیشتری برای پاسخگویی به نیازهای فوری و اضطراری خواهند داشت چون می توانند قسمتی از کارشان را به شاغلان از راه دور بسپارند.
وی همچنین تاکید می کند که میزان
رفت و آمد و هزینه های ناشی از آن یا هزینه نگهداری کودکان در مهدهای کودک هم افت زیادی خواهد داشت. کاهش ترافیک های درون شهری و مشکلات ناشی از آن مثل آلودگی هوا و محیط زیست از دیگر پیامدهای مثبت این موضوع است.
از آنجا که دورکاری ایجاد فرصت مناسبی برای اشتغال زنان فراهم می کند این اقدام می تواند فرصت مناسبی برای زنانی فراهم کند که امکان فعالیت خارج از خانه را ندارند، این موضوعی است که قربانی رستم مزیت دیگر طرح دورکاری عنوان می کند.
این رییس دانشکده فنی و حرفه ای سما اسلامشهر عدم آشنایی مدیران با مزایا و کاربردهای کار از راه دور، بی ثباتی و نامطمئن بودن خطوط ارتباطی و هزینه نسبتا بالای نصب تجهیزات سخت افزاری و ناکارایی و دانش اندک کارکنان بخش IT را دیگر معایب طرح می داند که نیاز به اصلاح دارد.