جاسوسانی که آزاد کردیم، تاجرانی که خواهیم گرفت

پایگاه بصیرت

شامگاه روز (شنبه) دادستان تهران اعلام کرد چهار زندانی ایرانی دو تابعیتی در راستای مصوبات شورای عالی امنیت ملی و در چارچوب مبادله زندانیان با آمریکا آزاد شدند. نماینده ایران در سازمان‌ ملل در این باره گفته است: «در گذشته مقامات ارشد آمریکا از مقامات ارشد ایران برای آزادی زندانیان درخواست مساعدت کرده بودند و طبیعتا دولت سوئیس هم به عنوان دولت تسریع‌کننده مذاکرات در این مسئله نقش مثبتی ایفا کرد. مذاکرات برای آزادی زندانیان یک سال طول کشید و مراحل آزادی زندانیان در دو کشور در حال انجام است.»

آقای خوش‌رو تأیید کرد که دقیقا هفت زندانی ایرانی آزاد می‌شوند.

خوش‌رو افزود: «ما در طول 10 روز گذشته چند بار با وکلای زندانیان و خودشان تلفنی و حضوری تماس داشتیم و به آنها این اطمینان را دادیم که هر وقت اراده کنند می‌توانند به ایران بیایند.»

موضوع زندانیان دوتابعیتی در ایران همواره یکی از مواردی بود که مقامات آمریکایی به هر مناسبتی از ایران درخواست آزادی آنان را مطرح می‌کردند. اوباما در پیام‌های مختلف آزادی زندانیان آمریکایی را مطالبه می‌کرد. رئیس جمهور آمریکا در پیام عید نوروز 1394 علاوه بر اشاره به مذاکرات هسته‌ای 1+5 با ایران، از سعید عابدینی، امیر حکمتی و جیسون رضائیان نام برد که در ایران بازداشت یا در حبس هستند و خواستار آزادی آنان شد. وی بار دیگر در 24 آوریل در مهمانی شام خبرنگاران در کاخ سفید به جیسون رضائیان اشاره کرد و گفت خبرنگاران به صورتی غیرمنصفانه به خاطر شغلی که دارند در سراسر دنیا به زندان می افتند، از جمله «خبرنگار ما جیسون رضائیان» که رئیس دفتر واشنگتن پست در تهران است. کار به جایی رسیده که جان کری در مذاکرات هسته‌ای سخن از مذاکره در مورد جیسون رضائیان آورده است و دکتر محمدجواد ظریف، هر بار بر لزوم محدودبودن مذاکرات به مسأله هسته ای تا حصول نتیجه تأکید کردند. (جزئیات بیشتر)

بعدا یک نام دیگر به این لیست اضافه شد؛ سیامک نمازی. یک مشاور اقتصادی و رئیس یک باند بزرگ مافیای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و... که چند ماه قبل خبر بازداشتش در ایران منتشر شد. پرونده نمازی قطعا از جیسون رضاییان پیچیده‌تر پیش‌بینی می‌شود.

و رابرت لوینسون مأمور سابق FBI که در سال‌هاست در جزیره کیش مفقود شده است و آمریکا خواستار پیگری برای یافتن و بازگشت وی است. (جزئیات بیشتر)

به گزارش مشرق، جیسون رضاییان خبرنگار واشنگتن پست اولین زندانی است که قرار است در چارچوب این تبادل آزاد شود. جیسون رضاییان تابستان 1393 (21 تیرماه) به اتهام جاسوسی بازداشت شد. او همسر یک روزنامه‌نگار ایرانی دیگر به نام یگانه صالحی است که توانسته‌ بودند با ارتباطاتی که در دستگاه‌های دولتی ایجاد کرده‌ بودند، به عنوان خبرنگار و گزارشگر تا رده‌های بالایی نفوذ پیدا کند که توسط نیروهای امنیتی بازداشت شد.

خبرنگار 38 ساله واشنگتن پست، که از سال 2012 به عنوان خبرنگار در ایران فعالیت می‌کرد، تابعیت دوگانه ایرانی و آمریکایی دارد و همسرش یگانه صالحی نیز برای اقامت در آمریکا اقدام کرده بود. البته رضاییان با گذرنامه ایرانی خود وارد خاک ایران شده است.

این اتفاق چند روز پس از جنجال یک گروه از جوانان تهرانی رخ داد که با ساخت کلیپی در خیابان‌های تهران و بازخوانی آهنگی به نام Happy (خوشحال) و بازداشت آنان، خبرساز شدند و اخباری مبنی بر هدایت این کلیپ و کارگردانی آن از سوی یک گروه رسانه‌ای خارجی به گوش رسید. البته هیچ‌گاه ارتباط جیسون رضاییان با این کلیپ بطور رسمی تأیید نشد.

بازداشت جیسون رضاییان و انجام تحقیقات مفصل از او با بدست آمدن سرنخ‌های شبکه‌ دیگری از عوامل رسانه‌ای نفوذی در کشور همزمان شد و در نهایت منجر به انهدام یک تیم بزرگ از مرتبطان با رسانه‌های ضدانقلاب شد؛ پس از انهدام این تیم روزآنلاین یکی از مهمترین پایگاه‌های ضدانقلاب و خبرنگاران فراری از کشور متلاشی شد و رده‌های بالای بی‌بی‌سی فارسی نیز با تغییراتی مواجه شد.

همسر جیسون رضاییان که عکاس یک روزنامه انگلیسی‌زبان چاپ ابوظبی است که کمی بعد از بازداشت با قرار کفالت آزاد شد اما تحقیقات از جیسون ادامه یافت. 

پرونده جیسون پس از نزدیک به یک سال تحقیقات، به دادگاه ارسال شد و پنجم خردادماه سال جاری اولین جلسه دادگاه وی برگزار شد. رضاییان به اتهام جاسوسی از طریق جمع‌آوری تصمیمات کشور در خصوص مسائل سیاست داخلی و خارجی و همکاری با دول متخاصم محاکمه شد. دسترسی و جمع‌آوری اطلاعات طبقه‌بندی شده، همکاری با دول متخاصم و نوشتن نامه به اوباما رئیس جمهور آمریکا و تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی ایران از دیگر اتهامات جیسون رضائیان بود.

یکی دیگر از اقدامات جیسون،  نفوذ در اماکن مهم دولتی و افشای برنامه‌های "ضدتحریمی ایران" از جمله هویت واسطه‌های تجاری و ماهیت شرکت‌های همکار ایران در پروسه دور زدن تحریم‌ها و جاسوسی از برنامه هسته‌ای کشورمان است. رضاییان در ایران و آمریکا ارتباطات وسیعی با افراد مختلف دارد که می‌توان به دوستی با «توماس اردبرینک» خبرنگار نیویورک‌تایمز مقیم ایران که با یک خانم ایرانی ازدواج کرده تا لابی «نایاک» که مرتبط با وزارت دفاع آمریکا است و... اشاره کرد. سیامک نمازی یکی دیگر مرتبطان با لابی نایاک است که او نیز اکنون در بازداشت نیروهای امنیتی به سر می‌برد.

تحقیقات، کیفرخواست و دادگاه‌های جیسون رضاییان بدلیل امنیتی بودن اتهامات محرمانه بود اما طبق اطلاع‌رسانی‌های سخنگوی قوه قضاییه و وکیل مدافع جیسون، بیشتر اتهامات وی حول محور جاسوسی بوده است. پس از چندین جلسه دادگاه، سرانجام حکم جیسون رضاییان صادر شد اما هیچگاه جزئیات آن اعلام نشد و فقط به اعلام «حبس»‌ بودن این حکم اشاره شد. اما خبرهای بدست آمده از منابع مطلع از این حکایت داشت که حکم صادرشده برای جیسون رضاییان حبس طولانی‌مدت بود.

در ادامه تلاش‌ها و فشارها برای آزادی جیسون، چند روز قبل مدیران ارشد و سردبیران 25 رسانه‌ آمریکایی از جمله خبرگزاری آسوشیتدپرس، سردبیر خبرگزاری رویترز، رئیس‌بخش جهانی سی‌‌ان‌ان و سردبیر روزنامه نیویورک تایمز با نوشتن نامه سرگشاد‌ه‌ای به جان کری، وزیر خارجه آمریکا خواستار افزایش تلاش‌ها برای آزادی جیسون رضائیان شدند.  آنها در این نامه به اشاره به ارتباط میان آمریکا و ایران در راستای اجرای توافق اتمی، تأکید کرده‌اند آمریکا در حال حاضر از اهرم فشار بر ایران برخوردار است و باید از آن برای آزادی جیسون رضائیان استفاده کنند.

در حقیقت جیسون رضاییان برای آمریکا تنها یک خبرنگار نبود و ارزش‌ اطلاعاتی او به حدی بود که امتیازات ویژه‌ای برای آزادی‌اش پیشنهاد بدهند. براساس شنیده‌ها، آمریکا بهایی بیش از آنچه در رسانه‌ها به عنوان تبادل زندانیان مطرح می‌شود برای آزادی این چهار نفر پرداخته است. به همین دلیل نیز رضاییان نزدیک به یکسال و با رد تمام درخواست‌های قرار وثیقه و کفالت، مورد تحقیق دستگاه‌های امنیتی قرار گرفت.

مهدی محمدی کارشناس مسائل بین‌الملل در همین رابطه نوشت: « امروز 4 زندانی ایرانی- امریکایی در مقابل بسته از امتیازها با طرف امریکایی مبادله شدند. جزئیات این مسئله بسیار بیشتر از آن چیزی است که رسانه ها تاکنون به آن پرداخته اند و لابد در روزهای آینده، وقتی مصالح اقتضا کند، درباره آنها سخن گفته خواهد شد. آنچه من در اینجا می خواهم بر آن تاکید کنم این است که اصلی ترین فردی که امروز آزاد شده جیسون رضاییان است. بقیه افراد چندان مهم نیستند. امریکا هم اگر چیزی به ایران داده –که داده- بابت رضاییان بوده نه آن 3 نفر دیگر. روزی که رضاییان دستگیر شد، بسیاری، از جمله برخی از مقام های دولتی، معترض بودند که او یک روزنامه نگار ساده است و نباید چنین بی محابا اتهام های امنیتی به او وارد شود. امروز اما، بی آنکه ضرورتی به انتشار جزئیات فعالیت رضاییان در ایران باشد، از همین رفتار امریکا می توان فهمید که رضاییان هر چه بوده، یک روزنامه نگار ساده نبوده است. منطقی نیست که دولت امریکا صرفا برای آزادی یک روزنامه نگار، اعطای «پکیجی از امتیازها» به ایران را پذیرفته باشد. نتیجه بسیار روشنی که می توان گرفت این است که اگر امتیازی از دشمن گرفته می شود، این نه هنر دیپلماسی، بلکه مهارت مردانی است که در زمان مناسب، با اقدام درست و دقیق، سرمایه ای معتبر برای معامله خلق می کنند. کار دیپلمات ها، معامله کردن است اما تا امروز نشنیده ایم که خود نیز سرمایه ای برای معامله دست و پا کرده باشند. هر چه سرمایه است، محصول کار کسان دیگر در جای دیگر است، کسانی که اگر شهید نشوند، از غربت و گمنامی گریز و گزیری ندارند. درباره دیپلمات ها اما، در بهترین حالت، می توان امیدوار بود که «معامله بد» نکنند و آتش به سرمایه کشور نزند.»

جیسون رضاییان اولین فردی بود که نامش به عنوان یکی از زندانیانی که قرار است آزاد شوند، در منابع غیررسمی منتشر شد و در نهایت واشنگتن پست آزادی خبرنگارش را تأیید کرد.

سعید عابدینی کشیش مسیحی با تابعیت آمریکایی است که در تابستان 1391 بازداشت شد. اتهام عابدینی تبلیغ علیه نظام و دین مبین اسلام، جاسوسی و ارتباط با دول متخاصم بود.

سعید عابدینی نیز یکی از مهمترین بهانه‌های تبلیغات حقوق بشری علیه ایران تبدیل شد و همسر وی در آمریکا با راه‌اندازی کمپین برای آزادی همسرش و تشدید فشارهای دیپلماتیک، به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، کار را برای سعید عابدینی سخت‌تر کرد. اما به ناگاه همسر عابدینی اعلام کرد بدلیل بدرفتاری‌های همسرش در گذشته و اعتیاد وی به تصاویر مستهجن و ... از ادامه تلاش برای آزادی او خودداری می‌کند؛ خبری که صدای آمریکا آن را اعلام و سپس حذف کرد. اما به هر ترتیب تبلیغات نغمه پناهی که تا مجلس نمایندگان آمریکا هم برای سخنرانی رفته بود، متوقف شد.

همسر سعید عابدینی با حضور در مجلس نمایندگان آمریکا از دولت اوباما خواست که با فشار به ایران در خلال مذاکرات هسته‌ای، زمینه آزادی آنها را فراهم آورد.

 

سعید عابدینی از سال 2000 میلادی از اسلام به مسیحیت گروید و با راه‌اندازی کلیسای خانگی، اقدام به تبلیغ علیه اسلام و تشویق به ارتداد و گرایش به مسیحیت می‌کرد. فعالیت عابدینی فراتر از یک تغییر دین و گرایش شخصی بود و او با شبکه‌سازی گسترده اقدام به گسترش کلیساهای خانگی و سازمان‌دهی تبلیغ علیه اسلام و عضوگیری کرد. وی در فاصله سال‌های 2000 تا زمان بازداشت بیش از یکصد کلیسای خانگی را در سرار کشور سامان‌دهی و صدها نفر را اغفال کرده بود. وی در سال 85 به آمریکا رفت و همزمان با انتخابات 88 به کشور بازگشت که در بدو ورود بازداشت شد اما با اخذ تعهد مبنی بر توقف فعالیت‌های تبلیغی و بازگشت به آمریکا، آزاد شد.

همسر عابدینی شهروند آمریکاست و شهروندی این کشور از سوی دولت آمریکا در سال 2008 به سعید عابدینی اعطا شد. عابدینی برخلاف تعهدش در سال 2012 بار دیگر به کشور بازگشت و مدتی بعد بازداشت شد.

با به جریان افتادن پرونده عابدینی، اتهامات گذشته وی نیز که پیش‌تر برای عدم تکرار آنان تعهد داده بود مطرح شد و وی به تبلیغ گسترده مسیحیت در ایران، راه‌اندازی کلیساهای خانگی، ارتباط با دول متخاصم و برهم زدن امنیت ملی به اوین منتقل شد. وی در دادگاه به 8 سال زندان محکوم شد. برخی منابع هم از صدور حکم اعدام (یا دست کم احتمال آن) برای وی خبر داده بودند که هیچ‌گاه از مجاری رسمی تأیید نشد.

سعید عابدینی هم ساعتی قبل همزمان با روز اجرای برجام در آزاد شد و قرار است همراه با دیگر زندانیان به سوئیس منتقل شوند.

اعضای مجلس نمایندگان آمریکا در یکی از جلسه استماع خود تاکید کرده بودند اگر جمهوری اسلامی چهار زندانی آمریکایی را فورا آزاد نکند، نمی‌توانند به ایران در رابطه با توافق هسته‌ای احتمالی و شرایط آن اعتماد کنند.

حکمتی را وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ایران در سال 1390 به اتهام جاسوسی برای سیا و تلاش برای خرابکاری در کشور بازداشت کرد. وی که متولد آریزونا و از تفنگداران نیروی دریایی آمریکاست، در دادگاه انقلاب به اعدام محکوم شد، اما پس از اعتراض، حکم وی به 10 سال زندان کاهش یافت.

حکمتی به مدت 4 سال به عنوان تفنگدار در نیروی دریایی آمریکا خدمت کرد و با درجه گروهبانی از خدمت مرخص شد. حکمتی در دوران جنگ عراق نیز به عنوان مترجم ارتش آمریکا در این کشور مشغول به خدمت بود و در آن‌جا ضمن یادگیری زبان عربی، آموزش‌های لازم برای حضور در ایران را دریافت کرد. بخشی از آموزش‌های حکمتی نیز در پایگاه نظامیان آمریکایی در بگرام افغانستان صورت گرفته است. وی با وزارت دفاع آمریکا همکاری گسترده‌ای در زمینه برگردان اطلاعات از زبان‌های عربی و فارسی داشت و به عنوان یک پیمانکار در این زمینه با پنتاگون همکاری می‌کرد.

حکمتی تحت عنوان ملاقات با مادر و مادربزرگ خود وارد کشور شد. وی از پایگاه نظامی بگرام به دبی می‌رود و سپس وارد ایران می‌شود. طبق اعترافات حکمتی، وی با هدف جاسوسی برای CIA وارد کشور شده بود و برای این منظور آموزش دیده است. وی اعتراف کرد که با کارکردن و طراحی بازی‌های کامپیوتری با حمایت مالی سیا، تلاش می‌کردند تا چهره خاورمیانه را در نظر افکار عمومی جهان مخدوش کنند؛ سال‌ها پیش از اینکه این منطقه درگیر جنگ و خونریزی به دست تروریست‌های مورد حمایت آمریکا و همپیمانانش شود.

حکمتی در دادگاه انقلاب به اتهام افساد فی‌الارض و محاربه به اعدام محکوم شد. دیوان عالی کشور با نقض حکم آن را به شعبه هم‌عرض ارجاع داد. خواهر حکمتی در سال 2014 اعلام کرد دادگاه «در تعامل با دولت آمریکا» او را به 10 سال زندان محکوم کرده است.

سنای آمریکا اواسط سال گذشته در بیانه‌ای خواستار آزادی حکمتی (به همراه سعید عابدینی و جیسون رضاییان و همکاری با آمریکا برای یافتن رابرت لوینسون) شد.

امیر میرزایی حکمتی نیز به همراه جیسون رضاییان و سعید عابدینی راهی سوئیس شدند.

به جز این سه نفر، نام نصرت‌الله خسروی به عنوان چهارمین زندانی آزادشده اعلام شد. نام خسروی در هیچ یک از درخواست‌های طرف آمریکایی برای آزادی زندانیان این کشور تا کنون ذکر نشده است. از سوی دیگر هیچ سابقه‌ای از فردی با این اسم به عنوان زندانی در دست نیست و تنها همین اسم از او وجود دارد.

نفر پنجم نیز که آزادی آن طبق اعلام مقامات آمریکایی ارتباطی با تبادل زندانیان ندارد، یک دانشجوی آمریکایی است که در ایران بازداشت شده و خانواده وی و همچنین دولت آمریکا قصد و علاقه‌ای برای افشای نام وی و رسانه‌ای شدن آن نداشتند. این دانشجوی آمریکایی «متئو ترویتیک»‌ نام دارد که به همراه چهار نفر دیگر به سوئیس می‌رود.

هرچند گفته شده است ترویتیک تنها دانشجو بوده و چندماه قبل در ایران بازداشت شده است اما پیگیری‌ها نشان می‌دهد وی همکاری خبری با چند رسانه آمریکایی از جمله وب‌سایت دیلی بیست داشته است.

اسامی زندانیان در حالی اعلام شد که برخی از رسانه‌ها از جمله شبکه خبر و خبرگزاری رسمی دولت، از سیامک نمازی هم به عنوان یکی از زندانیان آزاد شده نام بردند. اما ایرنا کمی بعد بدلیل این اشتباه، عذرخواهی کرد و همان نصرت‌الله خسروی را اعلام کرد. گمانه‌زنی‌هایی درباره احتمال آزادی نمازی همچنان در جریان است.

قرار است هفت ایرانی متهم به نقض تحریم‌ها نیز از زندان‌های آمریکا آزاد شوند. دست‌کم 12 ایرانی به اتهام نقض تحریم‌ها در زندان‌های آمریکا بودند که 7 نفر آنان در جریان این تبادل آزاد می‌شوند.

این افراد عبارتند از:

نادر مدانلو شهروند ایرانی- آمریکایی، سال 2013 از سوی دادگاه مریلند به اتهام نقض تحریم‌های ایران در موضوع انتقال تجهیزات ماهواره بازداشت و به زندان محکوم شد.

بهرام مکانیک که از سال 1985 در آمریکا زندگی می‌کرده، متهم به نقض تحریم‌های ایران و درگیر بودن در ارائه و صادر کردن قطعات الکترونیکی است.

 خسرو افقهی از سوی دادگاه آمریکایی متهم  شده که در «صادرات غیرقانونی» تجهیزات الکترونیک به ایران فعالیت داشته است

- آرش قهرمان سال 2015 در دادگاه فدرال سن دیگو به اتهام نقض تحریم‌های تجاری آمریکا علیه ایران و فروش تجهیزات فنی به زندان محکوم شد.

- تورج فریدی به اتهام نقض تحریمهای ایران و صادرات قطعات الکترونیکی به زندان محکوم شد. وی به پرونده آقایان مکانیک، افقهی و قهرمان مرتبط بوده و ادعاهایی علیه آنان مطرح شده بود.

- نیما گلستانه جوان ایرانی است که متهم به هک کردن و نفوذ به سیستم های کامپیوتری شد. او پس از درخواست آمریکا، در ترکیه بازداشت و به آمریکا تحویل داده شد.

علی صابونچی ایرانی آمریکایی است که در سال 2013  در مریلند بازداشت شد. او متهم شده که صادر کردن غیرقانونی تولیدات و محصولات صنعتی آمریکایی به ایران دست داشت. صابونچی از جمله زندانیانی بود که گفته می‌شود مقاماتی از کشورمان توانستند با وی ملاقات کنند و احتمال مبادله زندانیان را با وی مطرح کنند.

این افراد آزادشده می‌توانند «در صورت تمایل» به ایران بازگردند.

همچنین آمریکا نام چهارده ایرانی به شرح زیر را از فهرست تحت‌ تعقیب اینترپل خارج می‌کند:

سعید جمیلی‌، جلال سلامی‌، متین صادقی‌، علیرضا معظمی گودرزی‌، محمد عباس محمدی‌، کوروش طاهرخانی، سجاد فرهادی، سید احمد ابطحی‌، غلامرضا محمودی، حمید عرب نژاد، علی معطر‌، محمدعلی شعرباف، امین روان و بهروز دولت‌زاده.