- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
مرجان توحیدی
تصویر مرحوم آیت‌الله‌مهدوی‌کنی که با گلایل‌های سفید و روبانی سیاه در حاشیه، تزیین شده بود، از بالاترین صندلی قرمزرنگ محل قدیم مجلس‌شورای‌اسلامی پایین آمد و آیت‌الله‌محمد یزدی بر جای آن تکیه زد. جلوس آیت‌الله‌یزدی بر رفیع‌ترین کرسی را تا آخرین لحظات برگزاری انتخابات ریاست خبرگان کسی پیش‌بینی نکرده و همه آدرس‌ها در این‌باره گزینه‌های دیگری را نشانه گرفته بود. حرف از رقابت دو هاشمی برای این صندلی بود؛ هاشمی‌شاهرودی و هاشمی‌رفسنجانی.
اتفاقا هر‌دوی آنها روز گذشته نامزد شرکت در انتخابات داخلی خبرگان شدند. آیت‌الله محمد مومن هم به جمع آنها اضافه شد. این پایان ماجرا نبود. آیت‌الله‌محمد یزدی هم پا به عرصه رقابت گذاشت. رقابت چهار‌نامزد برای ریاست مجلس خبرگان در هفدهمین‌اجلاسیه این مجلس. رقابت چهار نامزد در رقابتی‌ترین انتخابات ریاست خبرگان از بدو تاسیس (١٣٦١) تاکنون.
پیش‌تر، البته نام‌های دیگری چون احمد جنتی و آیتاللهمصباحیزدی را هم به‌عنوان نامزدهای احتمالی معرفی کرده بودند؛ این را آیت‌الله موحدی‌کرمانی، دبیرکل جامعه روحانیت مبارز و از اعضای خبرگان، گفته بود. مصباح و جنتی نیامدند. هاشمی‌ها آمدند و یزدی و مومن. از مومن، تا لحظه روشن‌شدن نتایج رقابت‌ها نامی مطرح نبود. آیت‌الله‌یزدی را موحدی‌کرمانی به‌تازگی ازجمله نامزدهای احتمالی ریاست خبرگان اعلام کرده بود. روز رای‌گیری که فرا رسید، روشن شد این چهار‌نفر قرار است، با هم رقابت کنند.
هاشمی‌شاهرودی، جدی‌ترین گزینه‌ای که از او برای رقابت با هاشمی‌رفسنجانی نام برده می‌شد، در همان دور اول انصراف داد. بعد از آن هاشمی‌رفسنجانی اعلام کاندیداتوری کرد. با این اعلام آیت‌الله‌یزدی و محمد مومن (نماینده قم در خبرگان و از اعضای شورای نگهبان) هم اعلام کردند، می‌خواهند به صف رقابت بپیوندند، با‌این‌حال هیچ‌یک از این سه‌گزینه دیگر نتوانستند اکثریت آرا را به دست آورند.
از مجموع ٧٣نفر حاضر در مجلس، ٣٥نفر به یزدی، ٢٥نفر به هاشمی‌رفسنجانی و ١٣نفر به مومن رای دادند. به‌این‌ترتیب یزدی و هاشمی‌رفسنجانی رقیب جدی یکدیگر شدند تا تکلیف ریاست آنها در دور دوم مشخص شود. یزدی در این مرحله توانست ٤٧رای را از آن خود کند و هاشمی ٢٤رای را کسب کرد. از میان ٧٣رای که دو رای آن هم باطله محسوب شده است، یزدی پیروز این رقابت پیش‌بینی‌نشده، شد.
روایت اعلام نامزدی و انصراف
هاشمی‌شاهرودی، اما نه‌تنها رییس نشد، بلکه از حضور در رقابت‌ها هم انصراف داد. عباس کعبی درباره علت این تصمیم هاشمی‌شاهرودی این‌چنین به تسنیم توضیح داده است: «آیت‌الله هاشمی‌شاهرودی بنا‌به تکلیف شرعی و به درخواست جمع قابل‌توجهی از اعضای خبرگان و باوجود محتمل‌بودن کاندیداتوری آقای هاشمی‌رفسنجانی، کاندیدای ریاست خبرگان شدند و تصمیم داشتند تا آخر هم بمانند.
بعد از اینکه آیت‌الله‌یزدی و آیت‌الله‌مومن اعلام کاندیداتوری کردند، آیت‌الله هاشمی‌شاهرودی انصراف دادند چون تعدد کاندیدا را صلاح نمی‌دانستند؛ ازهمین‌رو خلاف آنچه برخی شایعه کرده‌اند، آیت‌الله‌هاشمی‌شاهرودی قطعا و به‌هیچ‌عنوان به‌نفع آقای هاشمی انصراف نداده‌اند.» از سخنان کعبی چنین برمی‌آید که ظاهرا همه‌‌چیز تا لحظه پایانی و شروع رقابت‌ها همچنان حول رقابت دو هاشمی می‌چرخیده است، اما با انصراف هاشمی‌شاهرودی و نامزدی هاشمی‌رفسنجانی و در پی آن نامزدی یک‌باره آیت‌الله‌یزدی و مومن، قواعد بازی خبرگان تغییر کرد.
خطی که نوشته نشد
این در‌حالی بود که تا پیش از آن اعضای جامعتین در سخنان خود از احتمال قوی ریاست هاشمی‌شاهرودی بر خبرگان سخن می‌گفتند. اگرچه به نظر می‌رسید، این اخبار برای کم‌رنگ جلوه‌دادن حضور احتمالی هاشمی‌رفسنجانی بوده باشد. هاشمی‌رفسنجانی، حضورش در انتخابات را به تکلیف و شرایط وابسته کرده و گفته بود چنان‌چه افراد ناصالح حضور داشته باشند، نامزد انتخابات خواهد شد، با‌این‌حال حضور هاشمی رفسنجانی هنوز در هاله‌ای از تردید بود و اعضای دو‌تشکل مذهبی و سنتی اصولگرا، سعی در برجسته‌کردن نام آیت‌الله‌هاشمی‌شاهرودی کردند.
آنها همین خط، را حتی تا یک روز مانده به برگزاری انتخابات داخلی خبرگان ادامه دادند. به‌طوری‌که سید‌رضا تقوی، رییس شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه کشور و از اعضای جامعه روحانیت مبارز یک‌روز مانده به انتخابات گفت نظر اکثریت خبرگان بر ریاست هاشمی‌شاهرودی است. آیت‌الله‌کعبی هم شانزدهم‌اسفند‌ماه به تسنیم گفته بود، نگرانی خاصی درباره انتخاب رییس جدید خبرگان در اجلاس روز سه‌شنبه وجود ندارد. مردم بدانند که شرایط و تمهیدات لازم برای انجام تکلیف شرعی، برای اعضای خبرگان فراهم شده است.
آیت‌الله موحدی‌کرمانی، دبیرکل جامعه روحانیت مبارز هم در هم‌اندیشی مسوولان بسیج دانشجویی درباره انتخابات خبرگان پیش‌بینی کرده بود که هنوز مشخص نیست، ولی احتمالا آیت‌الله‌هاشمی‌شاهرودی به عنوان رییس مجلس خبرگان انتخاب می‌شوند.
صف‌بندی‌ها در صندلی‌ها
با انصراف هاشمی‌شاهرودی و کنار‌رفتن یکی از گزینه‌های جدی ریاست خبرگان، رقابت روز گذشته شکل گرفت. رقابتی که در هم‌نشینی‌های صندلی‌های مجلس هم خود را نشان می‌داد. حسن روحانی، رییس‌جمهوری و نماینده سمنان در خبرگان، بر صندلی خود تکیه زده بود که هاشمی‌رفسنجانی وارد شد. سید‌محمود علوی، وزیر اطلاعات و دیگر عضو خبرگان در این لحظه از جای خود بلند شد و صندلی خود را به هاشمی داد. کمی آن‌سو‌تر، احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان، بر صندلی خود تکیه داده بود که با ورود آیتاللهمصباحیزدی از جای خود بلند شد و از مصباح خواست تا در مجاورت او بنشیند.
چندی‌بعد آیت‌الله‌خزعلی هم در‌حالی‌که روی ویلچر نشسته بود به جمع آنها اضافه شد. با پرشدن صندلی‌های قرمزرنگ، هاشمی‌شاهرودی که ریاست جلسه را بر‌عهده داشت، شروع رقابت را اعلام کرد، آن‌هم در شرایطی که همه اعضای خبرگان دور چهارم روز گذشته حاضر نبودند. از ٨٦نفر عضو ثابت این مجلس که دوره‌های آن هشت‌ساله است، روز گذشته تنها ٧٣نفر حاضر بودند. این عدد هم از مجموع آرای ماخوذه استنباط شده است. از میان ١٣غایب روز گذشته، شش‌نفر از اعضا طی امسال و سال پیش درگذشتهاند.
آیت‌الله‌حسین معصومی‌زرندی، نماینده کرمانشاه، خرداد‌ماه و آیت‌الله‌محمد محمدی‌گلپایگانی هم ٣٠اردیبهشت سال‌جاری، فوت کردند. سیدصابر جباری، نماینده مازندران، در دهم‌شهریورامسال، حسام‌الدین مجتهدی، نماینده کردستان هم در اردیبهشت سال‌جاری درگذشتهاند و سید‌حسن طاهری‌خرم‌آبادی، نماینده لرستان در این مجلس هم شانزدهم‌شهریور سال گذشته فوت کرده است. آیت‌الله‌محمدرضا مهدوی‌کنی هم که ریاست خبرگان چهارم را بر‌عهده داشت، پس از چهار‌ماه‌و‌نیم که در حالت اغما به‌سر می‌برد، در مهر‌ماه سال‌جاری درگذشت. علاوه‌بر اینها هفت‌نفر از اعضای خبرگان در مهم‌ترین جلسه خود در طول سال، روز گذشته غیبت داشته‌اند که البته روشن نیست این هفت‌نفر چه کسانی بوده‌اند و در‌صورت حضور، آرای آنها چه تاثیری می‌توانسته بر نتیجه آرای روز گذشته داشته باشد.
رقابتی‌ترین خبرگان از ابتدا تاکنون
روز گذشته، اما آنچه روی داد، رقابتی پیش‌بینی‌نشده و کم‌نظیر برای کسب بالاترین کرسی مجلس فقاهت و اجتهاد بود که یکی از نتایج آن بازگشت کرسی ریاست از جامعه روحانیت مبارز به جامعه مدرسین حوزه‌علمیه‌قم بود. خبرگان تنها یک‌بار دیگر چنین رقابتی را آن‌هم نه در این اندازه و تعدد کاندیدا به خود دیده بود.
آیت‌الله‌مشکینی، رییس سنتی خبرگان، که در سال٨٦ درگذشت، خبرگان برای اولین‌بار صحنه رقابت به خود دید. تا زمان حیات آیت‌الله‌مشکینی، دبیرکل جامعه مدرسین و محققین حوزه‌علمیه‌قم؛ ریاست بی‌آنکه رقیبی داشته باشد، به‌صورت اجماع بر خبرگان تداوم یافت. با درگذشت آیت‌الله‌مشکینی، آن‌هم در مجلسی که مرحوم مهدوی‌کنی در آن غایب بود، از هاشمی‌رفسنجانی به عنوان عضوی از جامعه روحانیت مبارز و مهم‌ترین گزینه ریاست نام برده شد. تا اینکه احمد جنتی هم در سایه حمایت تشکل متبوع خود، یعنی جامعه مدرسین تصمیم گرفت وارد رقابت با هاشمی شود.
در رقابت بین جامعتین، این‌بار هاشمی‌رفسنجانی با ٤١رای در برابر ٣٤رای جنتی توانست پیروزی خود را تثبیت کند. با پیروزی هاشمی‌رفسنجانی، مرحوم مهدوی‌کنی در انتخابات میان‌دوره خبرگان از حوزه تهران، برای انتخابات خبرگان نامزد شد. او در سال٨٩ و یکی از سال‌های حساس تاریخ جمهوری اسلامی در انتخابات داخلی این مجلس حضور پیدا کرد. حضور او که قطعی شد، هاشمی‌رفسنجانی از رقابت صرف نظر کرد و دبیرکل جامعه روحانیت مبارز، بدون رقیب و با ٦٣ رای رییس خبرگان شد.
مهدوی‌کنی پس از انتخاب به‌عنوان رییس‌مجلس خبرگان تعبیر جالبی به‌کار برد و گفت: «آقای هاشمی ریاست مجلس خبرگان را به من تفویض کردند» چرا که هاشمی از قبل اعلام کرده بود در صورت نامزدی مهدوی‌کنی از رقابت با او صرف نظر خواهد کرد. مهدوی‌کنی با این حال به خاطر بیماری و کهولت سن اغلب در جلسات حضور نداشت و نایب او یعنی هاشمی‌شاهرودی اداره جلسات را بر عهده می‌گرفت.
رقابت هاشمی‌رفسنجانی و یزدی، اصلی‌ترین رقابت
با فوت آیت‌الله مهدوی‌کنی که ریاستش بر خبرگان از جنس ریاست مشکینی بود، بازار رقابت برای جایگاه ریاست در خبرگان بار دیگر داغ شد. با انصراف هاشمی‌شاهرودی، اما به نظر می‌رسید که رقابت بین هاشمی‌رفسنجانی و محمد یزدی جدی‌ترین رقابت باشد. یزدی و هاشمی‌رفسنجانی پیش‌تر یک‌بار دیگر، نه به‌عنوان رقیب بلکه در عرصه رسانه با هم مواجه شده بودند. ماجرا مربوط به سال ٨٨ است. سه روحانی یعنی محمد یزدی، سیدحمید روحانی و روح‌الله حسینیان در آن سال نسبت به مواضع هاشمی‌رفسنجانی درباره انتخابات پر‌سر‌و‌صدای آن سال انتقاداتی را مطرح کردند.
هاشمی‌رفسنجانی اما در دیدار جمعی از روحانیون و وعاظ و در جواب جمعی از حضار که اجازه جواب به اظهارات آقایان یزدی و حسینیان و حمید روحانی را خواستند، گفته بود: «سال‌هاست که جواب من به آقای یزدی درخواست شفا برای ایشان است و ارسال سلام. متاسفانه ایشان بر اثر مشکلات جسمی گاهی دچار عصبانیت می‌شود و عجولانه اعلام نظر می‌کند. افرادی هم هستند که شهرت خویش را از راه اهانت به دیگران می‌خواهند که جواب این‌گونه افراد هم سکوت است و دعا برای هدایتشان.»
محمد یزدی کیست؟
محمد یزدی ٨٣ ساله تا پیش از آنکه به ریاست خبرگان برسد، عضو شورای نگهبان و نماینده استان تهران در مجلس خبرگان رهبری بود. یزدی، همچنین دبیر جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و دبیر شورای‌عالی حوزه‌های علمیه است. او در سال ١٣٦٨ به ریاست قوه‌قضاییه منصوب شد. دوره او یک‌بار دیگر تمدید شده و تا سال ١٣٧٨ در قامت قاضی‌القضات حضور داشت. از فعالیت‌های او در این قوه، انحلال دادسراها بود. حجت‌الاسلام شبیری‌زنجانی، مشاور عالی رییس قوه قضاییه در این‌باره به خبرگزاری شفقنا گفته بود: «آیت‌الله یزدی با دیدگاه حوزوی به قوه‌قضاییه رفت و دادسراها را جمع کرد، اما نبودن دادسرا با یک شرایط خاصی میسر است، یعنی اگر قاضی مجتهد باشد و در کنار او دستیارهای باتجربه حاضر باشند خوب است؛ یعنی قاضی‌ای که به پرونده رسیدگی می‌کند مجتهد بوده، همانجا تحقیق کرده و رأی را صادر کند خوب است، اما زمانی که شرایط تغییر نکرده، با همان وضع موجود حذف دادسراها اشتباه بود.
آیت‌الله یزدی با این تعبیر که ما در اسلام دادسرا نداشتیم و مردم مستقیم به قاضی مراجعه می‌کنند و همانجا حکم صادر می‌شود دادسراها را حذف کرد، ولی به شرایط توجه نداشتند که این باعث شد مشکلاتی ایجاد شود. نمایندگی مجلس شورای اسلامی در دوره‌های اول و دوم، نمایندگی روسای سه قوه در هیات سه‌نفره حل اختلاف بین شهید رجایی و بنی‌صدر و رییس دادگاه انقلاب اسلامی قم و کرمانشاه از دیگر مسوولیت‌های رییس جدید خبرگان محسوب می‌شود. خبرگان دور چهارم در دور نخست با انتخاب اعضای هیات‌رییسه به کار خود پایان داد.
به این ترتیب آیت‌الله هاشمی‌شاهرودی با ٤٢ رای و موحدی‌کرمانی با ٢٩ رای به ترتیب به عنوان نایب‌رییس اول و نایب‌رییس دوم مجلس خبرگان رهبری انتخاب شدند که در حقیقت هاشمی‌شاهرودی در سمت خود ابقا شد. همچنین آیت‌الله دری‌نجف‌آبادی با ٤٥رای و آیت‌الله سیداحمد خاتمی با ٣٤رای همچنان به عنوان منشیان هیات‌رییسه باقی ماندند.
