- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
محسن فرامرزی
در طول هشت سال گذشته فضای دانشگاه‌های کشور همانند سایر بخش‌های کشور دچار تحولات زیادی شد. در این سال‌ها تعداد زیادی از دانشجویان و اساتید از تحصیل و تدریس در دانشگاه محروم شده و تعدادی از آنها از دانشگاه به زندان منتقل شدند تا زندان، کلاس درس جدید آنها باشد. در مقابل حدود سه هزار نفر توسط وزارت علوم دولت احمدی‌نژاد بورسیه دوره دکترا دریافت کردند که اکنون مشخص شده است که بسیاری از این سه هزار نفر فاقد صلاحیت علمی برای بورسیه شدن بودند.
«بسته شدن فضای دانشگاه» جان کلام سرنوشت دانشگاه در دولت‌های احمدی‌نژاد بود.
علاوه بر این تلاش زیادی شد تا تشکل‌های دانشجویی حتی اصولگرایی همانند جامعه اسلامی، بسیج، انجمن اسلامی مستقل و جنبش عدالت‌خواهی دچار انفعال شوند و هر چند فعالیت این تشکل‌ها تحت تاثیر اقدامات وزارت علوم وقت قرار گرفته بود اما کم و بیش ادامه یافت. در این بین تلاش وزارت علوم و سایر نهادهای مرتبط با دانشگاه برای مصادره دفتر تحکیم وحدت موفقیت‌آمیز بود و با تمام مقاومت‌هایی که انجام گرفت، با ترفندهایی که همکاران و دوستان احمدی‌نژاد در به کار بردن آنها تبحر داشتند، دفتر تحکیم وحدت به آغوش اصولگرایی رفت.
دفتر تحکیم وحدت در طول سال‌های فعالیتش چندان رنگی از وحدت و یکپارچگی به خود ندیده است. اولین انشعاب این مجموعه در سال 1368 با عنوان «جامعه اسلامی دانشجویان» با گرایش سیاسی راست شکل گرفت، «اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل» در سال 78 از دل آن بیرون زد و در سال 80 نیز دو طیف علامه و شیراز از آن منشعب شد. پس از آخرین انتخابات دفتر تحکیم وحدت در سال‌های 91و 92، اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان پیرو خط امام فعالیت غیر رسمی خود را آغاز کرده و طی چند ماه آینده با اخذ مجوز قانونی، رسما فعالیت خود را آغاز می‌کند. برخی از اعضای پیشین دفتر تحکیم وحدت به نحوه برگزاری انتخابات این تشکل و نتایج آن اعتراض داشتند و مدعی بودند که برخی نهاد‌ها و سازمان‌ها حتی سازمان‌های اطلاعاتی و امنیتی در روند انتخابات دخالت کرده‌اند که این ادعا از سوی این مقامات و سازمان‌ها تکذیب شد.
مورد دیگری که موجب انتقاد معترضان به انتخابات دفتر تحکیم قرارگرفت، عضویت فردی در این تشکل بود که وی نه تنها دانشجو نبوده بلکه در حال گذران دوران خدمت سربازی خود بود. همین فرد در پاسخ به این که نهادی که در آن خدمت می‌کنید نسبت به عضویت شما در یک تشکل که «طبق قوانین نظامی، نظامیان حق عضویت در هیچ تشکلی را ندارند» چه موضعی دارد؟ گفته بود که خودشان اطلاع دارند.
مهدی امیریان(دبیر پیشین دفتر تحکیم وحدت) نیز درباره مسائل پیش آمده در دفتر تحکیم وحدت اظهار کرده بود : اینکه ما اساسنامه را اجرا نمی‌کردیم چیز پنهانی نبود و ما مدعی آن هم نبودیم چون شرایط فراهم نبود. در سال 90 چون تعداد اعضا به حد نصاب نمی‌رسید، با تایید نهاد رهبری قرار شد از 10 نفری که سال قبل‌تر عضو بودند 4 نفر(مصطفی تقوی،سمیه چیتی،زهره شکری و مهدی امیریان) که دانشجوهم نبودند همچنان عضو باشند و این تصمیم همه بود اما در سال91 شرایط مهیا شد و با توجه به این که دفاتر گسترش خوبی داشت، تصمیم گرفتیم اساسنامه را اجرا کنیم و این تاکید خود آقای محمدیان (رییس نهاد نمایندگی ولی فقیه) هم بود.
وی با بیان اینکه به تعداد زیادی از انجمن‌ها با این استدلال که اگر این انجمن‌ها زیر لوای تحکیم بروند نمی‌توان روی آنها نظارت داشت، مجوز ندادند ادامه داد: ما هم می‌گوییم که اساسنامه باید اجرا شود. مجموعه‌ای که باید 20 دفتر داشته باشد تا اتحادیه شود چگونه با 10 انجمن اتحادیه است؟
از سوی دیگر در سال 91 دانشجویان تعدادی از دانشگاهها در پی ایجاد انجمن‌های اسلامی زیر مجموعه دفتر تحکیم نیز با مشکل دریافت مجوز روبرو شد‌ه‌اند، از اعتراض و بیانیه دادن هم تاکنون راه به جایی نبرده‌اند. طبق ادعای این دانشجویان، اعتراض آنان هم بیش از آنکه به عدم صدور مجوز باشد به اجرا نشدن آیین‌نامه تاسیس انجمن‌هاست.
حسین حجازی رییس مرکز حراست وزارت علوم در سخنانی(26 دی ماه 92)، درباره مجوز تاسیس تشکل‌های دانشجویی جدید اعلام کرده بود که «در شرایط ویژه انتخابات باید از ارائه مجوز برای تاسیس تشکل‌های جدید و گاه مشکوک خودداری شود».
اما یک روز پس از اظهارات حجازی(27 دی ماه)، جلیل دارا مدیرکل دفتر امور فرهنگی وزارت علوم در واکنش به درخواست‌های دانشجویان برای مجوز تاسیس انجمن، اظهار کرد که «دانشگاهها نمیتوانند از اعطای مجوز به تشکل‌های دانشجویی دارای شرایط آییننامهای و ضوابط لازم، امتناع کنند. اعطای مجوز روال طبیعی خود را دارد که این روال محدود به انتخابات نبوده و قرار نیست محدودیت خاصی در زمان انتخابات در این زمینه به وجود بیاید.این اظهارات در حالی بود که درخواست برخی دانشجویان برای تاسیس انجمن‌های اسلامی به بیش از یک سال برمی‌گشت.
انجمن‌های اسلامی 11 دانشگاه کشور با انتشار بیانیه‌ای( در 3 بهمن ماه91)، از صادر نشدن مجوز تاسیس انجمن‌شان انتقاد کرده بودند. در بخشی از این بیانیه آمده بود که «عدم رسیدگی به درخواست تعدادی از دانشجویان دانشگاه‌های مختلف کشور برای راه‌اندازی مجدد انجمن‌های اسلامی مانند علم و صنعت، علوم پزشکی اهواز، صنعتی اصفهان، اراک، علوم پزشکی ارومیه و... در حالی است که از زمان ارائه درخواست برخی از آنها نزدیک به یک سال می‌گذرد.» مهدی امیران دبیر پیشین دفتر تحکیم وحدت با بیان اینکه دفتر تحکیم وحدت از ابتدای انقلاب خط اصلاح طلبی را دنبال می‌کرد اظهار کرد که با توجه به تحولات این دفتر در این سال‌ها دفتر تحکیم وحدت از خط اصلی خود دور افتاده و به سمت جریان اصولگرا کشیده شده است.
امیریان همچنین تعداد انجمن‌های عضو دفتر تحکیم وحدت را مهمترین سند برای فعالیت غیر قانونی این تشکل دانشجویی می‌داند و می‌گوید: «برخلاف اعلام مسوولان دفتر تحکیم وحدت تعداد اعضای این تشکل دانشجویی از 14 انجمن نیز کمتر است.»
وی گفت: «با وجودی که اسامی‌انجمن اسلامی دانشگاه‌های علوم پزشکی شیراز، لرستان و مشهد در میان اعضای دفتر تحکیم وحدت ذکر شده است اما خود را مستقل از دفتر تحکیم وحدت اعلام می‌کنند».
علی بیانی دبیر فعلی دفتر تحکیم وحدت در برابر اظهارات امیریان می‌گوید: «اساسنامه دفتر تحکیم بر خط‌مشی اصلاح‌طلبی یا اصولگرایی تاکید ندارد، از این رو دفتر تحکیم وحدت یک تشکل مستقل است که برای تحقق آرمان‌های اصلی انقلاب اسلامی فعالیت می‌کند.»
وی با بیان اینکه دفتر تحکیم وحدت از شروع تاسیس تاکنون فراز و نشیب‌هایی پشت سر گذاشته است، اظهار کرد: «این دفتر یک تشکل مستقل است و به عنوان پیاده نظام جریان سیاسی خاص عمل نمی‌کند. این تشکل دانشجویی در هشت سال گذشته یکی از منتقدان وزارت علوم دولت آقای احمدی‌نژاد بود، در عین حال از وزارت علوم دولت آقای روحانی حمایت کرد، اما این موضوع را نباید به معنی حمایت دفتر تحکیم وحدت از جریانی خاص تلقی کرد.»
ادعای انتقاد از دولت گذشته و حمایت از وزیر علوم دولت جدید، در حالی است که انتخابات آنان با حمایت معاون وزیر علوم گذشته برگزار شد، در شرایطی که سرپرست جدید وزارت علوم در موقعیت متزلزلی قرار داشت و نتوانست مانع از انتخابات مذکور شود. بیانی همچنین در پاسخ به اظهارات امیریان گفته است: «ما انجمن‌های اسلامی دانشگاه‌های علوم پزشکی شیراز، لرستان و مشهد را از اعضای خود می‌دانیم و بر اصل اتحاد در دفتر تحکیم وحدت معتقدیم. هم اکنون در حال رایزنی برای افزایش تعداد انجمن‌های عضو در دفتر تحکیم وحدت هستیم و به زودی بیش از 6 انجمن اسلامی به اعضای دفتر تحکیم وحدت اضافه خواهند شد. تمامی انجمن‌های اسلامی دانشجویان کشور که خط‌مشی خود را با اساسنامه دفتر تحکیم وحدت یکسان می‌بینند می‌توانند به این تشکل دانشجویی بپیوندند.»
در حال حاضر مسولان دفتر تحکیم وحدت مدعی هستند که بیش از بیست انجمن اسلامی عضو این دفتر هستند و بنابراین مشکل قانونی آنها برطرف شده است.
این چنین بود که تشکل‌های دانشجویی که به فعالیت دفتر تحکیم وحدت اعتراض داشتند و این تشکل را غیر قانونی محسوب می‌کردند دور هم جمع شده و برای ایجاد «اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان پیرو خط امام» تلاش کرده و در حال حاضر به صورت غیر رسمی فعایت خود را آغاز کرده‌اند.
در واقع این تشکل‌ها با برگزاری نشست «نشست میثاق انجمن‌های اسلامی با خط امام (ره)»، بیانیه‌ای صادر و اعلام موجودیت کردند.در این بیانیه آمده است که «امروز نسل انجمن‌های اسلامی دانشجویان در پی بازخوانی تجربیات ادوار گذشته جنبش دانشجویی، بر آن است که با بازگشت به مبانی هویتی و تشکیلاتی انجمن‌های اسلامی، در مقام بازسازی فکری و تشکیلاتی برآمده، انجمن‌های اسلامی دانشجویان را بار دیگر به وحدت گفتمانی و تشکیلاتی برسانند. در این راستا، ما و انجمن‌های اسلامی حاضر در «نشست میثاق انجمن‌های اسلامی دانشجویان با خط امام(ره)»، وضعیت کنونی مدعیان دروغین دفتر تحکیم وحدت را شوربختانه غیر قابل اصلاح دانسته و معتقدیم این تشکل مجعول هیچ نسبتی با سوابق تاریخی و هویت فکری و بدنه دانشجویی این اتحادیه ندارد لذا با دلی خون عبور از این تشکل را به مثابه «نوشیدن جام زهر» اجتناب ناپذیر می‌دانیم .»
همچنین این اتحادیه به بیان مطالبات خود از مسوولان دولتی اشاره کرد و خواستار ایجاد فضای باز سیاسی در دانشگاه‌های کشور شد.این بیانیه می‌افزاید که «با گذشت نزدیک به یک سال از انتخابات ریاست جمهوری یازدهم و پیروزی حجت‌الاسلام دکتر روحانی با شعار «اعتدال» و «تدبیر و امید» امیدوار بودیم که اعتدال و عقلانیت به دانشگاهها بازگردد و فضای یک‌طرفه و رادیکال موجود در دانشگاهها برطرف گردد. افسوس که امروز در سایه کم‌کاری و کندروی برخی مسوولان کم‌‌توجه به شعارهای دولت یازدهم، فرصت‌طلبان و افراطیون به جا مانده از دولت گذشته با قوت و قدرت بیشتری رجز می‌خوانند و مبارز می‌طلبند، به نحوی که هر روز با یک تشکل دانشجویی برخورد غیرقانونی می‌شود و یک برنامه دانشجویی دیگر به واسطه گروه‌های فشار لغو می‌گردد، بی‌آنکه اقدامات درخوری برای اصلاح روند موجود صورت پذیرد. این در حالی است که 5 شبه اتحادیه دانشجویی موجود صرفا نماینده تفکر 4 میلیون از مردم هستند و اکثریت جریان اصلاح‌گر و تحول‌خواه تاکنون اجازه داشتن نماینده‌ای در دانشگاهها نداشته‌اند».
این بیانیه همچنین خاطر نشان می‌کند که «با توجه به فضای سیاسی نسبتا مناسبی که به واسطه حضور مبارک مردم در انتخابات سال گذشته در کشور ایجاد شده است که در پی آن شاهد گشایش و آزادی تعدادی از زندانی‌های سیاسی هستیم، از رئیس‌جمهور محترم تقاضا داریم هرچه سریع‌تر نسبت به پیگیری آزادی زندانی‌های سیاسی (علی‌الخصوص دانشجویان ) که ممکن است به ناحق برای آنها مشکل ایجاد شده است و همچنین در جهت پاسداشت حقوق مدنی- شهروندی، آزادی بیان و مطبوعات و اجرای بدون تنازل قانون اساسی اقدام کند.»
با این وجود با روی کار آمدن دولت اعتدال امیدها را برای احیای فضای دانشگاهها زنده کرد و تلاش‌های جعفر توفیقی از همان روزهای ابتدایی آغاز به کار دولت، موجب شد که صدای مخالفان دولت بلند شود و البته که رضایت دانشگاهیان را نیز در پی داشت. با انتخاب فرجی دانا به عنوان وزیر علوم به تدریج فشارها از دانشگاه کاسته شد و برنامه‌های وزیر برای احیای دانشگاه دنبال شد به گونه ای که چندین رییس دانشگاه باقی مانده از دوران احمدی‌نژاد که اعتقادی به برنامه‌ها وسیاست‌های دولت جدید نداشتند برکنار شده و تلاش شد تا رییس چند دانشگاه توسط اعضای هیات علمی همان دانشگاه برگزیده شوند.همچنین رویکرد مناسبی نسبت به فعالیت تشکل‌های دانشجویی در پیش گرفته شد.
در این راستا معاون فرهنگی اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با بیان این که وضعیت موجود تشکل‌های دانشجویی با وضعیت ایده‌آل فاصله دارد، گفت: روند شکل‌گیری تشکل‌های قانونمند «کند» بوده است، ولی ما تلاش می‌کنیم تا به این کندی پایان دهیم.
دکتر سید ضیا‌هاشمی در ادامه تاکید کرد: ما به همه تشکل‌ها احترام می‌گذاریم و همه آنها را به رسمیت می‌شناسیم و حضورشان را مثبت می‌بینیم. ولی فکر می‌کنیم که تشکل‌ها آن قدر باید فعال باشند تا این که عموم دانشجویان بتوانند مشارکت خودشان را رقم بزنند، در حال حاضر نیز گمان ما بر این است که توان‌مندی‌ها و علاقمندی‌هایی در دانشگاه وجود دارد که باید از آنها استفاده شود .
وی با تاکید بر اینکه در بین دانشگاهیان و به ویژه دانشجویان این احساس وجود دارد که تریبون و تشکل مناسبی ندارند و علایق و نیازهایشان تامین نمی‌شود، گفت: آنچه که همیشه مورد تاکید بوده این است که هر اتفاقی باید در چارچوب قانون و ضوابط بیفتد بنابراین توصیه می‌کنیم که این گروه از دانشجویان تقاضاهایشان را برای تشکیل تشکل‌های جدید مطرح و به نهادهای مربوط به دانشگاه ارایه کنند.ما در هر دانشگاه یک هیئت نظارت بر تشکل‌ها وجود دارد که این تقاضاها را بررسی می‌کنند و در صورتی که طبق قوانین باشد مجوز فعالیت به آنها می‌دهند.
به هر حال در هشت سال گدشته تلاش زیادی شد تا فضای یک دستی در دانشگاه‌های کشور ایجاد شود و صدای مخالفان در دانشگاه خاموش شود بنابراین اکنون تشکل‌های دانشجویی موجود در دانشگاه‌های کشور دارای مواضع یکسانی بوده و در واقع تنوع اسامی این تشکل‌ها به معنای تنوع دیدگاه‌های این تشکل‌ها نیست. در حال حاضر این تشکل‌ها همانند اصولگرایان همچنان در بهت نتایج انتخابات ریاست جمهوری و انتخاب حسن روحانی هستند به گونه‌ای که هر از چند گاهی نشست خبری مشترکی برگزار می‌کنند و به صورت مشترک به دولت هجمه وارد می‌کنند و در این بین دفتر تحکیم وحدت هم نقش بسیار موثری در حمله به دولت دارد. نگاهی به مواضع اخیر این تشکل‌ها درباره استیضاح وزیر علوم نشان دهنده یکدستی این تشکل‌هاست.
علیرضا کریمی دبیر اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان مستقل کشور در نشست خبری « بررسی عملکرد یک ساله وزارت علوم» گفت: در دانشگاهها 3 هزار نفر بدون هیچ دلیلی لغو بورسیه می‌شوند یا اینکه دانشجویان ستاره‌دار به دانشگاه باز می‌گردند و این کارهای عجیبی است که در این دوره توسط وزارت علوم انجام شده و باید به آن پرداخت زیرا مگر ممکن است وقتی رئیس قوه قضاییه عوض شد همه پرونده‌ها از نو بررسی شود و این موضوع مانند کاری است که معاونت فرهنگی وزارت علوم در رابطه با بازگشت دانشجویان ستاره‌دار انجام داده است.
کریمی یادآور شد: وزارت علوم با نشانه‌های وزارت علوم دولت اصلاحات اداره می‌شود و مطمئناً شخص رئیس‌جمهور اولین کسی است که در رابطه با شکل‌گیری تشکل‌های دانشجویی خود ساخته ضربه می‌خورد و این موضوع را تحمل نخواهد کرد.
علی بیانی دبیر تشکیلات دفتر تحکیم وحدت نیز خاطرنشان کرد: وزارت علوم در یکساله اخیر به جای اینکه بیشتر در بحث علمی حرکت کند در فضای سیاسی دانشگاهها حرکت کرده است که نمونه آن بحث انتخاب رئیس دانشگاهها و هیئت‌های سه نفره است که یک التهاب سریع به دانشگاهها وارد کرد.
بیانی در رابطه با استیضاح وزیر علوم اظهار داشت: دفتر تحکیم وحدت هیچ نظر مثبت یا منفی روی استیضاح وزارت علوم ندارد ولی باید یک گزارش عملکرد از وزارت علوم به مجلس ارائه شود و کارهای درست و غلط این وزارتخانه شفاف‌سازی شود.
محمدحسین رحمانی نماینده بسیج دانشجویی نیز در این نشست خاطرنشان کرد: آزاداندیشی یعنی آزادی اندیشه و خیلی خوب است اندیشه‌ها تضارب آرا داشته باشند ولی نقطه مقابل این بحث، آزادی احساسات است که منجر به بهم ریختن جلسات و اغتشاش می‌شود.بارها مطرح شده که کسانی که ادعای تقلب در انتخابات 88 را دارند بیایند و مذاکره کنند، ولی آنها چون حرفی برای گفتن ندارند با به راه انداختن هیاهو از این کار امتناع می‌کنند و این موضوع به آزاداندیشی لطمه می‌زند.
وی تأکید کرد: باید در بحث استیضاح وزیر علوم دلایل منطقی برای عدم استیضاح وجود داشته باشد و عدم استیضاح به خاطر این نباشد که مثلاً فلان شخص با این کار مخالف است. تحلیلی که وجود دارد این است که رئیس‌جمهور اهمیتی به فضای دانشگاهها نمی‌دهد ولی در مقابل رهبری همیشه دغدغه و نگرانی خود را در رابطه با دانشگاهها نشان داده‌اند.
سیدسجاد موسوی دبیر تشکیلات اتحادیه جامعه استانی دانشجویان در این نشست ضمن انتقاد از بازگشت اساتید و دانشجویان مسأله‌دار به دانشگاهها اظهارداشت: کاش حداقل در عزل و نصب‌هایی که در دانشگاهها صورت گرفت، شأن و منزلت مسوولان رعایت می‌شد.نادیده گرفتن شورای عالی انقلاب فرهنگی و بحث‌هایی که در انتخاب رؤسای دانشگاهها ایجاد شد اتفاقات ناصحیحی است که در وزارت علوم انجام شده که ما نقدهایی به آن داریم. موسوی ادامه داد: ما نگرانیم که مسأله استیضاح وزیر علوم در مجلس با لابی‌درمانی از مسیر اصلی خودش منحرف شود و فرصت مجددی به مأموریت وزارت علوم داده شود.وزارت علوم نیز باید سخنان رهبری در دیدار با اساتید را مدنظر قرار دهد زیرا نادیده گرفتن بیانات رهبری ممکن است منجر به استارت عبور از روحانی شود.
اظهارات نمایندگان این تشکل‌های دانشجویی بیانگر یکدستی این تشکل‌ها است و واقعیتی که وجود دارد این است که این تشکل‌ها تنها نمایندگی بخشی از دانشجویان را بر عهده دارند و تعداد قابل توجهی از دانشجویان از داشتن تشکل محروم هستند. در این بین این روزها تنها تشکل دانشجویی که تا حدودی توانسته با وجود تمام فشارها فعالیت خود را ادامه دهد، انجمن اسلامی دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران بوده است.
در این بین باید به این نکته اشاره کرد که دولت یازدهم دارای پایگاه اجتماعی در دانشگاه‌های کشور است و به همین دلیل مخالفان دولت با خط‌مشی دولت و وزارت علوم در قبال دانشگاه مقابله می‌کنند زیرا اکنون احساس می‌کنند که دیگر کنترلی بر فضای دانشگاهها ندارند.
دولت و وزارت علوم نیز باید از این فرصت بهره ببرند و شرایط را برای تاسیس و فعالیت تشکل‌های همسو با خود فراهم کنند تا بدنه دانشجویی حامی دولت بتواند به صورت تشکل یافته در دانشگاه فعالیت خود را آغاز کند.
البته این بدین معنا نیست که دولت مانعی برای فعالیت سایر تشکل‌های دانشجویی ایجاد کند. در واقع دوات و وزارت علوم نباید این سیاست دولت نهم و دهم را که سعی می‌کرد همه صداها را در دانشگاه ساکت کند در پیش بگیرد زیرا دانشگاه مکان تضارب آرا است و از همین رو همه تفکرها در دانشگاه باید از فرصت برابری برای فعالیت برخوردار باشند.
