اسرائیل و تندروهای آمریکا در بلاتکلیفی

مترجم: امین پاکزاد

بزرگ‌ترین سوء‌تفاهم در رابطه با توافق هسته‌ای با ایران، این است که آن را نوعی معامله دوجانبه بین ایران و آمریکا قلمداد می‌کنند.

دکتر ربکا جانسون، مدیر موسسه آکرونیوم در زمینه سیاست‌های خلع سلاح و عضو باشگاه بین‌المللی دانشگاه پرینستون در مواد شکافت‌پذیر، معتقد است: «سیاستمداران و تحلیلگران آمریکایی و اسرائیلی که مدعی‌اند توافق انجام گرفته، ایران را قادر به دستیابی به سلاح هسته‌ای می‌کند، با پیشنهاد لغو توافق‌نامه توسط کنگره، مذاکرات بیشتر برای حصول یک توافق بهتر را دنبال می‌کنند. این در حالی است که با این پیشنهاد، در واقع خشک و تر با هم خواهند سوخت.»

با وجود توافق بین ایران و شش کشور قدرتمند آمریکا، انگلستان، فرانسه، چین، روسیه و آلمان، هنوز محافظه‌کاران جناح راست و قانونگذاران ایالات متحده با اشاره به بندهایی از توافق که حذف مرحله‌ای تحریم‌ها را شامل می‌شود، درصدد کارشکنی و لغو توافق‌نامه هستند. با این حال، شورای امنیت در جلسه اخیر خود با تصویت یک قطعنامه، مهر تائیدی بر این توافق‌نامه‌ زد.

گروه‌های طرفدار اسرائیل و برخی اعضای کنگره در آمریکا، خواهان تاخیر جلسه شورای امنیت بودند تا بتوانند اولویت‌های سیاسی خود را بر سازمان ملل اعمال کنند. وندی شرمن، معاون سیاسی وزارت خارجه آمریکا، در کنفرانس مطبوعاتی که چند روز پیش برگزار شد، در این رابطه گفت: «روشی که قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل بر اساس آن تبیین‌ یافته، به گونه‌ای است که مهلت کوتاه 60 تا 90 روزه‌ای برای بازنگری و بررسی‌ها به کنگره خواهد داد. به هر حال، وقتی اعضای 1+5 می‌خواهند به سازمان ملل بروند تا تائیدیه آن را بر فرآیند توافق به دست بیاورند، مشکل خواهد بود که ما بگوییم ببخشید ممکن است قدری صبر کنید تا نظر کنگره آمریکا را بشنویم.»

دکتر جانسون می‌افزاید: «هیچ‌یک از ما درباره موانعی که باید برداشته شوند، نگاه ساده‌انگارانه‌ای نداریم. با وجود این، این توافق را گام مثبت رو به جلو و بهتر از سال‌ها خصومت و بن‌بست قلمداد می‌کنیم.»

واکنش صهیونیست‌ها

از سوی دیگر، در پاسخ به واکنش‌های بسیار منفی اسرائیل، هیلل شکنر، روزنامه‌نگار اظهار داشت واکنش نتانیاهو به توافق ایران و قدرت‌های جهانی این‌گونه است: «پایان جهان.» همچنین یکی از فعالان سیاسی دست راستی طرفدار اسرائیل با عبارت «معامله شرم‌آور ابدی» از این توافق یاد کرد.

در واقع، رهبران گروه‌های مخالف، ضمن اعلام این‌که این توافق یک «معامله بد» بوده است، سیاست‌های نتانیاهو در قبال آمریکا و اوباما را مورد انتقاد قرار می‌دهند. شکنر می‌افزاید: «ما شاهد شکست سیاست ترس‌آفرینی نتانیاهو هستیم. نتانیاهو در خانواده‌ای که تحت سلطه تفکر پدرش (بنزیون نتانیاهو) بود بزرگ شد. پدر وی که متخصص تاریخ یهود در اسپانیا بود، عقیده داشت فارغ از این که یهود و اسرائیل چه انجام می‌دهند، همه دنیا با آنها مخالف‌اند و آنها تنها باید به خودشان اعتماد کنند.» شکنر استدلال می‌کند این نوع رهیافت، کاملا در تضاد با رویکرد پدران بنیانگذار صهیونیسم جدید است که اهمیتِ یافتن متحد در میان قدرت‌های جهانی را، درک کرده بودند.

دکتر رامانا، فیزیکدان و مدرس برنامه علم و امنیت جهانی و آزمایشگاه هسته‌ای آینده در دانشگاه پرینستون، معتقد است در قبال برنامه هسته‌ای ایران، عموم مردم شواهد کمی در دست دارند و به همین دلیل، همه‌گونه ادعایی به وجود می‌آید. به گفته وی : «امیدوارم این توافق، پایانی بر این‌گونه هجمه‌‌ها به ایران باشد. در هر صورت، این موافقت‌نامه گامی مهم در جهتی درست است. گام بعدی این است که همه، محدودیت‌ها را بپذیرند.»

دکتر رامانا، که نویسنده کتاب «قدرت تعهد: بررسی انرژی هسته‌ای در هند» است، همچنین اعتقاد دارد‌: «امروز، بهترین زمان برای متمرکز شدن توجه جامعه بین‌المللی به اسرائیل است، برای تاکید بر از بین بردن زرادخانه و تجهیزات هسته‌ای‌اش.»

به گفته دکتر جانسون، مذاکرات مانند پختن کیک است که همزمان به هنر و دانش آشپزی نیاز دارد؛ یعنی همان‌گونه که مواد اولیه ترکیبات مهم‌اند، مدت زمان و در واقع مدیریت زمان نیز اهمیت دارد. در حقیقت، تلاش‌های دیپلماتیک و تداوم آنها، زمان مناسبی را برای میانجیگری این توافق مهیا می‌کند. به شرطی که همه، متعهد به جلو بردن این شیوه باشند.

به عقیده دکتر جانسون، ادعاهای نادرستی که علیه توافق توسط سیاستمداران و تحلیلگران آمریکایی و اسرائیلی مطرح می‌شود، می‌تواند باعث قدرت‌گیری اقلیت تندرو شود. وی می‌افزاید: «فکر نمی‌کنم آن تحلیلگران، بسیار ساده‌انگارانه، تنها به نقد توافق بپردازند. چرا که آنها منافع زیادی (به دلایل سیاسی یا اقتصادی) در تهدید جلوه دادن ایران دارند.»

تحریم‌ها ابزاری ناکارآمد برای فشار بر ایران هستند

وی درخصوص تحریم‌ها بر این عقیده است که آنها ابزاری ناکارآمد برای اجبار ایران هستند و بیشتر برای اقشار آسیب‌پذیر (زنان و کودکان) مضرند تا حکومت.

شکنر در بخش دیگری از اظهاراتش، با اشاره به سیاست کلی ترس‌آفرینی نتانیاهو، آن را در راستای نیاز نخست‌وزیر اسرائیل به ارائه تصویر یک «رهبر قدرتمند» از خود برای مقابله با خطرات، ارزیابی کرد. چنانچه در انتخابات اخیر، نتانیاهو در اظهاراتی اینچنین عنوان کرد: «اعراب (اسرائیلی) به صورت توده‌وار و اتوبوسی توسط جناح‌های چپ به پای صندوق‌های رای برده می‌شوند.» با این حال، طی سه دوره گذشته، منبع اصلی ترس‌آفرینی، تهدید بمب ایران بوده است که وی چند بار، مثلا در نشست مجمع عمومی سازمان ملل در دو سال پیش یا در سخنرانی‌اش در کنگره آمریکا در سال گذشته، تکرار کرده است.

شکنر با اشاره به خبر روزنامه ماآریو (جمعه، 17 ژوئن) که در آن گفته شده بود: «پس از توافق هسته‌ای، 47 درصد مردم اسرائیل موافق حمله نظامی به ایران هستند» و از طرف دیگر، در نظر گرفتن این که رهبران نهادهای امنیتی و نظامی اسرائیل مخالف هرگونه حمله‌ای هستند، نتیجه می‌گیرد که نتایج نظرسنجی‌ها، ناشی از ترس‌آفرینی‌ای است که نتانیاهو و متحدان وی به همراه جریان مفسران رسانه‌ای همسو، ایجاد کرده‌اند و این همه در حالی است که برخی صداهای آرام‌تر و معتدل‌تر نیز در این میان شنیده می‌شوند.

بسیاری از ناظران اسرائیلی متعجب‌اند از این‌که چرا همچنان نتانیاهو فکر می‌کند می‌تواند با کمک متحدان جمهوریخواه خود در کنگره، مقابل کل جامعه بین‌الملل بایستد، آن هم درحالی که هر‌گونه مصوبه کارشکنانه کنگره با حق وتو رئیس‌جمهور لغو می‌شود؟

شاید جواب این پرسش در این جملات رئیس‌جمهور اسبق آمریکا، کلینتون، در اولین دیدارش با نتانیاهو در سال 1996 باشد، که پس از آن دیدار گفت: «او (نتانیاهو) فکر می‌کند کیست؟ چه کسی اینجا ابرقدرت است؟»