یادداشت: بن‌بست راهبردی ترکیه در سوریه

پایگاه بصیرت: گروه ترجمه- پایگاه اینترنتی المانیتور 23 سپتامبر 2015 (۱ مهر) در مقاله‌ای به چالش‌های ترکیه در سوریه پرداخت و نوشت: عدم نفوذ دیپلماتیک ترکیه در سوریه به موازات تحولات جدید ابعاد تازه‌ای به خود گرفته است. ناکامی آنکارا در توجه به نقش تاریخی روسیه به مانعی بر سر راه تحقق طرح‌های دولت اردوغان تبدیل شده است؛ زیرا مسکو همچنان در حمایت از اسد قاطع است و حمایت نظامی خود از دولت سوریه را افزایش داده است. ترکیه نیز نمی‌تواند کار چندانی انجام دهد و تنها باید نظاره‌گر اقدامات واشنگتن در دخیل‌سازی اسد در راه‌حل سوریه باشد. اسد به‌تدریج برای غربی‌ها در مقایسه با دولت اسلامی (داعش) گزینه بهتری به‌نظر می‌رسد. جان کری، وزیر خارجه آمریکا هفته پیش طی نشست مطبوعاتی با فیلیپ هاموند، وزیر خارجه بریتانیا این موضوع را مطرح کرد و گفت: «طی یک سال‌ونیم گذشته گفته‌ایم که اسد باید برود... این تصمیمی است که باید در فضای روند و گفت‌وگوهای ژنو اتخاذ شود... این موضوع نباید طی یک روز یا یک ماه تحقق یابد... روندی وجود دارد که طی آن تمام طرف‌ها باید گرد هم آیند و درباره بهترین راه‌حل به یک درک مشترک برسند».

در ادامه مقاله آمده است: جولیان پکوئت نیز در گزارش‌های خود برای المانیتور به تغییر دیدگاه‌ها در کنگره آمریکا درباره سوریه پرداخته است. پس از بحث 16 سپتامبر درباره سوریه، پکوئت نوشت: شمار فزاینده‌ای از اعضای دموکرات کنگره به این پرسش پرداختند که درحالی‌که دولت اسلامی(داعش) به پیشروی‌های خود ادامه می‌دهد، آیا همچنان سرنگونی اسد باید اولویت آمریکا باشد؟ مقالات مشابه نیز در رسانه‌های مختلف با این مضمون منتشر شد، به‌‌گونه‌ای‌که فایننشال تایمز 21 سپتامبر نوشت: «به جای شعله‌ور کردن جنگ، هدف اصلی باید پایان جنگ و ترغیب نیروهای خارجی به حمایت از راه‌حل مسالمت‌آمیز باشد». این دیدگاه‌ها مطلوب دولت ترکیه نیست. وزیر خارجه ترکیه 20 سپتامبر طی نشستی مطبوعاتی در آنکارا با همتای اتریشی خود درباره اظهارات جان کری گفت: «اسد علت اصلی این بحران است. دیکتاتوری بی‌رحم که علیه مردم خود اعلان جنگ کرده است، به هیچ‌وجه نمی‌تواند بخشی از راه‌حل سیاسی باشد. اظهارات وی نشان می‌دهد، در مواضع اساسی آنکارا تغییری ایجاد نشده است». مسئله برای ترکیه این است که در این مرحله تعداد اندکی به دیدگاه‌های ترکیه توجه می‌کنند. برخی محاسبات اشتباه آنکارا درباره آینده اسد و اقدام حزب عدالت و توسعه در پیشبرد دستورکار اسلامی خود در سوریه هزینه‌های بسیاری برای ترکیه داشته و به اعتبار این کشور آسیب زده است.

در پایان مقاله آمده است: گویا وزیر خارجه ترکیه در تماس تلفنی هفته گذشته خود با وزیر خارجه آمریکا درخواست ترکیه به‌منظور ایجاد منطقه حائل در شمال سوریه برای پناهندگان و عناصر میانه‌رو مخالف سوریه را مطرح کرده است که مورد بی‌توجهی قرار گرفته است. ایده چنین منطقه‌ای صرفاً با حمایت ظاهری متحدان غربی ترکیه همراه بوده است. آنها همچنان مخالف اعزام نیروی زمینی به سوریه به‌منظور حفاظت از منطقه حائل هستند. روسیه مخالف چنین منطقه حائلی است و این اقدام را نقض تمامیت ارضی سوریه می‌داند. مرکز مطالعات اقتصادی و سیاست خارجی (مستقر در آنکارا) در گزارش اخیر خود درباره سوریه نوشت: افزایش مداخله نظامی روسیه در این جنگ چشم‌انداز ایجاد چنین منطقه حائلی را به صفر خواهد رساند... موضع ترکیه در ایجاد منطقه حائل در سوریه تقریباً ناممکن است... این مسئله سبب تضاد منافع ترکیه و روسیه در سوریه می‌شود». دیدار هفته گذشته وزرای خارجه روسیه و ترکیه که محور اصلی بحث‌های آنها سوریه بود، پیشرفتی نداشت و اظهارات وزیر خارجه روسیه پس از این دیدار بار دیگر نشان داد که روسیه مواضع خود در قبال سوریه را تغییر نخواهد داد.