- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
دومین روز تاریخی تیرماه ٩٤ رقم خورد. شش روز بعد از دستیابی به توافق هسته‌ای در وین، قطعنامه ٢٢٣١ شورای امنیت، این توافق را به اتفاق آرا تصویب کرد. قطع‌نامه‌ای که متضمن لغو تحریم‌های اعمال‌شده علیه ایران در برابر برخی محدودیت‌ها در یک زمان‌بندی مشخص است.
توافق هسته‌ای ایران و ١+٥، مسیر طولانی وین به نیویورک و از قصر تاریخی کوبورگ تا برج شیشه‌ای سازمان ملل را پیمود. از شش قطعنامه که در فاصله سال‌های ٢٠٠٦ تا ٢٠١٠ در شورای امنیت به تصویب رسیده بود، گذشتیم تا به قطعنامه جدید برسیم. عصر دیروز به وقت تهران، اعضای شورای امنیت به ریاست دوره‌ای نیوزیلند با ١٥ رأی مثبت، قطعنامه جدیدی برای ایران تصویب کردند. قطعنامه جدید که با شماره ۲۲۳۱ به تصویب رسیده، تمام کشورهای عضو سازمان ملل را به اجرای «برنامه جامع اقدام مشترک» یا متن توافق هسته‌ای ایران با گروه ١+٥ موظف می‌کند. قطع‌نامه‌های پیشین علیه ایران ذیل موادی تصویب شده که هرکدام از آنها ایران را خطری برای صلح و امنیت جهان می‌شناساندند.
بعد از تمدید مذاکره در نوامبر و نیمه‌شبی در وین بود که در جلسه‌ای غیررسمی جواد ظریف از برنامه خود درباره قطعنامه شورای امنیت خبر داد. از او در مورد نگرانی انتخابات کنگره در آن زمان و اکثریت جمهوری‌خواه آن پرسیدم و او پاسخ داد برنامه این است که قطع‌نامه‌ای در شورای امنیت تصویب می‌شود که تمام تحریم‌های پیشین را لغو می‌کند. با تصویب این قطعنامه دیگر ایران نیست که قانون‌شکن محسوب می‌شود، کنگره آمریکا یا هرجای دیگر که بخواهد بار دیگر ایران را تحریم کند، قانون‌شکن شناخته می‌شود.
استقبال اوباما
روز گذشته بعد از تصویب قطعنامه، باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکا ضمن استقبال از تصویب قطعنامه شورای امنیت در حمایت از توافق هسته‌ای ایران، ابراز امیدواری کرد که دشمنان داخلی به این مسئله توجه کنند. به گزارش تسنیم به نقل از خبرگزاری فرانسه، اوباما تصریح کرد: او امیدوار است تصویب این قطعنامه این پیام روشن را ارسال کند که اکثر کشورها این مسئله را به رسمیت می‌شناسند که دیپلماسی قوی‌ترین رویکرد برای تضمین این مسئله است که ایران به سلاح اتمی دست نمی‌یابد.
ختم قطع‌نامه‌ها، ١٠ سال بعد
صبح دیروز عباس عراقچی، عضو تیم مذاکره‌کننده ایران این قطعنامه را قطع‌نامه‌ای منحصربه‌فرد در تاریخ شورای امنیت سازمان ملل متحد دانست. براساس قطعنامه جدید، هم‌زمان با اجرای اقداماتِ توافق‌شده مرتبط با برنامه هسته‌ای توسط ایران و راستی‌آزمایی توسط آژانس، تمام مفاد برنامه‌های قبلی به نحو مشخص‌شده لغو خواهد شد و محدودیت‌های خاصی را به نحو مشخص‌شده برقرار خواهد کرد. در متن قطعنامه جدید آمده است: «مفاد قطع‌نامه‌های ١٩٦٩ (٢٠٠٦)، ١٧٣٧ (٢٠٠٦)، ١٧٤٧ (٢٠٠٧)، ١٨٠٣ (٢٠٠٨)، ١٨٣٥ (٢٠٠٨)، ١٩٢٩ (٢٠١٠) و ٢٢٢٤ (٢٠١٥) باید لغو شوند».
لغو این قطع‌نامه‌ها به بعد از گزارش آژانس موکول می‌شود. براساس متن توافق جامع در برنامه اجرائی توافق، «روز توافق، ٩٠ روز پس از تأیید این توافق توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد است، یا تاریخ مقدمی که با رضایت متقابل اعضای برجام تعیین شود، خواهد بود که در آن، این «برجام» و تعهدات مندرج آن از تأثیر برخوردار خواهند شد. از این روز، اعضای برجام آغاز به فراهم‌آوردن ترتیبات و تمهیدات لازم برای اجرای تعهدات خود وفق برجام خواهند کرد.» بر این اساس و با توجه به ٩٠ روز بعد از تصویب توافق در شورای امنیت، روز ٢٥ مهر، روز توافق خواهد بود. عراقچی در این‌باره توضیح داده «در این فاصله ٩٠روزه کشورها باید این برنامه را در روال قانونی خود بررسی و تأیید کنند. در ایران نیز مجلس شورای اسلامی یا شورای‌عالی امنیت ملی این مرحله را باید طی کند تا برجام به یک قانون تبدیل شود.»
بر مبنای توافق جامع، روز اجرای توافق بعد از گزارش آژانس مبنی بر راستی‌آزمایی و اجرای اقدامات اتحادیه اروپا و ایالات متحده خواهد بود. همچنین روز خاتمه قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد، روزی است که در آن، قطعنامه امروز شورای امنیت، منطبق با شرایط خود خاتمه می‌یابد و این روز، ١٠ سال از زمان روز توافق خواهد بود، مشروط به اینکه مفاد قطع‌نامه‌های قبلی بازگردانده نشده باشد.»
علاوه بر این، قطعنامه جدید امکان بازگشت تحریم‌ها را هم لحاظ کرده است و در این قطعنامه پیش‌بینی شده که اگر یکی از کشورهای طرف توافق، تخلفی را گزارش کند و کمیته پیش‌بینی‌شده در توافق، بروز چنین تخلفی را تأیید کند، تداوم لغو قطع‌نامه‌های پیشین باید در شورای امنیت به رأی گذاشته شود. قطعنامه در عین حال اجازه می‌دهد که تحریم‌های سازمان ملل، در صورت نقض تعهدات توافق نهایی از سوی ایران در ۱۰ سال پیش‌رو، به حالت قبلی خود برگردد.
از سوی دیگر، در چنین حالتی، اگر شورای امنیت موفق به رأی‌گیری برای قطع‌نامه‌ای در این ارتباط نشود، تحریم‌ها به صورت خودبه‌خود به حالت قبلی بازخواهند گشت. این رویه، باعث می‌شود هیچ‌یک از قدرت‌های دارای حق وتو، نتوانند از بازگشت تحریم‌ها جلوگیری کنند. همچنین مخالفت هریک از کشورهای صاحب حق وتو با تداوم لغو قطع‌نامه‌های پیشین می‌توانند باعث بازگشتن تمام تحریم‌های پیشین شورای امنیت شوند. در مقابل اگر ایران نیز در موردی نقض قرار و شکایت داشته باشد، می‌تواند به کمیسیونی شکایت کند.
٢٨ سال بعد از قطعنامه ٥٩٨
٢٨ سال بعد از ٢٩ تیری که قطعنامه ٥٩٨ در شورای امنیت تصویب شد که به جنگ ٨ ساله ایران و عراق، خاتمه می‌داد، این‌بار قطعنامه جدیدی در همان تاریخ به ٦ تحریم پیشین علیه ایران پایان می‌دهد. روز گذشته این اتفاق تاریخی در حالی رقم خورد که ایران به دلیل برنامه هسته‌ای به فهرست تحریم‌ها افزوده شده بود و اکنون با داشتن همین برنامه قطعنامه جدیدی دریافت کرده که روند خروج از آن را طراحی کرده است. نکته دیگر اینجاست که متن این قطعنامه توسط نماینده ایران و آمریکا در جریان مذاکرات هسته‌ای نوشته شد. یعنی کشوری که مشمول قطعنامه بوده نگارش متن را برعهده داشته است. علاوه بر اینها نباید از یاد برد که تمام کشورهای دیگری که مشمول قطع‌نامه‌های فصل ٧ شورای امنیت بودند با جنگ از این قطعنامه بیرون آمدند و اکنون ایران استثنای این قاعده تاریخی است.
اپیزود شورای امنیت
روز گذشته ١٥ عضو شورای امنیت به این قطعنامه رأی مثبت دادند. سامانتا پاور، سفیر آمریکا در سازمان ملل که پس از تصویب این قطعنامه، در جلسه شورای امنیت، سخن می‌گفت با اشاره به جنگ و خون‌ریزی در خاورمیانه و شمال آفریقا بر اهمیت حل بحران اتمی ایران با توسل به دموکراسی تأکید کرد. وی در عین حال مدعی شد که حل‌وفصل مناقشه اتمی ایران به معنای نادیده‌گرفتن «کارنامه حقوق بشری تهران» یا اقدامات ایران در حمایت از آنچه او «تروریسم» نامید، نیست. سامانتا پاور همچنین از ایران خواست شهروندان آمریکایی زندانی، جیسون رضاییان، امیر حکمتی و کشیش سعید عابدینی را آزاد کند و پیگیر وضعیت رابرت لوینسون مفقود‌شده نیز باشد.
همچنین پاور با اشاره به اینکه در پی این توافق در ارتباط با فعالیت‌های هسته‌ای ایران محدودیت‌هایی ایجاد می‌شود گفت: فعالیت‌های بالستیکی و موشکی ایران نیز در پی این توافق تحت نظارت سختی قرار خواهند گرفت. او با بیان اینکه ٩٠ روز دیگر مصوبه شورای امنیت اجرائی می‌شود، افزود: تحریم‌ها علیه ایران زمانی لغو می‌شود که ایران اقدامات لازم را انجام دهد. دیگر اعضای شورای امنیت نیز در این جلسه صحبت کردند. آنها از تصویب این قطعنامه استقبال کردند.
واکنش ایران
غلامعلی خوشرو، نماینده ایران در سازمان ملل، در این جلسه به عنوان سخنران آخر گفت: «قطع‌نامه‌ای که تصویب شد و سند برجام که امروز مورد تأیید شورا قرار گرفت متضمن لغو قطع‌نامه‌های شورای امنیت هستند. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که همواره تأسیسات هسته‌ای ایران را تحت پرشمارترین و گسترده‌ترین بازرسی‌ها داشته، به‌طور مستمر گزارش کرده که ایران پیوسته به همه تعهداتش پایبند بوده است...». دخالت شورای امنیت به دلیل مشکوک‌بودن برنامه هسته‌ای ایران نبود، بلکه هدف شورا همان‌طور که به صراحت در قطعنامه ١٦٩٦ ذکر شده، تنها وادارکردن ایران به تعلیق برنامه قانونی غنی‌سازی‌اش بود.
چنین خواسته‌ای از ایران نه‌تنها غیرلازم و نابجا بود، بلکه درواقع با تصمیمات کنفرانس‌های بازنگری کنوانسیون عدم اشاعه (ان‌پی‌تی) که در سال‌های ١٩٩٠ و ٢٠١٠ به اتفاق آرا اتخاذ شده بودند نیز مغایرت داشت.» او یادآوری کرد «اگرچه ما امیدواریم شورای امنیت فصل جدیدی در روابطش با ایران بگشاید، اما نمی‌توانیم رفتار پیشین شورا با خود را فراموش کنیم؛ رفتاری که در دوره جدید با بی‌عملی در برابر تجاوز صدام به ایران و استفاده رژیم او از سلاح‌های شیمیایی آغاز شد و با رفتارش در قبال برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران تداوم یافت.» همچنین روز گذشته در بیانیه وزارت خارجه ایران که بعد از تصویب این قطعنامه صادر شد، آمده است: «ایران فعالیت‌های خود را منطبق بر پروتکل الحاقی اظهار خواهد کرد. در این چارچوب و از آنجا که هرگز هیچ‌گونه فعالیت هسته‌ای در هیچ‌یک از تأسیسات نظامی وجود نداشته و نخواهد داشت، جمهوری اسلامی ایران اطمینان دارد چنین تأسیساتی موضوع درخواست بازرسی نخواهند بود.»
تصویب در اتحادیه اروپا
هم‌زمان با تصویب این قطعنامه، اتحادیه اروپا نیز در نشستی این توافق را بررسی و تصویب کرد. به گزارش خبرگزاری فرانسه، فیلیپ هاموند، وزیر امور خارجه انگلیس، پیش از برگزاری نشست وزیران خارجه اتحادیه اروپا در بروکسل گفت: ما امیدواریم ایران به عنوان یک قدرت سازنده‌تر در منطقه عمل کند. اتحادیه اروپا نیز می‌تواند در اینجا نقش مهمی داشته باشد. در پیشینه ایران، برقراری ارتباط با آمریکایی‌ها بسیار سخت بوده است در‌حالی‌که روابط با ٢٨ کشور عضو اتحادیه اروپا سختی کم‌تری داشته است. براساس این گزارش لوران فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه نیز پیش از برگزاری این نشست به تأثیر مثبت توافق هسته‌ای بر منطقه اشاره و آن را سازنده ارزیابی کرد. همچنین فرانک والتر اشتاین مایر، وزیر امور خارجه آلمان، گفت: امیدوارم توافق هسته‌ای با ایران انگیزه لازم برای اتخاذ یک رویکرد مشابه برای مقابله با بحران کنونی سوریه را بدهد، اگرچه ما هنوز تا دستیابی به یک راه‌حل (در این زمینه) بسیار فاصله داریم.
فصل ٧ نیست
عباس عراقچی صبح دیروز درباره این قطعنامه توضیح داد که قطعنامه جدید برخلاف ٦ قطعنامه قبلی شورای امنیت ذیل فصل ٧ منشور سازمان ملل متحد نیست و دیگر فعالیت‌های صلح‌آمیز ایران به عنوان تهدیدی جهانی قلمداد نخواهد شد. این قطعنامه به بند ٢٥ منشور سازمان ملل و چند پاراگراف آن به بند ٤١ اشاره دارد. براساس سخنان عراقچی این اولین و آخرین قطع‌نامه‌ای است که درباره ایران در شورای امنیت مطرح می‌شود، مگر آنکه نقضی آشکار پیش آید.
به‌گفته عراقچی برنامه برجام ضمیمه این قطعنامه است و به تأیید آن می‌رسد و اساسا بخشی از قطعنامه می‌شود.عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه شورای‌عالی امنیت ملی و مجلس در بررسی این قطعنامه دارای چه اختیاراتی هستند، گفت: درباره اینکه هرکدام از این دو نهاد تا چه حدی و سطحی وارد این قضیه می‌شوند، باید تصمیم‌گیری شود و من نمی‌توانم اظهارنظر کنم. به گزارش خبرگزاری صداوسیما، عراقچی اضافه کرد: «شورای امنیت در این قطعنامه از ایران می‌خواهد فعالیت‌های موشکی‌ای که طراحی حمل کلاهک هسته‌ای را دارند انجام ندهد که ما در این زمینه هیچ‌گونه برنامه‌ای نداریم».به گفته عراقچی، براساس بند ۹ قطعنامه ۱۹۲۹ شورای امنیت که آخرین قطعنامه صادرشده علیه ایران است، فعالیت‌های موشکی ایران «به طور کامل ممنوع بود» و اجازه می‌داد کشورها علیه ایران «متوسل به زور شوند». این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران اساسا در برنامه‌اش فعالیت موشکی مرتبط با هسته‌ای ندارد.
لغو قطع‌نامه‌های پیشین
عراقچی گفت: در چارچوب قطعنامه مذکور تمامی شش قطع‌نامه‌ای که علیه ایران در گذشته در شورای امنیت صادر شده یکجا لغو می‌شود. همچنین تمامی ساختارهای شکل‌گرفته در رابطه با تحریم‌ها در شورای امنیت و کمیته مربوط به اجرای تحریم‌ها براساس این قطعنامه از بین خواهد رفت و دیگر به رسمیت شناخته نمی‌شوند.
مرزبندی توافق با قطعنامه
معاون وزیر امور خارجه در رابطه با محدودیت‌ها بر سر فعالیت موشکی ایران گفت: براساس بند ٩ قطعنامه ١٩٢٩، فعالیت‌های موشکی ایران به طور کامل ممنوع شده است و حتی به کشورها اجازه می‌داد علیه ایران به زور متوسل شوند، ولی الان شورای امنیت در قطعنامه مذکور می‌خواهد فعالیت‌های موشکی‌ای که برای حمل کلاهک هسته‌ای طراحی شده یا می‌شود، انجام نگیرد.
وی گفت: شورای امنیت موضوع محدودیت در فعالیت‌های موشکی را تحت ماده ٤١ و فصل هفت بیان نمی‌کند و فقط به عنوان یک خواسته آن را مطرح می‌کند. این قطعنامه با همه مواردی که در آن است و محدودیت‌هایش، مرزبندی مشخصی با توافق دارد. اگر مواردی در قطعنامه باشد که در توافق نباشد، نقض آنها توسط ایران، نقض توافق به حساب نمی‌آید. ما به همه سیاست‌های خود در چارچوب برنامه‌های موشکی و تسلیحاتی ادامه می‌دهیم. در بحث موشکی نقضی نخواهد بود و در بحث تسلیحاتی اگر نقضی باشد نقض قطعنامه است نه توافق.
