نگاه آلمان به آسیا - پاسیفیک از دریچه پیونگ یانگ

رضا اشرفى
«کیم جونگ اون» پس از مرگ پدرش در دسامبر 2011 به رهبری کره شمالی منصوب شد. از همان ابتدا این سوال مطرح شد که آیا رهبر جوان کره شمالی همان راه پدر و پدربزرگ و مسیر 60 سال گذشته را می رود یا اینکه قصد دارد به دلیل شور جوانی و همچنین پیشرفت ها و تغییرات کلان در جهان، برای مردم کره شمالی طرحی نو در اندازد.
سوال دوم نیز به این مسئله مربوط می شد که آیا پیونگ یانگ با همسایه جنوبی خود به سمت تعامل گام بر می دارد یا اینکه خصومت ها همچون گذشته ادامه پیدا می کند. همزمان با تغییر مناسبات، روابط و صورت بندی قدرت در حوزه آسیا - پاسیفیک و قدرت گرفتن چین سوال ها در این حوزه بیشتر شده است تا جایی که تنش ها بین چین و ژاپن و حتی به صورت پنهانی با کره جنوبی نیز افزایش یافته است.
تقابل سیاست شرقی - غربی در این حوزه نه تنها قدرت های بزرگ از جمله آمریکا را به این منطقه کشانده، بلکه وزن کشورهای شرق آسیا را تغییر داده است. زیرا این حوزه سرزمینی که از موقعیت ژئوپلیتیک(جغرافیای سیاسی) مناسبی برخوردار است، در حال تبدیل شدن به محل بازی بزرگان است.
بنابراین منطقه از این پس شاهد یارگیری های بیشتری خواهد بود. همانطور که باراک اوباما وقتی در انتخابات ریاست جمهوری بر میت رامنی، رقیب جمهوریخواه خود پیروز شد در سفر به شرق آسیا به منظور یارگیری های جدید به سه کشور برمه (میانمار)، تایلند و کامبوج سفر کرد.
پس از این، کشورهای دیگر منطقه نیز همچون اندونزی، ویتنام، فلیپین و ... از اهمیت بیشتر برخوردار خواهند شد که عمدتاً در تقابل بین آمریکا و چین به این سمت یا آن سمت گرایش پیدا خواهند کرد.
در این میان، کره شمالی از موقعیت خاصی برخوردار است، به این دلیل که با توجه به سیاست ها و مواضع شش دهه ای خود، فضای خاصی را ایجاد کرده و با داشتن تسلیحات هسته ای و متحد بودن با شرق مانند چین و روسیه، در تقابل با کشورهای غربی به خصوص آمریکا قرار دارد، اما در این میان، برخی از کشورهای غربی که در حوزه اروپا قرار دارند با در نظر گرفتن منافع ملی تمایل دارند که با این کشور ارتباط برقرار کنند.
به هر جهت، منافع ملی، بسیاری از سیاست ها، روابط و مواضع را مشخص می کند. آلمان به عنوان یکی از توسعه یافته ترین کشورهای اروپایی اولین گام های خود را برای ایجاد رابطه با پیونگ یانگ برداشته است. در همین رابطه روزنامه آلمانی «فرانکفورتر آلگماینه تسایتونگ» طی گزارشی با تأکید بر اینکه رهبر کره شمالی به زودی دروازه های این کشور را به سمت سرمایه گذاران خارجی باز خواهد کرد، نوشت : آلمان کمک های اقتصادی و سیاسی در اختیار پیونگ یانگ قرار داده است.
این رویکرد نشان می دهد که مقامات آلمان به تحولات حوزه پاسیفیک بی اعتنا نبوده و به هر شکل ممکن خواهان نفوذ در این منطقه هستند و برای شان هم مهم نیست که کشورهایی که با آنها ارتباط می گیرند متحد غرب همچون کره جنوبی و ژاپن باشند یا اینکه از جمله متحدان کشورهای شرقی مانند چین و روسیه باشند.
برای آلمان این مسئله اهمیت دارد که بتواند در منطقه شرق آسیا قدرت بازیگری خود را افزایش دهد که در این رویکرد فعلاً از ابزار اقتصادی استفاده می کند. از آنجایی که کره شمالی نیز به لحاظ مالی و زیرساخت های اقتصادی، کشوری نیازمند است می تواند پذیرای مشاوره های آلمان باشد.
البته این مسئله مستلزم آن است که رهبر و مقامات کره شمالی تغییراتی در رویه های شش دهه گذشته خود انجام دهند که بر اساس اخبار منتشر شده از داخل کشور، می توان گفت این اتفاق در حال رخ دادن است. کیم جونگ ایل، رهبر جوان کره شمالی طی یک سخنرانی که به مناسبت سال میلادی جدید انجام شد از «ابداعات و دگرگونی های بزرگ» صحبت کرد.
از این رو مقامات آلمان بر این اعتقادند که رهبر جوان کره شمالی به زودی درهای کشور را به سمت سرمایه گذاران باز خواهد کرد. با این وجود آلمان بر این اعتقاد است که میزان و سطح اصلاحات و تغییرات کره شمالی در حال حاضر شبیه «مرحله آبی اصلاحات ویتنامی» است که بر اساس آن دولتمردان بر اساس نیازی که می بینند سرمایه گذاران خارجی را خودشان انتخاب می کنند.
با این وجود مقامات آلمان بر این باورند که باید به گونه ای به کره شمالی نزدیک شوند که پیونگ یانگ آنها را به عنوان سرمایه گذار در کشور خود انتخاب کند، به خصوص که رهبر کره شمالی از اقدامات عملی در زمینه های اصلاحی در سال 2013 سخن به میان آورده است.
چینی ها پیش از این توانسته اند با نفوذ در کره شمالی در برخی از زمینه های اقتصادی آن فعالیت کنند، بنابراین آلمانی ها نمی خواهند از این رقابت هر چند کوچک، عقب بمانند، به ویژه که انتظار دارند این رقابت در آینده افزایش پیدا کند، به این دلیل که رهبر کره شمالی نشان داده تمایل به باز کردن درهای کشور دارد. «کیم جونگ اون» حتی در مواضع خود از همکاری و ایجاد رابطه با کره جنوبی نیز سخن به میان آورده است که در مقایسه با مواضع 60 سال گذشته کاملاً تازه است.