سپاه مؤلفه‌ای برای تحقق مدیریت جهادی در عرصة اقتصاد و فرهنگ کشور / امیر علیشاه

پایگاه بصیرت، گروه حماسه و جهاد/ فرهنگ جهادى بعد از پیروزى انقلاب اسلامى مفهوم پیدا کرد که نشأت گرفته از فرهنگ انقلاب اسلامى بود و پیام تاریخى امام خمینى(ره) در 26 خرداد ماه سال 1358، یعنی 54 روز بعد از تشکیل سپاه پاسداران انقلاب اسلامى، آغاز حرکت جهاد سازندگى، فعالیت مدیریت جهادى در کشور بود. لذا مفهوم و مدیریت جهادى در کنار یکدیگر مورد استفاده قرار گرفتند که اصول و نهاد آن در رهبران دفاع مقدس و جنگ تحمیلى ظهور پیدا کرد.

 واژه جهاد درهم آمیخته با نهادهاى انقلابى نظیر جهاد سازندگى، سپاه پاسداران انقلاب اسلامى و بسیج مستضعفین است. سپاه پاسداران انقلاب اسلامى طبق اصل 150 قانون اساسى جمهورى اسلامى ایران، مأمور حفاظت و نگهبانى از دستاوردهاى انقلاب اسلامى است که این امر خطیر با توجه به هجمه تهدیدات از سوى دشمنان انقلاب و نظام اسلامى از آن سوى مرزها نیاز به مدیریت جهادى در عرصه‏ هاى مختلف فرهنگى، اقتصادى، دفاعى ـ نظامى، امنیتى و اجتماعى دارد تا انقلاب و دستاوردهاى مفهومى آن را از مخاطرات و تهدیدات محافظت کرد.

 ساختار هر جامعه‌ای دارای ابعاد و مؤلفه‌های گوناگونی است که در کنار یکدیگر به پویایی و یا زوال یک جامعه منجر می‌شوند. در کنار مقوله‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و دفاعی مقولة فرهنگ یکی از اصلی‌ترین محورهای حیات یک جامعه است.

فرهنگ صرفاً به منزلة اصول و شاکله‌های رفتاری یک جامعه در تعامل با یکدیگر نیست، بلکه به نوعی در تمام ارکان جامعه ایفای نقش می‌کند و خلاء فرهنگی می‌تواند به نابودی و فساد در عرصه‌های مختلف منجر شود.

فرهنگ سیاسی، فرهنگ اجتماعی، فرهنگ اقتصادی، فرهنگ دینی و... نشانگر اهمیت فرهنگ در سطوح مختلف جامعه است و یکی از مهم‌ترین ابزارهای نظام سلطه برای نابودی و سلطه بر کشورها را نیز مقولة فرهنگ تشکیل می‌دهد.

تهی‌کردن کشورها از ارزش‌ها و باورهای درونی یا همان اصل ما می‌توانیم و ترویج فرهنگ پذیرش سلطه و وابستگی برای رسیدن به منافع مادی و رفاهی و به انحطاط کشاندن باورهای دینی ملت‌ها، برای نابودسازی درونی کشورها و گرفتارسازی آنان در مسائل مادی و فردی، از شاخصه‌های رفتاری نظام سلطه در عرصة فرهنگاست.

بر این اساس هر کشوری که به دنبال توسعه و پیشرفت و سلامت همه جانبة اجتماعی و مقابله با تهدیدهای دشمناناست باید بخش قابل توجهی از سرمایه‌های خود را به عرصة فرهنگ اختصاص دهد. ملت ایران را نیز با داشتن شاخصه‌ها و مؤلفه‌های عظیم اسلامی و ایرانی، مسلماً از این قاعده استثنا نبوده و حتی از ظرفیت‌های گسترده‌تری برای رسیدن به رهیافت‌ های فرهنگی برخوردار است. با توجه به اینکه دشمنان ارزش‌های فرهنگی به ویژه در میان نسل جوان کشور را هدف قرار داده‌اند توجه به مقوله فرهنگ امری ضروری است.

بنابراین یکی از دغدغه ‌های اصلی مردم و نظام اسلامی توجه به مسائل فرهنگی است چنان‌که رهبر معظم انقلاب(مدظله‌العالی) همواره بر لزوم توجه مردم و مسئولان به مقوله فرهنگ تأکید کرده و بارها نگرانی خود را از مسئله فرهنگ و انحطاط فرهنگی ترویجی غرب ابراز داشته‌اند.

 اهمیت این موضوع زمانی آشکارتر می‌شود که ایشان در نقشة راه اعلامی برای سال 1393 به عنوان شعار سال توجه ویژه‌ای به مقولة فرهنگ داشته‌اند و این سال ر�� سال اقتصا��، فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی نام‌گذاری کرده‌اند.

با توجه به این مؤلفه‌ها می‌توان گفت که تمام آحاد ملت و مسئولان وظیفه‌ای سنگین در حوزة فرهنگ بر دوش دارند چرا که تحقق اهداف فرهنگی راهگشای بسیاری از چالش‌های کشور حتی در حوزة اقتصاد و سیاست و راهبردی مؤثر در مقابله با تهدیدات دشمن است.

در جمع ارگان‌ها و نهادهای کشور شاید بتوان گفت که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی همواره از پیشگامان عرصه فرهنگ کشور بوده و دستاوردهای بسیاری برای ملت ایران به ارمغان آورده است.

آنچه بسیاری از صاحب ‌نظران اقتصادی و اجتماعی بر آن تأکید دارند نقش فرهنگ در اقتصاد و پویایی کشوراست. فرهنگ تولید، فرهنگ توزیع و مصرف(سبک زندگی)، فرهنگ عدالت اجتماعی، فرهنگ عدالت اقتصادی، تدبیر برای معیشت مردم و عقلانیت اقتصادی، فرهنگ تعامل اجتماعی در تحقق اهداف اقتصادی و... خود گواهی بر نقش فرهنگ در اقتصاد است که می‌توان از آن با عنوان فرهنگ اقتصاد یاد کرد.

درهمین حال سرمایه‌گذاری درعرصة فرهنگ نیز امری کوتاه‌مدت نیست، بلکه باید فرهنگ را در بازده زمانی بلندمدت و در عرصه‌های مختلف جامعه از جمله در عرصة تولید، توزیع و مصرف و رعایت عدالت اجتماعی و اقتصادی و ... نهادینه ساخت.

با توجه به ظرفیت‌های عظیم سپاه در حوزة فرهنگ می‌توان این نهاد را  یکی از پیشگامان عرصة ترویج فرهنگ از جمله در حوزة اقتصاد کشور دانست. ظرفیت‌های عظیم مردمی سپاه و بسیج مؤلفه‌ای مهم در این عرصه اند.

نکتة مهم دیگر الگو بودن سپاه در تقویت و تحرک عزم و ارادة ملی است. فرهنگ "ما می‌توانیم" از شاخصه ‌های اصلی سپاه است که نه تنها در طول دفاع مقدس، بلکه در حوزة بازسازی کشور و حتی در مقابله با تحریم ‌ها و تهدیدات دشمنان نیز نمود جدی یافته است.

با توجه به اینکه حل چالش ‌های فرهنگی کشور نیازمند اراده و عزم ملیاست سپاه می‌تواند نقش مهمی در این عرصه ایفا نماید. سپاه ارگانی برآمده از مردم است که با مجموع بسیج دارای ظرفیت میلیونی است و به حرکت درآمدن آن در عرصة فرهنگ می‌تواند دستاوردهای عظیمی به همراه داشته باشد.

از سوی دیگر فرهنگ "ما می‌توانیم" الگویی مناسب و مطمئن برای سایر اقشار جامعه است که سپاه می‌تواند در اختیار جامعه قرار دهد. به عبارت دیگر سپاه می‌تواند از تحقق بخشان انسجام و وحدت ملی در تحقق مطالبات فرهنگی کشور باشد، چنان‌که تاکنون نیز توانسته نقش قابل توجهی را در این عرصه ایفا کند.

مدیریت جهادی نیز از دیگر شاخصه‌های سپاه است که می‌تواند ضمن خدمات بیشتر به عرصة فرهنگی، به الگویی برای مدیران کشور مبدل شود. مدیریت جهادی در طول 8 سال دفاع مقدس و بازسازی کشور، مدیریت جهادی در عرصه تقویت توان دفاعی کشور با وجود تحریم‌های گسترده، مدیریت جهانی در مقابله با تحریم ‌ها با حضور فعال در عرصة عمرانی و زیربنایی کشور که نقش مهمی در توسعة کشور و مقابله با طراحی‌ های دشمنان داشته، مدیریت جهادی در ترویج و گسترش فرهنگ ایثار و مقاومت در میان اقشار جامعه و... از جمله شاخصه ‌های مدیریت جهادی در سپاه است.

نقش مؤثر سپاه در تحقق اهداف و آرمان ‌های ملت ایران و حتی مقابله با تهدیدات دشمنان چنان بوده است که کشورهای غربی بارها اذعان کرده‌اند تا زمانی که سپاه و بسیج در صحنه حضور دارند نمی ‌توان سیاست ‌های غربی را به ایران تحمیل کرد. بر این اساس است که  تخریب چهرة مردمی سپاه برای محروم ‌سازی جامعه از ظرفیت‌های عظیم آن در عرصه‌های مختلف از مؤلفه ‌های رفتاری غرب محسوب می‌شود.

به هر تقدیر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با روحیة جهادی خود و نیز الگوبودن برای سایر مدیران کشور می‌تواند به شاخصه و مؤلفه‌ای برای تحقق مدیریت جهادی درعرصة اقتصاد و فرهنگ کشور مبدل شود که مسلماً دستاوردهای بسیاری را برای ملت ایران و نظام اسلامی به همراه خواهد داشت.