بسیج و تسخیر نرم قلل افتخار

بسیج و عرصه‌های حضور جهانی
پس از پایان جنگ، حضرت امام خمینی(رحمه الله علیه) با ارسال پیامی فرزندان بسیجی خود را وارد مرحله ای جدید از فعالیت ها نمود که نگرش جهانی به بسیج مستضعفین از این جمله بود. امام امت در یادداشتی مهم و مورد توجه، گوشه ای از سخنان خود را در مورد بسیج آورده و می فرماید: «هیهات اگر خمینی یکه و تنها هم بماند، به راه خود که راه مبارزه با کفر و ظلم و شرک و بت پرستی است ادامه خواهد داد و به یاری بسیجیان جهان اسلام، این پابرهنه های مغضوب دیکتاتورها، خواب راحت را از دیدگان سرسپردگانی که به ظلم و ستم خویش اصرار می نمایند سلب خواهد کرد. راستی اگر بسیج جهانی مستضعفین تشکیل شده بود، چه کسی جرأت این همه جسارت با فرزندان معنوی رسول الله(ص) را داشت.» با تأمل و بررسی جملات بالا متوجه می شویم که نگاه امام خمینی(ره) به بسیج فراتر از آن چیزی است که امروز با آن آشنا هستیم و دیده ایم و آن بسیج جهانی مستضعفین است.
بسیج جهانی مستضعفین اندیشه ای است نشأت گرفته از آراء و اندیشه های انقلابی امام خمینی(ره). ایشان ابعاد این تفکر و کارکردهای فراوان آن را برای شکوفایی و قدرت گرفتن اندیشه اسلام ناب دیده و درک کرده بودند. حضرت امام خامنه ای عزیز نیز تاکید دارند: روحیه بسیجی باید روز به روز در همه ارکان و بخش های مختلف کشور گسترش و تعمیق یابد و ملت ایران به لطف خداوند با همین روحیه بسیجی قله های اقتدار جهانی را فتح خواهند کرد.
بسیج و الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت:
بسیج مکتب شکوفایی تمامی آن چیزی است که می تواند سعادت یک ملت را برآورده سازد، بسیج منادی عدالت، پیشرفت، سازندگی و جهاد اقتصادی و از هادیان جامعه به سمت فلاح است، بسیج مجموعه ای از نیروهای ارزشمند برای تمام ادوار و صحنه ها و در شرایط مختلف است.
بسیجیان پویندگان طریق ولایت و سربازان جان بر کف انقلاب هستند که اذن حضور در تمامی صحنه ها را استوار و راستین از رهبر فرزانه خود دریافت نموده و با صبغه ارزشمند اسلامی و تکاپوی پولادین قلل پیشرفت، تعالی و پیروزی را می پیمایند. بسیج یعنی فرهنگ شهامت و شهادت. بیم و هراس در فرهنگ بسیج نامفهوم و هر آن چه معنای بودن، ماندن و جاودانه شدن است در آن جلوه می نماید.
این گفتمان بسیجی است که می تواند تمامی برنامه ها و محورهای توسعه و پیشرفت ایران اسلامی را تضمین کند. ترسیم گفتمان بسیج تعامل با الگوی پیشرفت و عدالت، رهیافتی برای برپائی تحولی است که از کارآمدترین و مؤثرترین روش های ترویج ارزش های بسیج در سند راهبردی نظام است. زیربنای موفقیت الگوها و مدل های انگیزشی در این گفتمان بیش از هر چیز بر پایه انگیزه های الهی و غیرمادی استوار است.
الگوی پیشرفت و عدالت رهیافتی در جاری‌سازی گفتمان بسیج:
ترسیم این گفتمان به معنای ارایه نمونه عینی و ملموس و معاصر از آن با تلاش همه جانبه، وظیفه و مسئولیت همگانی امت و امام است تا الگو شاهد و نمونه برتر به جهانیان عرضه شود. در کارکرد دیگر گفتمان بسیج، تبیین سبک زندگی برگزیده جوامع بشری پرهیز از رویکردهای تبذیر و اسراف در روندهای مادی پیشرفت است. از این رو تلاش و مجاهدت مورد نظر این گفتمان به عنوان یک امر اجتماعی و انسانی گرامی داشته و بر آن تأکید شده است.
امام خامنه ای عزیز، در تلاش خود در مقام امامت امت، الگوی پیشرفت اسلامی- ایرانی را در ام القرای جمهوری اسلامی ایران تحقق بخشید و به جهانیان معرفی کرد. از این رو گام به گام برای رسیدن به این هدف حرکت در قالب سیاست ها، خط مشی ها و رویکردهای مناسب با تبیین و تحقق قطعات پازل تمدن اسلامی و جامعه ایمانی برتر است که به عنوان سبک عدالت محور جهانی و برتر انسانی به جهانیان ارایه دهد تا ذهن و قلب آنان را مسحور این تمدن و الگوی ناب نماید.
از نظر امام خامنه ای عزیز، پیشرفت اسلامی یک قطعه از قطعات پازلی است که هدف عمومی اسلام در آن نهفته است؛ زیرا فلسفه همه برنامه ها و جهادها، ارائه سبک برتر زندگی و امت متوسط و شاهد برای جهانیان در عصر حاضر است. بنابراین لازم است تا در یک گفتمان مشترک از عدالت و پیشرفت و تلاش از جمله تولید و پایدارسازی اقتصادی، استعلای فکری و فرهنگی جامعه اسلامی شناخته شده و تحقق یابد. از نظر ایشان تعمیق جنبش نرم افزاری و فن آوری های سخت و نرم و جدید و قدیم و نیز علمی و تجربی با بهره گیری از همه امکانات از جمله تولید علم جهت تولید ثروت و امکانات، تنها به قصد ارایه بهترین و برترین الگوی پیشرفت و برتری جامعه ایمانی و تمدن اسلامی است.
ضرورت مسلط‌سازی گفتمان بسیجی
این گفتمان، بسیجی است که می تواند تمامی برنامه ها و محورهای توسعه و پیشرفت ایران اسلامی را تضمین کند.
«مسلط سازی گفتمان بسیجی» می تواند جامع دغدغه های اجتماعی پیش روی جامعه را پوشش دهد و برطرف سازد؟
با الهام از سخنان حکیمانه رهبر انقلاب، می توان از بسیج و فرهنگ بسیجی به مثابه یک گفتمان مسلط نام برد.
رهبر انقلاب منطق رفتاری و منظومه فکری بسیج را به یک گفتمان تحت عنوان «گفتمان بسیجی» و اخلاص را حرکت برخاسته از ایمان، از عشق، از اعتماد به نفس و توأم با ابتکار و مفهوم محوری و مرکزی مسلط سازی گفتمان بسیجی می دانند. امام خامنه ای عزیز، از «اخلاص» به عنوان مفهوم محوری و مرکزی ضرورت مسلط سازی گفتمان بسیجی یاد می کند. ایشان این مفهوم را ستون اصلی و مرکزی گفتمان بسیجی و جهت دهنده به سایر رفتارهای افراد بسیجی قلمداد می کند: مورد بنیان های دیگر این گفتمان را این گونه تبیین می فرمایند: «پایه اصلی کار بسیجی، «گمنامی» است جمله تعبیرات امام است: برای خدا کار کردن که این ناشی است از روحیه اعتماد به خداست... باخدا حرف می زنید، کسی هم نمی فهمد.
بسیج و راهبرد بهره‌وری اجتماعی در جمهوری اسلامی ایران:
حضرت امام رضا(ع) در کلامی عمیق و آگاهی بخش درباره نقش بهره وری توسط حاکمان و زمامداران و ضرورت جلوگیری از هرگونه غفلت و کوتاهی در استفاده از این عامل مهم چنین می فرماید: «التفریط مصیبه ذوی القدره» زمامداران و دولتمردان با مدیریت صحیح و کارآمد می توانند بر مشکلات و موانع غالب آیند و از ابزار و اهرم های قدرت و حکومت به نحومطلوب برای تحقق اهداف و مقاصد بهره وری نمایند.
بهره‌وری اجتماعی بسیج:
بسیج می تواند با گسترش حوزه های گفتمانی خود زمینه های لازم را برای تحرک اجتماعی جوانان و نوجوانان فراهم سازد و حیات سیاسی و آرمانی جامعه را به میزان اهداف و تعالی اجتماعی پیوند زند. زمینه های لازم برای بهره وری اجتماعی هدفمند و سازمان یافته به وجود می آید.
فعال‌سازی توان و قابلیت‌های اجتماعی:
گفتمان بسیج براساس کار ویژه های درونی خود می تواند زمینه های لازم را برای دفاع نرم اجتماعی از اهداف و دستاوردهای انقلاب اسلامی و توسعه کارکردهای جامعه محور در افزایش سطح جذابیت های نرم قدرت و امنیت فراهم سازد.
یکی دیگر از روش های جامعه پذیری ارزشی، تأمین، پشتیبانی و برتری سازی گفتمان بسیج در توانمندسازی این گفتمان و جذاب سازی فرهنگ اجتماعی اسلام در جمهوری اسلامی ایران است. باتوجه به رویکرد اجتماعی گفتمان بسیجی با ظرفیت های درونی خود می تواند توسعه هنجارها و تحرک اجتماعی ارزش پایه لازم را برای نظام سیاسی کشور ایجاد نموده و زمینه های لازم را برای امنیت اجتماعی شده فراهم و حتی نشانه های نرم امنیت را در جمهوری اسلامی ایران تولید و ایجاد نمود.
از سوی دیگر، کارآمدی گفتمان بسیج در شرایطی توسعه و مقبولیت می یابد که اجزاء و عناصر این گفتمان بتواند با تهدیدات حجیم، هوشمند، متنوع و حتی تجربه شده از طریق به صحنه آمدن گروه های اجتماعی و اجزاء میلیونی جامعه اسلامی مقابله نماید.
بسیج می تواند با اتکاء بر این کارکرد اجتماعی، هر سال افزونتر و دقیق تر از سال های گذشته و با ایده تحقق بسیج دهها میلیونی قابلیت ترویج، توسعه و مشروعیت ماندگار را در نهاد این گفتمان قرار دهد و همچنان که در ورای انقلاب اسلامی اندیشه مکتب اسلام ناب محمدی(ص) نهفته است تأثیر خود را در جهان اسلام وتمامی مسلمانان جهان بصورت کیفی و کمی تداوم بخشد، گفتمان امنیت اجتماعی بسیج می تواند از مرزهای جغرافیایی جمهوری اسلامی ایران فراتر رفته و مقاومت در برابر قدرت های زورگو و استعمارگر را در ملل عدالت جو و حق طلب تسری دهد و به گفته امام خمینی(ره) این گفتمان را جهانی کرده و تمام مستضعفین عالم را دربرگیرد، به گونه ای که: «باید بسیجیان جهان اسلام در فکر ایجاد حکومت بزرگ اسلامی باشند و این شدنی است. چرا که بسیج تنها منحصر به ایران اسلامی نیست. باید هسته های مقاومت را در تمامی جهان به وجود آورد و در مقابل شرق و غرب ایستاد» (امام خمینی 1361، ج12؛ 52-35) بنابراین اگر بسیج یک گفتمان غالب اجتماعی را پدیدار نموده و با تلفیق رسانه ای آن، زمینه های اقتاع و پذیرش اجتماعی را دوصد چندان نماید گذشته از تاثیر فراملی و برون مرزی آن، دیگر هیچ دسیسه ای نمی تواند آن را در چارچوب یک کارکرد محدود سازمانی یا تشکل خاص محصور کند. بلکه بسیج به عنوان یک نهاد انسانی و اجتماعی نرم، توسعه و ترویج شده و با جذب و پیروی افکار عمومی، راه را برای پیوستن ملت ها به این کارکردها هموار می سازد.
حضور بسیج و نقش آوری آن در توسعه روحیه برادری در بین آحاد مردم همراه با روح لطیف دینی، برگرفته از آموزه های اخلاقی و تربیتی، در ترسیم حقیقی و عینی الگوهای مرجع و فعال اجتماعی بخوبی روشن است. در کنار این اصل بسیج توانسته بخشی از راهبردهای اثربخش اجتماعی خود را نیز دنبال نماید که در موفق ترین آنان می توان محورهای ذیل را مشاهده کرد.
1- آشنایی آحاد جامعه با فرهنگ کار و تلاش جمعی مبتنی بر ارزش های اسلامی
2- هدایت برنامه ها و فعالیت ها منطبق با وجدان کاری، تعهد، انضباط اجتماعی و اخلاق عمومی
3- ترغیب جامعه پذیری دینی و اثبات هویت اجتماعی و دینی مستقل جوانان و کسب شخصیت و عزت نفس در بین آحاد جامعه.
4- ایجاد قابلیت های نوآوری، ابتکار و خلاقیت در جامعه و نسل فعال به عنوان یک اثرگذاری اجتماعی وتوسعه عملکردهای عمومی است که بسیج را به عنوان یک نماد آدم سازی در نزد برخی از نخبگان قرار داده است.
در نهایت امید است گفتمان بسیج در عرصه های اجتماعی، توسعه خودباوری، تلاش و ارتباط مستقیم با پیشبرد جامعه، تربیت و تزکیه نسل جوان و هدایت جامعه در ابعاد تعالی است. فرهنگ غیرت و دفاع از استقلال و آزادی، فرهنگ ایثار و فداکاری و تلاش دوچندان بسیج در نهایت، باعث شکوفایی نسل جوان و آیندگان در زمینه های تعالی و نقش پذیری اجتماعی و جلوگیری از انواع انحرافات خواهد شد.
بسیج و هوشمندی راهبردی:
بسیج با تجهیز و تمسک به هوشیاری راهبردی و شناخت نیازمندی ها و تهدیدها، قابلیت واکنش به هنگام داشته و رفتارهای او بنا به قضاوت دوست و دشمن، در خور تحسین و تمجید است. در مقطع دفاع مقدس، وظیفه شناسی این نیروی مردمی با پیروی از ولایت فقیه، با حضور در جبهه های جنگ، حماسه ای ماندگار خلق نمود.
این مجموعه عظیم برآمده از انسان های مخلص و ایثارگر، در هر زمان و مکانی که احساس تکلیف نموده وارد شده و با انجام وظیفه توانسته است رسالت خود را عملی نماید.
امروزه شناخت شرایط محیطی جامعه و داشتن بینش صحیح، امری اجتناب ناپذیر است که امروز آن را به بصیرت تعبیر می کنیم.
امروزه هوشیاری راهبردی نسبت به تحولات پیرامونی اهمیت بسزایی دارد. در سال های اخیر، حمایت های مردمی و بسیجی ملت ایران از سیاست های دست اندرکاران اجرایی جهت احقاق حقوق هسته ای بر کسی پوشیده نیست. موفقیت های به دست آمده در پشت میزهای دیپلماسی، همگی مرهون پشتیبانی گسترده و حضور در صحنه مردمی بود که با قاطعیت خواستار صیانت مسئولان از حق خود بودند.
دستاوردهای انرژی هسته ای بدون همسویی بسیج با سیاست های دولت امکان پذیر نبود. جمهوری اسلامی افزون بر مؤلفه های طبیعی؛ ژئوپلتیک، رهبری و نظامی از نیروی گسترده و هدفمند بسیجی به نحوی برخوردار است که تاکنون توانسته است با وجود تهدیدهای گسترده، از مرزهای ایدئولوژیک و ژئوپلتیک خود صیانت نماید. اکنون مؤلفه دشمن شناسی اعضای این مجموعه عظیم سبب گردیده ترفندهای بیگانگان راه به جایی نبرد. پرواضح است، سلاح آگاهی و اقدام به هنگام بسیجیان در صحنه های متعدد حمایت از نظام، سبب گردیده تا راهبردهای تهاجم نرم دشمن نیز مانند عرصه سخت به نتیجه نرسد که این مهم مدیون هوشیاری راهبردی نیروهای مردمی بسیج است که مقام معظم رهبری راهبرد مقابله با صحنه جدید را این گونه تبیین نمودند: «هر جای کشور که هستید، این هوشیاری را روز به روز زیاد کنید. نگذارید بعضی از نیازهای مادی و مسائل کوچک، جلو بصیرت ها را بگیرد. بصیرتتان را حفظ کنید و دشمنتان را بشناسید. دشمن، ترفندهای گوناگون دارد؛ و آن ملتی موفق می شود که فریب نخورد... هوشیار باشید در شناسایی دشمن. هوشیار باشید در شناسایی ترفندهای دشمن.» این سخنان برگرفته از این فرمایش علی(ع) است که در فرازی از سخنانشان فرمودند: «هر کس به زمان سیاسی و اجتماعی خود آگاه باشد، تندبادهای حوادث به او یورش نمی آورد.»
بسیج در تولید قدرت و امنیت نرم:
به واقع بسیج به عنوان یک نهاد اجتماعی-فرهنگی در جامعه ایران و متصف به این ویژگی وخصوصیات است که موجب می شود این نهاد در رأس ساختار هرم نرم قدرت در نظام جمهوری اسلامی مورد توجه قرار گیرد. گرچه این نهاد از نظر تاریخی همزاد انقلاب و حوادث پس از انقلاب از جمله جنگ تحمیلی محسوب می شود، اما قدمت ریشه های عمیق آن در فرهنگ و ارزش های فرهنگی جامعه اسلامی ایران درونی و ذاتی شده است. عدالت خواهی، دفاع از مظلوم و مبارزه با ظلم، پایداری و مقاومت، اتکا به خود و بیگانه ستیزی، ایثار و گذشت و فداکاری و اطاعت از رهبری دینی از جمله رهروی این شاخصه محسوب می شوند. بی شک وجود چنین فرهنگی در هر نظامی امتیازی بزرگ و منشأ پویایی و قدرت محسوب می شود چرا که ظرفیتی فراخ و سرمایه ای نرم از قدرت را در مواجهه با بحران های مختلف فراهم می کند.
گفتمان نرم قدرت:
به قول امام خمینی(ره) ملتی که در خط اسلام ناب محمدی(ص) و مخالف با استکبار و پول پرستی و تحجرگرایی و مقدس نمایی است باید همه اش بسیجی باشد. یعنی افکار و تولد بسیجی از علل محدثه انقلاب اسلامی است و طبیعی است از علل مبقیه آن نیز خواهد بود. الگویش ائمه اطهار(ع) و مرجع افکار و ارزش هایش کتاب و سنت می باشد و با کفر و ظلم و شرک و بت پرستی و بی عدالتی مبارزه و به رتبه ای از انسانیت و معنویت می رسد.که رهبر کبیر انقلاب اسلامی به بسیجی بودن افتخار می کند و اظهار می دارد: «من همواره به خلوص و صفای بسیجیان غبطه می خورم و از خدا می خواهم تا با بسیجیانم محشور گرداند، چرا که در این دنیا افتخارم این است که خود بسیجی ام.» البته عمده این شاخص های نرم در فرمایش های بنیانگذار کبیر انقلاب، حضرت امام خامنه ای عزیز یافت و بر این رویکرد اعتبارافزایی کرد.
شاخص های حکیمانه و نورانی که عبارتنداز: واقع بینی، حق مداری، کمال جویی، اطاعت محض از خدا و رسول خدا(ص) و اهل بیت(ع) و ولایت فقیه، مجهز به بالاترین ابزارهای مادی و معنوی، داشتن روحیه شهادت طلبی، صبر و استقامت، شجاعت و از غیرخدا نترسیدن، انضباط و هماهنگی در کارها و داشتن برنامه ریزی دقیق زندگی، عدم سازش با کفار، دوستی با مؤمنین و دوستداران اهل بیت(ع) و مخالفت با دیگران (تولی و تبری)، زهد و ایثار و از خودگذشتگی و مبارزه با رفاه طلبی و تجمل پرستی و رهبانیت، التزام عملی به احکام اسلامی و قانون و مقررات حکومتی، صداقت و درستی در افکار، گفتار و رفتار، انس با قرآن و کتب، بصیرت و دانایی، مدارا با مردم و انسان محور درکارها، قاطعیت و صلابت در افکار و گفتار و رفتار، انعطاف پذیری به تناسب مقتضیات زمان و شرایط محیطی، تکلیف مدارا، همواره به دنبال انجام تکلیف است نه نتیجه کارها، راه کارهای تداوم فرهنگ بسیج، تفکر و فرهنگ بسیجی باعث محدثه و مبقیه انقلاب اسلامی است. برای حفاظت و پاسداری از افکار و فرهنگ بسیجی چند کار اساسی باید انجام داد.
گفتمان بسیج در توسعه توامان و کارکردی قدرت و امنیت نرم:
درعصر حاضر تأثیرگذاری و توسعه توامان و کارکردی قدرت و امنیت نرم به مراتب بیش از نوع سخت آن است و البته پیروزی درعرصه های گوناگون مستلزم به کاربردن هر دو نوع سخت و نرم قدرت در کنار یکدیگر است. حضرت امام خامنه ای نیز مبنای نرم گفتمان بسیجی را ترکیبی توأمان از عشق و اخلاص، ایمان، فداکاری و شجاعت دانسته و می فرمایند: «تفکر بسیجی ترکیبی است از ایمان عمیق، تلاش مخلصانه، هشیاری در شناخت دشمن، گذشت و ایثار در برابر دوست، ایستادگی و مقاومت شجاعانه و خستگی ناپذیر... این است آن حقیقت والایی که امام بزرگوار ما به خاطر آن، بسیجی بودن را افتخار خود می دانست.» (حضرت امام خامنه ای 13/7/1377)
با توجه به اینکه یکی از اهداف پروژه براندازی نرم آمریکا، تمرکز بر محیط های متعهد به انقلاب و گفتمان های موانع انقلاب اسلامی است، بسیج می تواند با تمسک بر ابزار قدرت نرم همچون تولید علم و فناوری مرزشکن و گسترش معرفت و بیداری دینی و توسعه بسیج علمی فرهنگی به ورای مرزهای ملی به مقابله با آمریکا بپردازد. البته از آنجا که تهدید دشمنان انقلاب اسلامی انعطاف پذیر و براساس بنیان های تهدید نرم نامتقارن و دائما در حال تغییر است،گفتمان بسیج باید مرتبا و به صورت ادواری، اولویت ها و اهداف خود را متناسب با ضربه پذیری نرم دشمن بازتعریف نموده تا بتواند توان و جایگاه نرم خود را در تمام قشرهای جامعه تسری و تقویت نموده و موفقیت های خود را دائما رصد و امورات انجام شده را مورد نقد و ارزیابی قرار داد. همچنین رویکردهای گفتمانی بسیج باید در مکان ها و زمان های متفاوت و متناسب با مطالبات و خاستگاه ها تناسب پیدا کند. در شرایط امروز کشور، مهمترین منبع در راستای جهت دهی و بازتولید گفتمان های اجتماعی و ارزشی را باید در مراکز علمی و پایگاه های اعتقادی و مدیریت برنامه ریزی جستجو می شود که تولید جریان های فرهنگی و نرم قدرت را تولید و معنابخشی کنند. هم راستایی دیگر گفتمان های مشروع و رایج اجتماعی در اغلبیت بخشیدن به گفتمان بسیج موجب پیوند نهادینه با مردم رابطه ای راهبردی با گفتمان حاکم شده و این گفتمان را قادر خواهد ساخت تا در زمینه های کلان و راهبردی مربوط به ساخت باورها و جهت دهی جریان های فکری- فرهنگی نقش فعال و قدرتمندی داشته باشد.