بمب ساعتی زیر پای اقتصاد عربستان

رابرت جردن، سفیر سابق آمریکا در عربستان سعودی و نویسنده «دیپلمات صحرا» اعلام کرد: «دولت اعلام کرده که میزان یارانه‌ها را کاهش خواهد داد که این موضوع منجر به ضربه خوردن تک‌تک عربستانی‌ها خواهد شد.»

قیمت هر لیتر بنزین در عربستان سعودی تنها 16 سنت بوده که یکی از ارزان‌ترین نرخ‌ها در دنیا گزارش شده است. به گفته جردن، بسیاری از عربستانی‌ها ماشین‌های شاسی‌بلند پرمصرف سوارند و صرفه‌جویی در بنزین هیچ مفهومی برای آنها ندارد.

افزایش قیمت بنزین در آغاز راه است

افزایش قیمت بنزین تازه آغاز شده است. قیمت آب و برق نیز افزایش یافته و دولت در پی کاهش هزینه‌های ساخت‌وساز،‌ جاده‌ها و زیرساخت‌ها بوده است.

این کاهش‌ها برای هر کشوری که با کمبود نقدینگی مواجه است معقول به شمار می‌آید. ولی در عربستان سعودی که بخش عظیمی از ساکنانش در بخش عمومی کار می‌کنند، مشکلات ویژه‌ای بوجود خواهد آورد.

در حدود 75 درصد از بودجه دولت عربستان از درآمد نفتی حاصل می‌شود. قیمت نفت از بشکه‌ای 100 دلار در سال 2014 به حدود 36 دلار در حال حاضر کاهش یافته است و بسیاری از کارشناسان انتظار اوج‌گیری مجدد قیمت در آینده نزدیک را ندارند.

افت خدمات دولتی

دولت عربستان از سرمایه‌ عظیم نفتی خود به منظور فراهم آوردن مزایای متنوعی برای شهروندان خود استفاده کرده است. در سال 2011 زمانی که بهار عربی در خاورمیانه شکل گرفت، پادشاهی عربستان هزینه‌های بیشتری را برای کاهش هرگونه نارضایتی در این کشور پرداخت کرد.

برخی از این اقدامات و مزایای ارائه شده توسط دولت عربستان عبارتند از: بنزین یارانه‌ای (لیتری 16 سنت که الان به لیتری 24 سنت افزایش پیدا کرده است)، بهداشت و سلامت رایگان، تحصیل رایگان، آب و برق رایگان، مالیات بر درآمد صفر، حقوق بازنشستگی عمومی، اشتغال دولتی 90 درصدی عربستانی‌ها، حقوق بیشتر بخش دولتی نسبت به بخش خصوصی، مزایای بیکاری (که بعد از بهار عربی آغاز شد) و تاسیس صندوق توسعه که وام‌های بدون بهره برای خرید خانه و آغاز کسب کار را به شهروندان اعطا می‌کند.

در حال حاضر عربستان سعودی تمام این مزایا را نمی‌تواند پرداخت کند. این کشور در سال گذشته با کسری 100 میلیارددلاری مواجه بوده و در سال جاری نیز اگر وضع بدتر نشود، بهتر نیز نخواهد شد. صندوق بین‌المللی پول اخیرا پیش‌بینی کرد که اگر قیمت نفت زیر 50 دلار به ازای هر بشکه باقی بماند، عربستان سعودی در حدود 5 سال با کمبود نقدینگی مواجه خواهد بود.

آغاز اخذ مالیات توسط دولت

جردن که هم اکنون به عنوان دیپلمات در دانشگاه ساوثرن متودیست اقامت دارد، اعلام کرد: «عربستانی ها قدرت اقتصادی خود را به خریدن جمعیت خود اختصاص داده‌اند.» وی با پیش‌بینی این که عربستان سعودی ممکن است جمع‌آوری مالیات بر درآمد یا مالیات بر فروش را آغاز کند، افزود: «بخشی از قدرت نفوذ رژیم به دلیل پرداخت‌ نکردن مالیات از سوی مردم است. ولی به محض پرداخت مالیات، احتمالا ناآرامی‌های سیاسی افزایش پیدا خواهد کرد.‌»

بیکاری نیز در عربستان بالا گزارش شده است. آمار رسمی نشان می‌دهد که در حدود 12 درصد از نیروی کار این کشور با مشکل بیکاری دست و پنجه نرم می‌کنند. این در حالی است که کارشناسان معتقدند که نرخ بیکاری بیش از این آمار است.

با این حال بخشی که کاهش هزینه‌ای را در آن شاهد نخواهیم بود بخش دفاعی خواهد بود. عربستان در حال حاضر در حدود 11 درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به هزینه‌های دفاعی اختصاص داده که بیشترین درصد در سراسر دنیاست. احتمال می‌رود در سال جاری میزان هزینه دولت در این بخش بیشتر نیز بشود.