مدیریت قبل از بحران

فرشید جزایری
مدیریت زمان از دیدگاه پدافند غیر عامل در مجموعه‌های دارویی کشور قبل از بروز بحران‌ها امری ضروری است که از کمبود دارو و استفاده از ترکیبات بی کیفیت‌دارویی در مواقع بحران جلوگیری می‌کند.مدیریت زمان از جمله مولفه‌های مهم در مدیریت فعالیت‌های قبل و حین بحران است.مدیریت زمان خود از مقوله‌های تخصصی مدیریت به مفهوم عام است و اینکه چرا عده‌ای از مدیران بدون داشتن تجربه قبلی، توان بالا، کارایی موثر و تحسین برانگیزی در مهار بحران از خود نشان می‌دهند، سئوالی است که نگارنده در این نوشتار مورد بررسی و نقد قرار می‌دهد.بحران‌ها معمولاً آثاری از خود نشان می‌دهند که می‌تواند بالقوه و بالفعل زندگی شهروندان را تحث تأثیر قرار دهند. تخریب بنیه منابع انسانی-از دو طریق تهدید امنیت غذایی و دارویی- هدف غایی و نهایی بحران‌ها است.از آنجا که مجموعه‌های تولیدی دارویی مستقیماً با بهداشت و سلامت شهروندان ارتباط دارند کشف و شناسایی بهنگام تهدیدات در ارائه راهکارهای حذف یا کاهش آنان در مجموعه‌های دارویی از اهمیت شایان توجهی برخوردار است.
پدافند غیر عامل با استفاده از منابع مدیریت زمان بدون آنکه خود در ساختار زمانی قرار گیرد (بعد بی زمان) با هدف پیشگیری یا کاهش خسارات احتمالی، عمل می‌کند و بالطبع ارتقای بینش و درک شهروندان از اختصاص زمان و زمان در دسترس، افزایش یافته و در نتیجه می‌توانند از زمان خود به صورت هدفمند و سازمان یافته بهره‌مند شوند.به اعتقاد نگارنده، 1- سیر تاریخی نشان داده ‌است که ضعف در مدیریت زمان، یک مسئله قدیمی است. مسئله‌ای که فناوری آن را به وجود نیاورده و قادر به حل آن نیست. 2-پدافند غیر عامل با تکیه بر نظم و بررسی محاسباتی مستقل از زمان، با ارائه نگرشی جدید از مدیریت زمان -بدون آنکه خود در ساختار زمانی قرار گیرد-(بعد بی زمان)، سبب افزایش درک شهروندان از 2 مولفه اختصاص زمان و زمان در دسترس، می شود. 3- پدافند غیر عامل به مثابه ساختاری منسجم برای تلاش در ارتقای ضریب امنیت ملی و ارتقای سطح آرامش عمومی از طریق آگاهی بخشی اجتماعی، اطلاع رسانی،برنامه‌ریزی هدفمند به منظور دستیابی به سطحی از هوشیاری و آگاهی در بدنه جامعه با هدف پیشگیری یا کاهش خسارات احتمالی، عمل می کند. 4- در صورتی که نقش پدافند غیر عامل را فقط به مرحله قبل از وقوع بحران محدود کنیم و مدیریت بحران را صرفاً جزء وظایف سایر دستگاه‌ها تلقی کنیم، پیش بینی احتمال چشم پوشی از برخی تهدیدات، امری غیر قابل انکار است.
برخی بحران‌ها شناخته شده ترند که از آن جمله می‌توان به حوادثی (بدون اولویت بندی تاریخی) از قبیل اپیدمی یا پاندمی بیماری‌ها، انفجارات (چرنوبیل، سفینه چلنجر، انفجار هیروشیما)، انواع بلایای طبیعی (توفان ها، زمین لرزه ها، سیل های مهیب و آتشفشان ها)، بمباران شیمیایی ایران و آتش سوزی‌ها اشاره کرد.تمام بحران‌ها مستقل از نوع، شدت و میزان خسارات احتمالی که وارد می‌کنند، دارای تاثیرات مشابه و یکسانی در سطح جامعه هستند. از جمله این تاثیرات می‌توان به تخریب و تضعیف منابع انسانی، خسارات مالی و تاثیرات سیاسی و اجتماعی منتجه، اشاره کرد.در بعد تخریب و تضعیف منابع انسانی می‌توان به حوادثی اشاره کرد که بیش از همه سبب از بین رفتن بنیه منابع انسانی می شوند، به طوری که گاها نسل های متعددی را تحت ثاثیر خود قرار می‌دهند. اثرات تخریبی حوادثی که گروهی از افراد بی دفاع را تحت تاثیر قرار می دهند، هنگامی که در چهارچوب‌های مشروحه ذیل قرار گیرند، بسیار بیشتر تقویت می‌شوند.زمانی که فرد مورد هجوم به فرد یا افراد مهاجم اعتماد کرده باشد، از جمله چهارچوب‌های شناخته شده و تقریباً مستقل از زمان هستند. بنابراین هیچ گاه کهنه و قدیمی نمی شوند. مهمتر آنکه بار عاطفی مربوط به تکرارهای قبلی، سبب ترس بیشتر از واقعه احتمالی آتی خواهد شد. چنین وقایعی عمدتا تاثیرات یکسانی بر پیکره جامعه دارند.تاثیرات یکسان با مولفه های ساده قابل سنجش به منظور تبدیل پتانسیل موجود به کمپین عمیق و جریانی که می‌تواند مانند سیل، قدرتمند باشد. همگی از جمله عواملی هستند که هر یک به نحوی سبب تخریب منابع انسانی می شوند. شایان ذکر است که معمولاً در مورد یک حادثه خاص و یک جمعیت مشخص فقط یک عامل دخیل نبوده و نیست بلکه مجموعه‌ای از عوامل دست به دست یکدیگر داده و با اثر خود تقویت شونده، تیر خلاص را بر پیکره جامعه وارد می کنند. در طول تاریخ، زمان و ابعاد مختلف آن، مورد توجه انواع تمدن‌ها بوده و امروزه این توجه بیش از پیش وجود دارد. در حال حاضر فناوری‌های نوین، محیطی را فراهم آورده‌اند که در کوتاهترین مدت می‌توان به اطلاعات بی شماری دسترسی پیدا کرد و کارها را بسیار سریع‌تر و آسانتر از پیش انجام داد.با این وجود، تمایل به سرعت عمل در انجام کارها روز به روز بیشتر می‌شود. با چنین تمایلی این احساس در افراد به وجود می‌آید که از زمان عقب مانده‌اند و نمی‌توانند از آن به طور موثر بهره مند شوند.در شرایطی که ابزار بیشتری برای مدیریت زمان در اختیار داریم و فرایندهای اداری، کمتر دستخوش کاغذ و ملزومات غیر لازم قرار می‌گیرد، ضعف مدیریت زمان را نمی‌توان پنهان کرد و اثر بخشی بیشتری مورد نیاز است.
زیرا برای موفقیت بیشتر، چه در زندگی شخصی و چه در زندگی حرفه‌ای نیازمند به کارگیری راهبردهای مدیریت زمان هستیم.این راهبردها برای استفاده بهینه از وقت تنظیم شده و به عنوان روش‌هایی برای پایش و کنترل زمان به کار می‌رود. با استفاده موثر از زمان می‌توان اهداف را مشخص و وظایف و فعالیت‌ها را برنامه ریزی و اولویت بندی کرد.به اعتقاد نگارنده "با برنامه ریزی و اختصاص زمان، درک افراد از زمان در دسترس، افزایش یافته و در نتیجه می‌توانند از زمان خود به صورت هدفمند و سازمان یافته بهره مند شوند ". اولویت بندی امور و اختصاص زمان مشخص به هر فعالیت، موجب می‌شود وظایف گوناگون به موقع انجام گیرد.
بحث و نتیجه‌گیری:
از آنجا که اعتقادات مذهبی - ملی، ریشه‌های ژرف در فرهنگ، تمدن و شخصیت فردی دارند علوم پزشکی و دارویی در کاهش آلام روانی و جسمی فرد از اولویت اول برخوردار است. هنگام تشدید بحران، به هم ریختگی اوضاع و احیاناً تاثیرات سوء اجتماعی و سیاسی مترتب بر آن، گاهی گریبانگیر بخش کوچکی از جمعیت می‌شود که ابتدا می‌بایست توسط مراقبت های پزشکی-دارویی، کمی آرامش بیابند.حذف وکاهش خطر از هم پاشیدگی روانی تا بتوانند به شنونده‌ای آرام برای تکیه به ریشه‌های اعتقادی مذهبی- ملی خود و نهایتاً دستیابی به آرامش و کارایی موثر، تبدیل شوند. گروه یاد شده در گام اول، نیازمند استمرار خدمات جسمی خصوصاً برای نوزادان و کودکان است.از جمله مراقبت‌های مرسوم و رایج می‌توان به سرویس‌های جسمی-روانی، مواظبت از سلامت و بهداشت وحفظ سطح استانداردهای کیفی درمانهای دارویی اشاره کرد.حفظ و استمرار فرایندهایی که سابقاً نیز استمرار داشت. از جمله نظام ایمن سازی و واکسیناسیون نوزادان و کودکان از مهمترین موارد تلقی می‌شود.به اعتقاد نگارنده در صورتی که نقش پدافند غیر عامل را فقط به مرحله قبل از وقوع بحران محدود کنیم و مدیریت بحران را صرفاً جزء وظایف سایر دستگاه‌ها تلقی کنیم، پیش بینی احتمال
چشم پوشی از برخی تهدیدات، امری غیر قابل انکار است. در چنین زمانی است که درک روشن از زمان و توانایی مدیریت آن از اهمیت دو چندانی برخوردار می شود.مدیران باهوش، خلاق، نوآور، مدیرانی که برای رسیدن به چنین مناصبی معیارهای استاندارد را طی کرده باشند و از توانایی ذهنی و روانی بالایی حین بحران برخوردار باشند تا بتوانند هدایت سکان کشتی
نجات بخش را در زمان بحران به عهده گیرند. چنین مدیرانی در هدایت و راهبری مجموعه‌های دارویی در سایت تولید- شبیه سازی خط مقدم - می‌توانند منشا خدمات بسیاری باشند.این مدیران هیچ‌گاه از برج عاج مدیریت نکرده بلکه با آشنایی با علوم تخصصی و روانشناختی تعاملات انسانی، در آزمایشگاه و سایت تولید دوشادوش پرسنل انجام و ظیفه می‌کنند. در این راستا پدافند غیر عامل به مثابه ساختاری منسجم برای تلاش در ارتقای ضریب امنیت ملی و ارتقای سطح آرامش عمومی از طریق
آگاهی بخشی اجتماعی، اطلاع رسانی، برنامه‌ریزی هدفمند به منظور دستیابی به سطحی از هوشیاری و آگاهی در بدنه جامعه با هدف پیشگیری و کاهش خسارات احتمالی، عمل می‌کند.در این مقاله وضعیت مجموعه در هر لحظه از زمان با 4 مولفه استاندارد،جاری،بحران و ویژه، لحاظ شده است و ذکر کلمه حادثه نیز اشاره به وضعیت
غیر استاندارد و غیر جاری دارد و لذا معنای بحران در سطح کلان مورد نظر است. فقیر بودن و آسیب پذیری بیشتر گروهی خاص، ابتلا به بیماری ها یا نقص‌های جسمی یا کاهش توانمندی‌های مغزی (خصوصا مادرزادی)، مورد هجمه قرار گرفتن توسط افرادی که با ایدئولوژی و اعتقادات فرهنگی آنها تضاد دارند، مورد هجمه قرار گرفتن با سلاحی میکروبی که مراحل آزمایشی تولید انبوه خود را می‌گذرانند.زمانی که فرد مورد هجوم به فرد یا افراد مهاجم اعتماد کرده باشد: 1-به عنوان مثال اجبار در استفاده از ترکیباتی که تحت عنوان دارو شناخته نمی‌شوند و در کشور سازنده مورد استفاده قرار نگرفته‌اند.2-اعتماد به سازمان‌های جهانی بشردوستانه و عدم کارایی آنها در وادار کردن یا مجازات متخلفان از عهدنامه‌های بین المللی. 3-اعتماد به افرادی که زبان و نیت آنها متفاوت است و جزء گروهی هستند که به نوعی محرم راز و مددکار و مشاور حین وقایع تلخ محسوب می شوند.(پزشکان و مجموعه‌های درمانی،مددکاران اجتماعی و قس علی هذا). 4-تشکیل گروه‌هایی که عقاید مغایر با ارزش‌های اخلاقی دارند. 5- تشکیل گروه‌هایی که سعی در انتقام‌گیری از مجموعه‌ ای را دارند که در ذهن خود آن مجموعه را متهم، محاکمه و به بی کفایتی آن رای داده‌اند.