مرگ سحابی و نگاه وارونه علی مطهری

مهدى سعیدى
عزت الله سحابی عضوغیررسمی گروهک غیرقانونی نهضت آزادی در حالی در سن 81 سالگی درگذشت که همچنان در خط ضدیت و مخالفت با نظام جمهوری اسلامی قرار داشت. خبر مرگ وی با واکنش هایی مواجه بود که عجیب ترین آن یادداشت «علی مطهری» نماینده مردم تهران در مجلس بود که در روزنامه شرق درج گردید.
وی سحابی را فردی متین خواند که پخته سخن می گفت و از استاد شهید مطهری تأثیر پذیرفته بود و در حالی که «اصل ولایت فقیه چندان برای او قابل هضم نبود!»، «دلگیر از جمهوری اسلامی» چشم از دنیا فرو بست؟! وی در نهایت نتیجه می گیرد که «در مجموع ما با تیپ نهضت آزادی خوب برخورد نکردیم»! و اگر مطهری زنده بود «افرادی مانند مهندس سحابی با رضایت بیشتری از جمهوری اسلامی به جهان ابدی سفر می کردند.»
در بررسی این یادداشت توجه به چند نکته ضروری است:
1- آنچه علی مطهری از آن رنج می برد، نگاه وارونه ای است که متأسفانه وی گاه در تحلیل مسائل اجتماعی -سیاسی با آن مواجه است که آخرین آن طرح این ادعاست که : «سحابی دلگیر از جمهوری اسلامی چشم از دنیا فرو بست!»
به واقع ایشان گویا از انقلاب طلبکار است و با محور قرار دادن افراد، از انقلاب می خواهد پاسخگو باشد که برای ایشان چه کرده است؟ در حالی که این افراد و گروه های سیاسی هستند که وامدار و مرهون نظام اسلامی بوده و باید مشخص نمایند که برای انقلاب اسلامی و ملت سرفراز ایران چه کرده اند؟! لذا اگر قرار باشد در این میان کدورت و دلگیری وجود داشته باشد، این ملت و نظام اسلامی است که از افرادی چون سحابی طلبکار است که چرا نان و نمک انقلاب را خورده و نمکدان شکسته اند؟!
آنچه که تاریخ بدان شهادت می دهد، آن است که این انقلاب اسلامی نبود که افرادی چون سحابی و دوستانش را از خود راند، بلکه حضرت امام(ره) (علی رغم میل باطنی) با اعتماد به جریان نهضت آزادی، در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی مهم ترین جایگاه اجرایی کشور را به این جریان سپرد و مهندس بازرگان را به عنوان نخست وزیر دولت موقت منصوب کرد، در حالی که بیشتر اعضای کابینه وی را نیز افراد منتسب به این جریان شکل می دادند. این جریان به تدریج از صفوف ملت انقلاب فاصله گرفت و ترجیح داد تا با کناره گیری از قدرت، نقش اپوزیسیون و مخالف نظام اسلامی را بازی کند!
نهضت آزادی بعد از استعفا، به تدریج به صف دشمنان انقلاب اسلامی پیوست و در اردوگاه فتنه گران و در کنار گروهک منافقین و بنی صدر قرار گرفت. در طول دوران جنگ نیز جز تضعیف جبهه ها و همسویی با دشمنان در جهت افزایش فشارهای بین المللی، اقدامی در کارنامه این جریان ثبت نشده است و بعد از فتنه 88 نیز به طور کاملاً آشکار در اردوگاه فتنه گران و ضدانقلاب قرار گرفتند.
با این کارنامه سیاه باید گفت که نهضت آزادی و وابستگان به آن نه تنها نمی تواند از جمهوری اسلامی طلبکار باشد، بلکه بدهکار کامل به نظام اسلامی بوده، لذا تعبیر غلط علی مطهری را باید اینگونه تصحیح نمود که: «مرحوم مهندس سحابی بدهکار از دنیا رفت در حالی که ملت و نظام اسلامی از وی دلگیر بود!»
2- نکته قابل تأمل دیگر که از فحوای کلام یادداشت نویس روزنامه شرق، به دست می آید تلاش برای القای نوعی همدلی و همراهی استاد شهید مطهری با اعضای نهضت آزادی است. در این باره باید گفت که دوستی استاد با برخی از چهره های عضو نهضت آزادی به دوران پیش از انقلاب بر می گردد که هنوز چهره واقعی شان آشکار نشده و عملکرد سیاه سه دهه پس از انقلاب آنها نیز ثبت نگردیده بود. هرچند همان زمان نیز معلم تیزبین انقلاب اسلامی به خوبی ابعاد انحرافی آرا و نظرات بازرگان را شناخته و انتقادات جدی به تفسیر پوزیتیویستی وی از اسلام که در نهایت به سکولاریسم و نفی حکومت دینی ختم می شد، داشت. مطهری اهل مدارا و مسامحه با جریان ها و اندیشه های انحرافی نبود. مطهری در زمانه خود مهم ترین خطر فکری را رواج اندیشه التقاطی می دانست که تلاش داشت تا قرائتی سوسیالیستی و چپ گرا از اسلام ارائه دهد، لذا با قاطعیت وارد میدان شد و به افشاگری علیه این جریان های انحرافی پرداخت. مخالفت و جدایی از مرحوم شریعتی را نیز باید در چارچوب این روحیه تحلیل کرد.
با این ویژگی می توان گفت که اگر مطهری زنده بود در صف اول افشاگری جریان هایی که مروج اندیشه های التقاطی این بار با گرایش های راست و متأثر از مکاتب لیبرالی غرب می باشند، بود که نهضت آزادی و عزت الله سحابی از جمله آنها بود.
لذا خطاب به آقای علی مطهری باید گفت: «شاید اگر آیت الله مطهری که تأکید فراوان بر اسلام ناب محمدی(ص) و عشق ارادتی خاص به حضرت امام(ره) داشت، به آن زودی شهید نمی شد، افرادی مانند مهندس سحابی و همپالگی هایش در نهضت آزادی و جریان ملی - مذهبی فرصت جولان و عرض اندام نمی یافتند!»