عبور «قطعنامه سوريه» از معضل تروريسم

(روزنامه جوان – 1394/09/29 – شماره 4703 – صفحه 15)

شوراي امنيت سازمان ملل به اتفاق آرا قطعنامه‌اي جديد براي سوريه تصويب كرد؛ قطعنامه‌اي كه در آن نقشه راه تشكيل دولت جديد در سوريه طي 18 ماه ترسيم شده است. هر 15 عضو شوراي امنيت بر سر متن قطعنامه 2254 توافق كردند ولي بعد از تصويب آن، همچنان از وجود اختلافات سخن گفتند. در اين قطعنامه اشاره‌اي به بشار اسد، رئيس‌جمهور سوريه و وضعيت او نشده و به اين ترتيب ظاهراً او خواهد توانست(البته طبق قطعنامه) بعد از دوران انتقالي هم نامزد انتخابات شود ولي طرفين نه تنها بر سر مكانيسم معيني براي مبارزه با تروريسم به توافق نرسيده‌اند، بلكه زمانبندي معيني هم براي آن مشخص نكرده‌اند. به اين ترتيب، دو نقطه اختلافي همچنان به عنوان معضل در خارج از قطعنامه باقي مانده است.

به گزارش «جوان» سرانجام پس از چهار سال جنگ در سوريه، جمعه شب همه 15 عضو شوراي امنيت سازمان ملل متحد، بر سر يك قطعنامه براي يافتن راه‌حلي سياسي در سوريه به توافق رسيدند و به قطعنامه‌2254 كه گفته شده هدفش برقراري صلح در سوريه است، رأي مثبت دادند. در نشست شوراي امنيت كه به رياست جان كري، وزير خارجه امريكا و رئيس دوره‌اي شوراي امنيت برگزار شد، بر راهكار سياسي حل بحران سوريه تأكيد شده است.

بر اساس اين قطعنامه، 19 كشور حاضر در مذاكرات براي تدوين پيش‌نويس اين قطعنامه كه ايران هم در ميان آنهاست، اول ژانويه 2016 را روز آغاز مذاكرات دولت سوريه و مخالفان در نظر گرفته‌اند و پيش‌نويس قطعنامه حاوي برنامه زمانبندي براي استقرار يك دولت وحدت خواهد بود. اين درحالي است كه ليست گروه‌هاي معارض و تروريستي كه قرار بود پيش از مذاكرات نيويورك مشخص شود، هنوز آماده نشده است، به همين خاطر آنگونه كه حسين اميرعبداللهيان معاون وزير خارجه گفته، كار گروهي متشكل از ايران، عمان، اردن، فرانسه، روسيه، مصر و تركيه قرار شده است ليست گروه‌هاي تروريستي را مشخص كند.

اين قطعنامه‌ بر اساس بيانيه‌اي تنظيم شده است كه ماه نوامبر در پايان مذاكرات سوريه در شهر وين اتريش صادر شده بود. اين قطعنامه در مقايسه با طرح‌هاي قبلي حاوي پيشنهادهاي مشخص و ملموس‌تري است و حاميان دولت سوريه و همچنين كشورهاي حامي مخالفان از آن حمايت كرده‌اند.

عدم اشاره به اسد

قطعنامه چهار صفحه‌اي2254 كه از سوي امريكا ارائه شده بود، اگرچه اشاره‌اي به نقش آينده بشار اسد در سوريه نكرده است اما بر ضرورت انتقال مديريت در سوريه با انتخاباتي كه با نظارت سازمان ملل برگزار مي‌شود، تأكيد دارد. بر اين اساس اگر قطعنامه همچنان ملاك باقي بماند، اسد مي‌تواند در انتخابات آتي سوريه شركت كند. خود اسد هم در مصاحبه اخيرش گفته بود تنها با خواست سوري‌ها از قدرت كنار مي‌رود. ايران و روسيه با تأكيد بر اينكه مردم سوريه بايد در مورد آينده خود تصميم‌بگيرند، مي‌گويند هيچ‌كس نبايد از شركت در انتخابات محروم شود و اين سوري‌ها هستند كه بايد در مورد آينده رياست‌ جمهوري تصميم‌بگيرند اما غربي‌ها و تركيه و عربستان همچنان به بركناري اسد از قدرت اصرار دارند.

باراك اوباما، رئيس‌جمهور امريكا ديروز در سخناني مدعي شد اسد نمي‌تواند ثبات و صلح را به اين كشور بازگرداند. وي در ادامه ادعا كرد: «معتقدم اسد مشروعيت خود را از دست داده است و مجبور خواهد شد از قدرت كناره‌گيري كند. تا زماني كه اسد روي كار است، نمي‌توان در سوريه ثباتي برقرار كرد.» به گزارش رويترز، اين قطعنامه همچنين مي‌افزايد: «از روند سياسي به رهبريت مردم سوريه در مهلت زماني شش ماه حمايت مي‌شود، هدف از اين اقدام تشكيل رهبريتي موثق و فراگير است.» اعلام حمايت از تدوين قانون اساسي جديد سوريه طبق استانداردهاي بين‌المللي در مدت 18ماه و آن هم تحت نظارت سازمان ملل، از ديگر بندهاي اين قطعنامه است.

به اعتقاد كارشناسان بندهاي اصلي اين قطعنامه در واقع طبق نقشه راه نشست وين تنظيم شده و تكرار آن مواضع است. با اين تفاوت كه نقشه راه وين در قالب بيانيه بود و اكنون آن موضوعات شكل قطعنامه به خود گرفته و الزام‌آور است، البته همان موانع كه در واقع مقدمات اجراي بيانيه وين بود، بر سر راه اين قطعنامه نيز وجود دارد چراكه توافقات ژنو و وين جنبه الزام‌آور نداشت ولي با اين قطعنامه بيانيه‌هاي قبلي جنبه حقوقي پيدا كرده و دولت سوريه موظف به اجراي آن است.

همراستا با بيانيه ژنو و وين

اين قطعنامه همراستا با بيانيه وين و ژنو و باتوجه به ارتباط نزديك ميان آتش‌بس و فرآيند سياسي موازي از «آتش‌بس سراسري در سوريه» اعلام حمايت كرده و آورده است، اين آتش‌بس بايد زماني كه دولت سوريه و معارضين گام‌هاي ابتدايي به سمت انتقال سياسي تحت نظر سازمان ملل را آغاز كردند، شروع شود. به باور برخي ناظران، قطعنامه اجراي آتش بس را به توافقات انجام شده بين دولت سوريه و معارضين سوري منوط كرده است. از آنجاكه دولت سوريه برخي از اين گروه‌ها را كه طرف‌هاي غربي و عربي جزو معارضين مي‌دانند جزو گروه‌هاي تروريستي اعلام كرده است و احتمال دارد توافقات بين دو طرف با شكست انجام شود، به همين منظور ممكن است طرف غربي باتوجه به الزام‌آور بودن قطعنامه دولت سوريه را متهم به كارشكني در مذاكرات كند.

نبود مكانيسم مقابله با تروريست‌ها

قطعنامه 2254، زمانبندي 18 ماهه براي تشكيل دولت دائم از مجراي انتخابات تعيين كرده ولي درباره مبارزه با تروريسم، مكانيسم و زمانبندي مشخصي ندارد. در اين قطعنامه از اعضاي سازمان ملل خواسته شده است منطبق با قطعنامه 2249 شوراي امنيت، با اقدامات تروريستي داعش، جبهه النصره و ديگر گروه‌هايي كه ممكن است گروه حمايت از سوريه معين كند، مقابله كنند. اين قطعنامه مانند بيانيه وين تأكيد كرده كه آتش‌بس مد‌نظر در سوريه، شامل حمله به اين گروه‌ها يا دفاع در برابر حملات احتمالي آنها نخواهد بود. يكي از راه‌هاي مقابله با تروريست‌ها قطع كمك‌هاي مالي به اين گروه‌هاست كه در اين قعطنامه اشاره‌اي به آن نشده است.

همچنين برخي گروه‌ها مثل احرار‌الشام، جيش‌الاسلام و جيش الفتح گروه‌هاي وابسته به القاعده هستند كه در اين قطعنامه به آنها اشاره نشده است، حتي به رغم اينكه امريكا مخالف حضور گروه احرار الشام وابسته به القاعده در ليست گروه‌هاي معارض است ولي عربستان سعودي و تركيه از اين گروه حمايت مي‌كنند. اعضاي شوراي امنيت سازمان ملل از «تلاش‌هاي دولت اردن» براي رسيدن به فهرستي مشترك از گروه‌هاي تروريستي استقبال كرده و از طرف‌هاي سوري نيز خواسته است «اقدامات اعتمادساز» را در دستور كار خود قرار دهند تا بتوان به يك روند سياسي و آتش‌بسي پايدار دست يافت.

بر اساس گزارش‌ها، حدود 160 گروه تروريستي در سوريه فعال هستند كه هر كدام به نوعي با گروه‌هاي اصلي تكفيري‌ها از جمله داعش و جبهه النصره همكاري دارند و اين مسئله كار را براي رسيدن به اجماع بر سر تعيين گروه‌هاي معارض و تروريستي سخت مي‌كند و احتمال اينكه اختلاف نظرهايي بين دولت سوريه با كشورهاي حامي تروريستي بر سر ليست گروه‌ها به وجود آيد، زياد است.

سرنوشت سوريه در دست مردم است

سرگئي لاوروف وزير خارجه روسيه درباره راه حل سياسي بحران سوريه تأكيد كرد كه مردم سوريه به تنهايي مي‌توانند درباره سرنوشت و آينده كشورشان تصميم‌گيري كنند. همه با اين اصل موافقند اما همه بايد از تفسيرهاي مد‌نظر خود درباره چگونگي اجراي اصل و نظرات شخصي خود اجتناب كنند. لاوروف گفت: «ما درباره آينده بشار اسد بارها صحبت كرديم و ولاديمير پوتين رئيس‌جمهور روسيه هم در نشست خبري سالانه خود درباره اين امر سخن گفت و ما اساساً نمي‌توانيم با هر نظري كه به دنبال تحميل شكل دولت سوريه از خارج است، موافقت كنيم.»

جان كري نيز در سخناني قطعنامه جديد شوراي امنيت درباره سوريه را بسيار نزديك و شبيه به پيشنهادهاي ايران براي حل بحران سوريه خواند و گفت: «زمان آن فرا رسيده است كه سخنان گفته شده در چهار سال گذشته را با اقدامات كنوني همسان كنيم.»

مخالفت ظريف با تروريستي كردن سپاه

در ليستي كه اردن روز جمعه در نشست نيويورك ارائه كرده بود نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامي نيز به عنوان گروه تروريستي آورده شده بود كه با مخالفت محمد جواد ظريف وزير خارجه ايران روبه‌رو شد. به گزارش خبرگزاري صدا و سيما، محمد جواد ظريف به محض اطلاع از اين اقدام اردن در واكنشي شديد به همتاي اردني خود، از اين اقدام آنها ابراز شگفتي و تعجب كرد. وزير خارجه اردن نيز كه به گفته ديپلمات‌ها با فشار برخي كشورها مانند عربستان، نام سپاه را در اين فهرست گنجانده بود، در واكنشي انفعالي به اعتراض ظريف گفت: «ما از همه طرف‌هاي دخيل در موضوع سوريه خواسته‌ايم اسامي گروه‌هايي كه گمان مي‌كنند در عرصه سوريه دست به اقدام تروريستي مي‌زنند، اعلام كنند و نام سپاه را هم نه اردن بلكه يكي از كشورها ارائه كرده است.» عربستان سعودي درحالي از سپاه به عنوان گروه تروريستي ياد مي‌كند كه خود پدرخوانده تكفيري‌ها در جهان است و با حمايت‌هاي مالي از آنها به جنگ‌افروزي در منطقه دامن مي‌زند.

http://javanonline.ir/fa/news/760455

ش.د9404520