آب به مذاکرات نبندید

نویسنده: محمد اسماعیلی

«تحریم‌های ظالمانه باید از بین برود تا سرمایه بیاید و مشکل محیط زیست، اشتغال، صنعت و آب خوردن مردم حل شود، منابع آبی زیاد شده و بانک‌ها احیا شوند.» بیان این جملات از سوی رئیس‌جمهور در مراسم گرامیداشت هفته محیط زیست انتقادات فراوانی را در جامعه و در فضای مجازی به همراه داشته است. این نخستین بار نیست که دولتمردان تأکید می‌کنند در صورت توافق جامع هسته‌ای تمام مشکلات اقتصادی و معیشتی مرتفع می‌شود و طی ماه‌های گذشته بارها شبیه اینگونه اظهارات از سوی مقامات رسمی دولت یازدهم تکرار شده بود، اما این بار وضع متفاوت‌تر شد چراکه «گره زدن آب خوردن به مذاکرات» باعث شد صدای بسیاری از شخصیت‌های برجسته که تا دیروز ترجیح می‌دادند سکوت اختیار کنند و به انتقاد از دولت اقدام نکنند هم بلند شد.

اصرار به پیوند زدن مشکلات داخلی با مذاکرات هسته‌ای در حالی با افزایش چشمگیر منتقدان دولت همراه می‌شود که افکار عمومی هنوز فراموش نکرده که در فرآیند تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری سال 92 نامزدهای انتخاباتی به اتفاق تأکید داشتند که عامل اصلی مشکلات کشور را باید در سوء مدیریت داخلی و نه در مؤلفه‌های دیگر جست‌وجو کرد. حال پس از گذشت نزدیک به دو سال از عمر دولت تدبیر و امید مردم همچنان منتظرند تا مشاهده کنند که مطالبات بر زمین مانده‌شان چگونه از دالان پرپیچ و خم مذاکرات هسته‌ای رنگ تحقق به خود می‌گیرد.  البته خوش‌بینی نسبت به برداشتن تحریم‌ها از سوی غربی‌ها و گشایش محسوس اقتصادی داخلی در حالی است که تمام مقامات رسمی و غیررسمی غربی طی ماه‌های اخیر تأکید کرده‌اند که اغلب تحریم‌ها لغو نخواهد شد و تنها بخش اندکی از تحریم‌ها تعلیق خواهد شد.  با این حال سؤالات فراوانی افکار عمومی را متوجه خود کرده، از جمله اینکه چطور در شرایطی که غربی‌ها همچنان تأکید می‌کنند اکثر تحریم‌ها لغو و حتی تعلیق نخواهد شد، چگونه باید به برداشته شدن تحریم‌ها خوش‌بین بود؟

چرا نباید به جای تمرکز روی مذاکرات هسته‌ای و گره زدن مشکلات داخلی به پرونده هسته‌ای، به توسعه درون زا و فعالیت‌هایی با مبنای اقتصاد مقاومتی روی آورد؟

21 ماه مذاکره چه گرهی از مشکلات جامعه باز کرده تا بتوان به آینده آن امیدوار بود و توقع داشت که حتی مشکل آب خوردن هم به واسطه توافقنامه هسته‌ای مرتفع شود؟

عده‌ای تمام مشکلات کشور را به مسئله تحریم‌ها و مذاکرات گره می‌زنند

همانطور که اشاره شد اظهارات اخیر رئیس‌جمهور کشورمان با واکنش گسترده بسیاری از دلسوزان و مسئولان کشور مواجه شد که در یکی از این واکنش‌ها آیت‌الله آملی لاریجانی در جلسه دیروز مسئولان عالی قضایی عنوان کرد: ملتی که بعد از گذشت ربع قرن از ارتحال پایه‌گذار جمهوری اسلامی ایران همچنان با شور و حرارت در مراسم سالگرد ارتحال ایشان شرکت می‌کند از مشکلات نمی‌هراسد و راه خود را همچنان دنبال خواهد کرد.  رئیس دستگاه قضا به برخی تلاش‌ها برای پیوند زدن همه مشکلات اقتصادی به مذاکرات هسته‌‌ای و تحریم‌ها اشاره کرد و با اشتباه دانستن این رویکرد از منظر سیاسی و اقتصادی گفت: با وجود تذکر این مسئله از سوی مقام معظم رهبری و مسئولان نظام باز هم می‌شنویم که عده‌ای تمام مشکلات کشور را به مسئله تحریم‌ها و مذاکرات گره می‌زنند و به راحتی تمام سرمایه‌های ملی و داخلی، توانمندی‌های جوانان و استعدادهای داخلی را نادیده می‌گیرند؛ گرچه تردیدی نیست که تحریم‌ها مشکلاتی را ایجاد کرده اما باید مدنظر قرار دهیم که ملت ایران با تکیه بر توان داخلی برهه‌هایی سخت‌تر از این به مانند دفاع مقدس را پشت سر گذاشته است. آیت‌الله آملی‌لاریجانی تأکید کرد: اینکه در مقابل دشمن به گونه‌‌ای سخن بگوییم که گویا تمام مشکلات کشور معطوف به تحریم‌ها است و کشور بر اثر این تحریم‌ها کاملاً وا مانده و راهی به جلو ندارد، کار غلطی است.

تصور پایان زیاده‌خواهی غرب با توافق هسته‌ای ساده‌لوحی است

همچنین آیت‌الله مکارم‌شیرازی نیز دیروز در آخرین جلسه درس خارج فقه خود بیان کرد: ساده‌لوحی است تصور کنیم اگر توافقی حاصل شود این افزون‌طلب‌ها و زیاده‌خواه‌ها دست از سر ما بردارند؛ این مسئله هم حل شود فردا مسئله حقوق بشر و امثال آن را بهانه خواهند کرد. این مرجع تقلید افزود: تا تسلیم اینها نشوی، رژیم غاصب اسرائیل را به رسمیت نشناسی و از حقوق بشر مد نظر آنها پیروی نکنی آنها دست از سر ما برنمی‌دارند. استاد برجسته درس خارج حوزه علمیه قم تأکید کرد: آنها با اصل نظام، عزت و استقلال ما که برای آنها و منافع‌شان مشکل‌آفرین شده، مشکل دارند، به همین خاطر نیز با تکفیری‌ها را حمایت می‌کنند. آیت‌الله مکارم شیرازی بیان کرد: شرم آور است که امریکا می‌گوید نیروهای مردمی در عراق نباید در برابر داعش به میدان مبارزه بیایند، اینها نسبت به ما نیز ول کن نیستند.

این مرجع تقلید با تأکید بر اینکه باید بیش از پیش وحدت را در جامعه تقویت کرد، یادآورشد: مبادا انتخابات، مباحث هسته‌ای و دیگر برنامه‌ها باعث اختلاف در جامعه شود، اختلافات در شرایط فعلی همچون سم، مهلک و کشنده است. آیت الله مکارم شیرازی بیان کرد: آنها می‌خواهند توافق را به شکست بکشانند، به همین دلیل هر روز یک خواسته و بهانه دیگر مطرح می‌کنند؛ بنابراین همه بدانند اگر توافق هم بشود زیاده خواهی اینها تمامی نخواهد داشت.

اینکه آب‌ خوردن خود را به مذاکرات وابسته بدانیم یک خطای راهبردی است

حجت‌الاسلام والمسلمین ابراهیم رئیسی، دادستان کل کشور نیز در دومین همایش «امنیت پایدار» به انتقاد از رویکرد دولت در گره زدن مشکلات داخلی به بحث هسته‌ای و با تأکید بر اینکه اعتماد به دشمن با منظومه امنیت ملی و نظام سازگاری ندارد‎، تصریح کرد: امنیت هر فرد دلداده‌ای به خدا در هرجای دنیا به امنیت ما وابسته است.

رئیسی گفت: اینکه آب خوردن خود را به مذاکرات وابسته بدانیم، یک خطای راهبردی است‎ که دشمن خواسته یا ناخواسته از این کد استفاده خواهد کرد. انسان نباید خود را محتاج دشمن نشان دهد.

برخی مسئولان صراحتاً می‌گویند آب خوردن‌مان با اراده غرب است!

حسن رحیم‌پورازغدی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز در نخستین نشست تخصصی کمیسیون تعلیم و تربیت بسیج با اشاره به اظهارات چالش‌برانگیز دولتمردان گفت: اینکه برخی از مسئولان صراحتاً‌ می‌‌گویند آب خوردنمان با اراده غرب است محصول آموزش و پرورش و درس خواندن در مکتب غرب است امروز حتی نخبگانمان متأسفانه با این تفکر بزرگ شده‌اند.

‌برخی علاقه دارند مشکلات اقتصادی را به مذاکرات گره بزنند

محمدرضا پورابراهیمی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در نطق میان دستور خود با مخاطب قرار دادن رئیس‌جمهوری در مورد مسائل اقتصادی گفت: نزدیک دو سال از آغاز به کار دولت می‌گذرد و تنها دو سال دیگر به پایان کار دولت باقی مانده است؛ انتظار این است، آنچه که به عنوان ضوابط و قوانین اقتصادی است، با تمام وجود به تمام وزرا و مسئولان کشور تذکر داده شود که قوانین اجرایی شود. متأسفانه در کشور بعضی علاقه دارند که مشکلات اقتصادی را به مذاکرات گره بزنند، برخی به جای آنکه بخواهند مشکلات ساختاری اقتصاد را حل کنند، می‌خواهند همه چیز را با مذاکرات گره بزنند. به نظر من، گره زدن مسائل به مذاکرات خطای بزرگ راهبردی در کشور محسوب می‌شود که متأسفانه نمونه‌های زیادی از این رویکرد اشتباه مشاهده می‌شود.

آبی از مذاکرات گرم نمی‌شود

همانطور که مقام معظم رهبری در مراسم تنفیذ حکم رئیس‌جمهور یازدهم فرمودند: «درس بزرگی که ما از این فشارهای اقتصادی دریافت کردیم، این است که هرچه می‌توانیم، باید به استحکام ساخت داخلی قدرت بپردازیم؛ هرچه می‌توانیم، در درون، خودمان را مقتدر کنیم؛ دل به بیرون نبندیم. آنهایی که دل به بیرون ظرفیت ملت ایران می‌بندند، وقتی با یک چنین مشکلاتی مواجه شوند، خلع سلاح خواهند شد. ظرفیت‌های ملت ایران خیلی زیاد است. ما باید بپردازیم به استحکام ساخت درونی اقتدار ملی. . .» باید گفت پیشرفت مبتنی بر توان و سرمایه‌های داخلی تا به امروز پیشرفت و اقتدار فراوانی چه در عرصه داخلی و چه از حیث بین‌المللی نظیر «پیشرفت‌های چشمگیر در تولید علوم پیشرفته نانو، هوافضا، سلول‌های بنیادین و بیوداروها»، «خودکفایی در تولید بنزین»، «ساخت جنگنده قاهر»، «دستیابی به فناوری ساخت زیردریایی‌های مدرن»، «پیشرفت خیره‌کننده در مقوله انرژی هسته‌ای و ازجمله تأمین سوخت ۲۰ درصد و تولید صفحات سوخت» و «دستیابی به فناوری تولید پهپادهای رادارگریز» را به دنبال داشته است که به راحتی نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد.

بر همین اساس باید گفت تمرکز و تلاش دولتمردان یازدهم برای اعتلا و پیشرفت همه‌جانبه کشور و بی‌اثرکردن تحریم‌ها، باید بر پایه «استفاده بهینه از ظرفیت‌ها و سرمایه‌گذاری داخلی کشور» و نه امید واهی بستن به شگردهای دیپلماسی اختصاصی یا مذاکرات صرف با طرف غربی باشد.