فرجام «برجام» در کنگره چه خواهد شد؟

(روزنامه جمهوري اسلامي - 1394/06/11 - شماره 10395 - صفحه 10)

فضای بین المللی، وضعیت حاکم بر عرصه سیاسی آمریکا و به طور خاص آرایش سیاسی نمایندگان کنگره نشان می‌دهد، گذر برجام از سد کنگره از احتمال بیشتری نسبت به رد آن برخوردار است.

به گزارش ایرنا پس از آن که ایران و گروه 1+5 بیست و سوم تیرماه (چهاردهم ژوییه) در گفت وگوهای طولانی مدت هسته‌ای به توافقی تاریخی دست یافتند اینک این توافق در ایالات متحده آمریکا در انتظار تصمیم کنگره شامل سنا و مجلس نمایندگان این کشور است. از آنجا که برخی از تحریم‌های هسته‌ای علیه ایران از سوی سنا و مجلس نمایندگان صورت گرفته لازم است اعضای هر 2 مجلس به برجام رای مثبت دهد.

کنگره تا بیست و ششم شهریورماه (هفدهم سپتامبر) مهلت دارد تا برجام را تصویب یا رد کند و همین مساله به محور تحلیل‌های سیاسی تبدیل شده است. از آنجا که جمهوریخواهان در انتخابات میان دوره‌ای کنگره آمریکا توانستند بیشتر کرسی‌ها را در 2 مجلس به دست آورند و نمایندگان دموکرات را در اقلیت قرار دهند، پیش‌بینی در مورد تصمیم‌های حساس کنگره از جمله موضوع هسته‌ای دشوار به نظر می‌رسد اما بررسی دقیق و تجزیه و تحلیل آرایش سیاسی اعضای کنگره می‌تواند به آسان سازی پیش‌بینی تصمیم نهایی این اعضا کمک کند.

سنا از یکصد کرسی (برای هر ایالت 2 کرسی) تشکیل شده است که در این دوره 44 نفر از حزب دموکرات، 54 تن از حزب جمهوریخواه و همچنین 2 نفر مستقل -البته همسو با دموکرات ها- این کرسی‌ها را به خود اختصاص داده‌اند. کسب 41 رای از مجموع آرای نمایندگان سنا کافی است تا برجام از سد سنا بگذرد. در صورت حاصل نشدن این میزان رای نیز 34 سناتور موافق می‌توانند زمینه وتوی رای مخالف سنا از سوی «باراک اوباما» رئیس جمهوری آمریکا را فراهم کنند.

تاکنون 30 سناتور از توافق هسته‌ای با ایران حمایت کرده‌اند که آخرین آن‌ها «تام کرپر» از ایالت «دلور» است. دیگر سناتورهای دموکرات -به جز «چارلز شومر» و «رابرت منندز»- نیز در حال پیوستن به جبهه حامیان توافق هستند. همچنان که اشاره شد در صورتی هم که سناتورها به برجام رای منفی دهند، اوباما حق وتو را برای خود محفوظ داشته است. در صورت وتو، مجلس سنا برای بی‌اثر کردن آن نیاز به کسب دوسوم آرای اعضای این مجلس دارد. به عبارتی مخالفان برجام نیاز به 67 رای دارند که تحقق این امر دور از دسترس است.

تاکنون تنها 2 سناتور دموکرات با برجام مخالفت کرده‌اند و هنوز هماهنگی و یکپارچگی در جبهه دموکرات‌های سنا قابل مشاهده است. در این ارتباط، چند روز پیش سناتور «هری رید» رهبر دموکرات‌های سنا در مصاحبه‌ای با روزنامه آمریکایی «واشنگتن پست» ضمن حمایت قاطعانه از توافق هسته یی، اظهار امیدواری کرد که دست کم 41 سناتور دموکرات از برجام حمایت کنند.

در مجلس نمایندگان نیز وضعیت همین گونه است. این مجلس 435 نفری شامل 246 نماینده جمهوریخواه و 188 نماینده از حزب دموکرات است. دموکرات‌ها برای پیروزی در این رقابت تنها به 146 رای نیاز دارند. این در حالی است که حزب جمهوریخواه به منظور بی‌اثر کردن وتوی رئیس جمهوری دست کم به 290 رای در مجلس نمایندگان احتیاج دارد که دستیابی به چنین آرایی نیز دشوار است.

هماهنگی و یکصدایی دموکرات‌ها همانند سنا در مجلس نمایندگان نیز وجود دارد و تنها «الیوت انگل» یهودی و عضو ارشد حزب دموکرات در کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان مخالفت خود را با توافق هسته‌ای اعلام کرده است. در برابر، تاکنون 46 نماینده قاطعانه توافق هسته‌ای با ایران را تایید کرده‌اند. در حمایت از این توافق بود که در ماه می‌امسال 151 نفر از اعضای دموکرات مجلس نمایندگان در نامه‌ای به اوباما حمایت خود را از توافق هسته‌ای با ایران اعلام کردند. جالب‌تر این که تا به امروز هیچ یک از آن‌ها ضد توافق هسته‌ای موضع گیری نکرده‌اند.

در کنار افزایش امیدواری به تصویب برجام در کنگره نباید نقش و میزان نفوذ لابی‌های صهیونیستی به ویژه «ایپک» را نادیده گرفت. به باور تحلیلگران، مخالفت جدی شومر فرد شماره سه سنا و همچنین انگل -که هر 2 یهودی هستند- ناشی از روابط نزدیک آن‌ها با این لابی ضدایرانی است.

در مجموع، می‌توان گفت نحوه آرایش سیاسی نمایندگان کنگره و همچنین حق وتوی اوباما از جمله موانع بزرگ بر سر راه رد برجام خواهد بود.

در این زمینه واقعیت‌های دیگری نیز وجود دارد که نشان از دشواری کار برای مخالفان برجام دارد. سخنان اخیر اوباما خطاب به جامعه یهودیان آمریکا ناظر بر بخشی از این دشواری‌ها است. رئیس جمهوری آمریکا در دفاع از توافق هسته‌ای تصریح کرد که مخالفان توافق با رد آن آمریکا و اسراییل را منزوی خواهند ساخت و ابتکار عمل را در اختیار ایران قرار خواهند داد.

آنچه مشخص است اینکه رئیس جمهوری آمریکا از مولفه‌های فضای بین‌المللی به وجود آمده پس از توافق هسته‌ای به خوبی آگاه است و اذعان وی به امکان انزوای آمریکا و رژیم صهیونیستی برخاسته از این واقعیت است که دیگر بستری برای تداوم بحران غیرضروری هسته‌ای موجود نیست.

اراده جمهوری اسلامی ایران برای اثبات صلح آمیز بودن برنامه هسته‌ای و دفاع از حقوق مسلم ملت ایران بر اساس قواعد و قوانین بین‌المللی تا رخدادی بی‌سابقه چون لغو قطعنامه‌های پیشین و صدور قطعنامه‌ای تازه در شورای امنیت سازمان ملل برای خروج از وضعیت مربوط به فصل هفتم منشور ملل متحد پیش رفته و زمینه ساز روندی شده که گردش چرخ‌های آن به عقب بعید خواهد بود.

در این شرایط، همراهی جامعه بین المللی، به ویژه قدرت‌های شرقی و حتی شریکان اروپایی آمریکا برای قرار دادن ایران در تنگنای تهدید و تحریم هسته‌ای با ابزارهایی چون قطعنامه‌های شورای امنیت رویدادی است که حتی با اتفاق نظر کاخ سفید و کنگره نیز با تردیدهای جدی رو به رو است. از این رو دشوار به نظر می‌رسد که اعضای کنگره به طور مطلق با چشم پوشیدن از این واقعیت‌ها رای به تصمیمی بی‌حاصل و چالش‌زا دهند.

http://jomhourieslami.net/paper/?newsid=60170

ش.د9402446