انتظار داشتم روحانی از من مشورت بگیرد

نویسنده: فرزانه آیینی

گلایه داشت ولی شرایط را مساعد نمی دید که بی پرده حرف بزند شاید نگران بود که مورد قضاوت قرار بگیرد، شاید هم تبعات طرح گلایه هایش بر ائتلاف فعلی اصلاحات – اعتدالگرایان مانع می شد همه نظراتش را رسانه یی کند. از حال و هوای 22 خرداد پرسیدم و چرایی و چگونگی انصرافش، اینکه روحانی هم به نفع او کنار می رفت؟ پرسیدم که چه شد که اصلاحات کاندیدای میانه رویی چون حسن روحانی را انتخاب کردند و اصول و دلایلشان برای این ائتلاف چه بود، چرایی نام نبردن از روحانی در بیانیه اش، نرفتن به دولت روحانی، ارزیابی عملکرد چند ماه دولت تدبیر و امید و... مهم ترین محورهای مصاحبه ما با محمد رضا عارف است. مصاحبه با او که این روزها به شدت درگیر امور بنیاد امور ایرانیان است، سه بخش داشت:

انتخابات ریاست جمهوری و کناره گیری اش از رقابت ها و شایعات داغ آن روزها، ارزیابی کارنامه دولت روحانی و برنامه اصلاح طلبان برای مجلس آینده. ماجرای انتخابات یازدهمین دوره ریاست جمهوری را با هم دوره کردیم اما پاسخ بسیاری از سوالاتم را درمباحث انتخابات مجلس آینده و برنامه او و دوستانش برای اجماع در این انتخابات گرفتم. پاسخی که در شرایط اجماع و چگونگی ائتلاف ها بود، شرایطی که به گفته او به ائتلافی غیرمدون میان اصلاح طلبان با روحانی انجامید که نا مشخص بود و اصلاح طلبان نمی توانستند در دولت روحانی سهمی بخواهند یا ادعایی بکنند.در لابه لای مصاحبه مدام تاکید می کرد که همه حرف هایش را روزی خواهد گفت نه برای اینکه به رخ بکشد که درست پیش بینی می کرده است به خاطر اینکه مردم باید واقعیات را بدانند. اصرارش بر طرح خیلی از موضوعات پشت پرده در فرصتی مناسب آنقدر پررنگ بود که پاسخ برخی سوالات فقط به لبخندی گذشت.

حرف بسیار داشت، آنچنان که در بازخوانی شب کناره گیری اش از کاندیداتوری در انتخابات ریاست جمهوری «چندین بار گوشزد کرد این را برای اولین بار است که می گویم». برای همین هم بود که فکر کردم عنوان مصاحبه را بگذاریم اولین های عارف در گفت وگو با «اعتماد». مصاحبه با محمدرضا عارف، در یکی از روزهای برفی پایتخت اما با استقبال گرم اما در ساختمان پر رفت و آمد بنیاد امید ایرانیان آغاز شد. چند دقیقه یی به خوش و بش و نقل های غیررسمی گذشت. مصاحبه را با سوالی درباره نیمه شب دوشنبه بیست و دوم خردادماه آغاز کردم و پرسیدم چه شد که اعلام کردید به خاطر درخواست سید محمد خاتمی از ادامه حضور در رقابت های انتخاباتی کناره گیری کردید؟اما او می خواست فراتر از شرایط چگونگی تصمیمش برای انصراف از حضور در رقابت های انتخاباتی بپردازد به همین خاطر هم گفت که از ابتدا می گوید که چه شد که تصمیم گرفت کاندیدا شود. از نگرانی هایش پس از حوادث 88 گفت واز تقلیل ارزش های انقلابی در نسل سومی ها و لزوم بازگشت مجدد اصلاحات به عرصه مدیریتی کشور. گفت که سه دهه تجربه مدیریتی در نظام را دارم و بر خودم تکلیف می دانستم وارد میدان انتخابات شوم. گفت:

«واقعا برایم «من» بودن مطرح نبود به همین خاطر هم بحث اجماع را مطرح کردم و همان روزها به سید محمد خاتمی گفتم که اگر شما یا هاشمی بیاید من کناره گیری می کنم.»تاکیدش بر اعلام کناره گیری به نفع کاندیدای اصلاح طلب چندین بار تکرار شد و گفت: «همان روزها چهار تن از اصلاح طلبان برای رقابت در عرصه انتخابات مطرح بودند به خاتمی گفتم که برای اجماع حاضرم کناره گیری کنم چرا که بنای مان پیروزی حداکثری بود. می خواست بحث انصراف به نفع روحانی را به همین جمله که «در نهایت براساس مکانیزمی از میان من و آقای روحانی تصمیم گیری شد و قرار شد بر سر ایشان اجماع صورت بگیرد» محدود کند. به همین دلیل هم سوالمان را درباره چگونگی این مکانیزم و اینکه چه شد اصلاح طلبان روحانی را کاندیدایشان کردند پاسخی نداد. اما از روز کناره گیری اش گفت و اینکه فکس سیدمحمد خاتمی را میان زمین و آسمان به دستش رساندند، گفت:

در هواپیما بودم که فکسی ناخوانا و کمرنگ از آقای خاتمی به دستم رسید که از مضمونش متوجه شدم درخواستی است برای کناره گیری من. پرسیدم گفتند که آقای خاتمی با شما تماس تلفنی گرفته بودند تا از شما بخواهند به نفع حسن روحانی کناره گیری کنید اما به تماس ایشان پاسخ ندادید که گفت: «برای اولین بار است که اینها را می گویم ساعت 5 یا 6 عصر 22 خرداد ماه بود و من در سفرهای انتخاباتی در شیراز برای سخنرانی آماده شده بودم و در حال رفتن به جایگاه بودم که گفتند از طرف آقای خاتمی تماس گرفته شده است. در آن زمان حقیقتا فرصتی برای پاسخگویی نبود و مردم منتظر سخنرانی بودند، در نهایت شب 22 خرداد بود که با نزدیکانم نشستی برگزار کردم و تصمیم بر این شد تا کناره گیری کنم.»

بعد از احساسش در آن ساعت ها پرسیدم و اینکه بعد از چند ماه فعالیت های شبانه روزی و حس و حالی که هواداران به کاندیدا ها منتقل می کنند وقتی با این درخواست روبه رو شدید که باید به نفع روحانی که به کاندیدای اعتدالگرایان شهره بود کناره گیری کنید چه احساسی داشتید که گفت: «اگرچه تشخیص من چیز دیگری بود اما معتقدم اگر در یک حکومت معنوی مسوولیتی از دوش فردی برداشته شود جای خوشحالی هم دارد.» از ساز و کاری که اصلاحات را به حمایت از روحانی کشاند پرسیدم و او گفت «من با این سازو کار موافق نبودم این را برای اولین بار است که طرح می کنم با جمع بندها موافق نبودم و فقط به خاطر قول و قرارهای اخلاقی با آقای خاتمی کناره گیری کردم.»

چرا در بیانیه انصراف نامی از روحانی نبردید؟

گفت که آگاهانه متن بیانیه کناره گیری اش را تنظیم کرد تا شانس پیروزی روحانی را بالاببرد، پرسیدم پس چرا در بیانیه نامی از روحانی نبردید که توضیح داد: تحلیل های دوستانم این بود که رقیب به دنبال این بود که بداند در نهایت من به صراحت اسم آقای روحانی را می برم یا نه؟ گفتم یعنی این هم یکی از استراتژی های اصلاح طلبان برای پیروزی حداکثری بود؟ جواب داد: استراتژی خودم برای اولین بار است اعلام می کنم و کسی هم نمی دانست که ما تعمدا برای به اجماع نرسیدن رقبای خود این گونه اقدام کردیم. پرسیدم نگران نبودید که این استراتژی جواب معکوس بدهد؟ گفت: نه، گفتم که مردم به کسی رای می دهند که تفکر اصلاح طلبی و اعتدال را قبول دارند که واضح و روشن بود این فرد کیست. در ادامه پرسیدم که چرا نامی از روحانی نبردید که گفت در آن زمان تبلیغات ممنوع بود.

برخی از اصلاح طلبان باور نمی کردن انصراف دهم

پرسیدم اما این کناره گیری به رقیب هم می فهماند که منظور شما چه کسی است و هدف اصلاحات اجماع نهایی است فکر نمی کنید که این موضوع حداقل برایشان قابل حدس زدن بود؟ که گفت: نه، آنها تحلیل شان این بود که من تا پایان می مانم آنها فکر نمی کردند که من به نفع آقای روحانی کناره گیری کنم حتی برخی از دوستان اصلاح طلب هم فکر نمی کردند من چنین کاری انجام دهم.

چرا جواب تماس های خاتمی را نداید؟

گفتم که شما که پیشتاز ائتلاف بودید و اعلام کردید که اولین نفری بودید که بحث اجماع را مطرح کردید چرا برخی اصلاح طلبان تصورش را نمی کردند که شما به نفع آقای روحانی کناره گیری کنید؟ جواب داد: «اینها را بعد ها بازگو می کنم و فعلانمی خواهم وارد این موضوعات شوم». پرسیدم که درباره کناره گیری شما شایعات بسیاری مطرح شد مثلاگفتند عارف نمی خواهد کناره گیری کند، می گفتند شما حتی به تماس هایی که از طرف آقای خاتمی گرفته می شد هم پاسخ نمی دادید، جوابی نداد و با لبخندی فهماند که پاسخ این را هم در آینده می دهد.

نمی دانم روحانی حاضر به انصراف می شد یا نه؟

بعد پرسیدم که فکر می کنید اگر پیشنهاد کناره گیری به آقای روحانی داده می شد ایشان می پذیرفت به نفع شما کنار برود؟ اینکه آقای روحانی عمل می کرد یا نه را نمی دانم. پرسیدم چیزی هم دراین باره از گوشه کنار و و دوستان تان نشنیدید؟ که خندید و گفت چرا مهم این است که به من پیشنهاد شد و پذیرفتم من وکیل دیگران نیستم.

انتظار داشتم روحانی از من مشورت بگیرد.

بعد بحث جذب او در دولت یازدهم را مطرح کردم و پرسیدم که شما به عنوان کاندیدای اصلاح طلبان به خاطر شرایط پیش آمده به نفع آقای روحانی که به عنوان یک چهره میانه رو و معتدل شناخته می شود از عرصه انتخابات کنار رفتید و آرایتان به سبد روحانی ریخته شد، این امر هواداران تان و کسانی که در حمایت از جریان اصلاح طلبی رای داده بودند را متوقع می کرد که شما در دولت به گونه یی حضور داشته باشید اما این اتفاق نیفتاد، چه شد که برخلاف برخی خبرهای غیررسمی که از حضور شما در پاستور خبر می داد به دولت نرفتید؟ گفت: این توقع فقط در طرفداران ما نبود و آن گونه که به من خبر می دادند این توقع از سوی هواداران و ستاد آقای روحانی هم مطرح شده بود.

برای ورود به دولت ائتلاف مدونی نداشتیم که ادعا کنیم

من دو ملاقات با آقای روحانی پس از انتخابات با ایشان داشتم در ملاقات اول که برای تبریک رفته بودم فرضم این بود که بنده وظیفه کمک به دولت دارم و حقیقتا دلم می خواست به دولت او کمک کنم. وی ادامه داد که یک زمانی است که بر اساس ساز و کار سیاسی ائتلافی صورت می گیرد و برنامه هم مشخص است. در مورد کناره گیری من ائتلاف مدون و برنامه ریزی شده یی صورت نگرفته بود که برنامه های دولت از پیش تعیین شده باشد به همین خاطر نه ادعایی می توانستیم داشته باشیم و نه من باوری به چنین ادعاهایی دارم. بعد هم از دو دیدارش با روحانی گفت: تا قبل از دیدار دوم بحث اصلی این بود که جایگاهمدر دولت ایشان در چه سطحی باشد اما من در دیدار دوم این موضوع را مطرح کردم که چگونه باید حضور 73 درصدی مردم را که انصافا سرمایه عظیمی است حفظ کرد.

انتظارم این بود که روحانی از من مشورت می گرفت

پرسیدم که فکر نمی کنید با توجه به کناره گیری شما و اینکه آخرین پست دولتی شما معاون اولی در دولت اصلاحات بود آقای رییس جمهور باید پیشنهاد بهتری به شما می کردند؟من توقعی از ایشان نداشتم. شاید انتظاری که داشتم این بود که با توجه به تجربه 30 سال مدیریتی ام آقای روحانی در برخی امور بیشتر از من مشورت می گرفتند. در ادامه مصاحبه با معاون اول دولت اصلاحات درباره مجلس دهم و برنامه های راهبری اصلاح طلبان برای ورود و کسب اکثریت این مجلس به گفت وگو پرداختیم، ارزیابی کارنامه هفت ماهه دولت تدبیر و امید و نقاط ضعف و قوت آن نیز دیگر محور این مصاحبه بود که به همراه مباحثی که به اجمال به آن پرداختیم شرح تفصیلی شان را در سالنامه «اعتماد» منتشر خواهیم کرد.