فلاح: اخراج روسیه از جی8 اقدامی نمادین است

پایگاه بصیرت؛ گروه بین الملل: منازعه روسیه و غرب بر سر بحران اوکراین، با الحاق رسمی شبه جزیره کریمه به روسیه و افزایش تحریم های غرب علیه روسیه و اخراج آن از گروه جی 8، وارد مراحل حساسی شده است. روس ها اخراج خود از جی 8 را چندان مهم نمی دانند و اروپائیان این تحریم ها را به ضرر روسیه تلقی می کنند. در این میان بخش های دیگری از اوکراین نیز خواهان الحاق به روسیه شده اند. سوال این است که در این جنگ اقتصادی کدام طرف پیروز خواهد شد؟ آینده دیگر مناطق اوکراین که خواهان الحاق به روسیه هستند، چگونه خواهد بود؟ چشم انداز بحران اوکراین چگونه ترسیم می شود؟

رحمت الله فلاح، کارشناس اوراسیا، در گفتگو با خبرنگار گروه بین الملل بصیرت به این سوالات پاسخ می دهند:

بصیرت: اخراج روسیه از گروه جی 8 چه آثاری می تواند داشته باشد؟

فلاح: بعد از حوادث اخیر اوکراین یعنی الحاق کریمه به روسیه، غرب با غفلت راهبردی مواجه شد و به نوعی در حوزه گفتمان سازی امنیتی جهانی، گفتمان جدیدی مبنی بر این که افول غرب و چندقطبی شدن جهان نشانه هایش دیده می شود، به وجود آمد که طبق آن ن آنغرب نمی تواند در مقابل روسیه کاری انجام دهد به همین جهت غرب در چند حوزه در حوزه نرم افزاری و در حوزه های غیرنظامی و غیرامنیتی دست به اقداماتی زده که به نوعی یک روند جدیدی در حوزه گفتمان سازی به وجود آورد که آن نظمی که خودش می خواهد را برقرار کند و یا از نظم که به عنوان نظام تک قطبی شناخته شده است، حمایت کند. به همین جهت بحث تحریم اقتصادی روسیه را پیش کشید و بحث اخراج روسیه از جی8 مطرح شد ولی واقعیت این است که هیچ کدام این ها تاثیر چندانی بر نظام اقتصادی روسیه نخواهد گذاشت. خود غربی ها و تحلیل گران غربی و روسی واقف  هستند که این تحریم ها یک رفتار سمبلیک و نمادین است که آثار خیلی جدی و راهبردی نخواهد داشت، اما آثار تاکتیکی و کوتاه مدت خواهد داشت، ولی این که این کار موجب می شود روسیه از اقدامی که انجام داده در قبال جزیره کریمه عقب نشینی کند هیچ موقع به سرانجام نخواهد شد.

بصیرت: در بحث جنگ اقتصادی روسیه با غرب، روسیه تا چه اندازه می تواند موفق باشد؟

فلاح: تقریبا 36 درصد منابع انرژی گاز آلمان از روسیه تامین می شود، بیش از 25 تا 30 درصد گاز فرانسه و ایتالیا از روسیه تامین می شود و به نوعی غرب حداقل از نظر انرژی به روسیه وابسته است، از طرف دیگر صدها شرکت بین المللی آلمانی در روسیه فعال هستند که این شرکت ها حداقل در دو یا سه دهه اخیر با رقابت سنگین نسبت به همتای غربی خودشان تواسته اند به نوعی در بازار روسی که یک بازار پرسود و خوب هست، نهادینه شوند و هیچ موقع آلمانی ها به نمایندگی از غرب حاضر خواهند شد که این شرکت ها که در روسیه سرمایه گذاری کرده اند را تعطیل کنند و یا این ها را مجبور به عقب نشینی کند و از طرف دیگر هیچ کدام از کشورهای اروپایی این روند را به صورت جدی نمایندگی نمی کنند، یعنی این فضای فعلی که بحث تحریم های روسی را پیش کشیده است، یک رهبری منسجم و مجموعه ای از کشورهای منسجم، که اهداف راهبردی و درازمدت را در تحریم اقتصادی روسیه داشته باشد، شامل نمی شود. همچنین آمریکایی ها که این بحث را مطرح می کنند، نکته این است که وابستگی اقتصادی روسیه به آمریکا خیلی پایین است یعنی در سطحی نیست که تقریبا تاثیری جدی بر روندهای اقتصادی روسیه بگذارد. از طرف دیگر بحث خود اوکراین هم مطرح است، یعنی علاوه بر این که خود اتحادیه اروپا به انرژی روسیه وابستگی پیدا کرده، خود اوکراین هم زیر ساخت هایش به روسیه وابسته است، یعنی با این که قرار است کشورهای مختلف پولی به اوکراین تزریق کنند، ولی با بحث تزریق پول مسئله حل نخواهد شد به خاطر این که بخش شرقی اوکراین که اقلیت روس هستند تقریبا بخش اقتصادی است که بیشتر گرایش روسی دارند و از طرف دیگر از نظر انرژی و تکنولوژی تقریبا تمام بسترها و زیرساختی اقتصادی و صنعتی اوکراین، روسی است به همین جهت غرب نمی تواند با تزریق کردن پول این شکاف های که در اقتصاد اوکراین وجود دارد را ترمیم کند. به همین جهت بحث های اقتصادی تحریم ها و اخراج روسیه از جی8  بیشتر می تواند یک رفتار نمادین سمبلیک باشد تا این که بحث جدی و راهبردی باشد.

بصیرت: در حال حاضر که مناطق دیگری از اوکراین قصد ملحق شدن به روسیه را دارند،تا چه اندازه موفق خواهند شد؟

فلاح: غربگراهای اوکراین فعلا در کِیِف قدرت را در اختیار گرفتند، یعنی دولت انتقالی غرب گرا است، ولی دولت اوکراین اگر چه غرب گرا هم باشد، ولی منطق ژئوپلیتیکی و منطق اقتصادی اوکراین اجازه نخواهد داد که این ها یک رویکرد ضدروسی را در پیش بگیرند. این ها مجبور هستند که روزهای اقتصادی با روسیه کار کنند، حال شما در نظر بگیرید دومیلیون نفر از اوکراینی ها در روسیه کار می کنند یا این که بیش از 50 درصد انرژی اوکراین از طرف روسیه تامین می شود و هر دولتی در رأس کار قرار گیرد چه غرب گرا باشد چه روس گرا به همان اندازه مجبور است با روسیه کار کند، یعنی اوکراین با هر گرایشی که دارد، به نوعی اسیر مدیریت اقتصادی روسیه حداقل در یک دهه اخیر خواهد بود. یعنی در یک دهه اخیر دولت اوکراین در سطحی نیست که بتواند از مدیریت روسی خودش را خارج کند، کریمه عملا از دست رفته است و غرب هم هیچ کاری در این زمینه نتوانست انجام دهد و تنها مانورهای نظامی که انجام داده، فضای امنیتی منطقه را برای چند روز پرشور کرده، ولی در مجموع خود غربی ها به این نتیجه رسیده اند که هیچ کاری از دست آن ها بر نمی آید و حتی شما در نظر بگیرید که کشوری همانند ترکیه از اعضای ناتو که نوعی پیوستگی آبی و مرزی با شبه جزیره کریمه دارد یک رویکرد تقریبا جدی از خود نشان ندادند.

غربی ها هم به دنبال بحث تحریم و اخراج روسیه از جی8 به دنبال این هستند که موضوع متوقف شود و آن چیزی که در جزیره کریمه اتفاق افتاد در شرق اوکراین اتفاق نیفتاد و با این وضعیت تقریبا به نظر می رسد که هم روس ها و هم غربی ها به این توافق خواهند رسید که در نهایت، عدم تحریک اقلیت روس تبار در بخش شرقی اوکراین را در مقابل توقف تحریم ها و فشارهای اقتصادی دنبال کنند.

بصیرت: آینده وضعیت اقتصادی روسیه با غرب با توجه به مسئله اوکراین چگونه خواهد بود؟

فلاح: مسئله اوکراین برای مدتی روابط اقتصادی غرب با روسیه را متاثر می سازد و احتمالا سرمایه گذاری غربی ها و مبادلات اقتصادی آن ها تحت تاثیر این جریان قرار بگیرد، ولی در مجموع در آینده دور بحث تقریبا به شکلی حل خواهد شد. فکر نمی کنم غرب بتواند به صورت جدی روس ها را از این زاویه تحت فشار قرار بدهد، چون مردم روسیه و خود غربی ها به این نکته رسیده اند که مبانی نظام اقتصادی مردم روسیه طوری است که می توانند با دشواری ها بسازند، اگر این ها واقعا تحت فشار اقتصادی شدیدی هم قرار بگیرند اگر یک اهداف راهبردی را پیش ببرند هیچ موقع از این اهداف عقب نشینی نخواهند کرد. از طرفی روس ها به دنبال این هستند که وابستگی های اقتصادی خود را به غرب تا حدودی مدیریت بکنند و اروپایی ها هم بحث های امنیت انرژی و یا متنوع سازی منابع انرژی اتحادیه اروپا را مطرح می کنند. در این میان بحث ایران هم هر روز در این مباحث مطرح می شود که مثلا اگر ایران بخشی از گاز اروپا را تامین می کرد، اروپائیان امروزه آنقدر وابستگی به روسیه نداشتند.

در مجموع هر دو تا طرف روسی و اروپایی از این فضا درس گرفتند. در نهایت فکر نمی کنم که این فضا بیش از اندازه از دست این ها در برود و مسلما مدیریت خواهد شد و آلمان هم در مدیریت آن ها نقش پررنگی را بازی خواهد کرد./

با تشکر از جناب آقای فلاح که وقت خود را در اختیار پایگاه بصیرت قرار دادند.

مصاحبه از: وحید قاسمی