وقتی رسانه جای احزاب را می‌گیرد

(روزنامه ابتكار – 1394/10/26 – شماره 3341 – صفحه 2)

گروه سیاسی: رسانه‌ها در زندگی و جامعه مدرن کنونی نقش و جایگاه بی‌بدیلی به خود اختصاص داده‌اند، تا جایی که شاید به جرات می‌توان گفت تصور جامعه معاصر بدون رسانه‌های گوناگون کنونی، بسیار دشوار به نظر می‌رسد. رسانه ها در انتخابات نقش و جایگاه چند بعدی دارند، از یک سو رسانه‌ها می‌توانند، خواسته‌ها و آرای مردم و دیدگاه سیاسی و اجتماعی آن‌ها را به مسئولان انتقال داده و به عنوان سخنگوی مردم و افکار عمومی فعالیت کنند و از سوی دیگر تاثیرات و نتایج نظرات مردمی را در سیاست‌ها و فعالیت‌‎های کشور نشان دهند، تا حس اعتماد و اطمینان بین مردم و دولت را افزایش دهند.

رسانه‌ها می‌توانند به مردم کمک کنند تا شناخت جامع و دقیقی از نامزدهای مورد نظر پیدا و بر اساس این شناخت، تصمیم نهایی را اتخاذ کنند. رسانه‌ها با تبلیغ نامزدها و گروه‌های سیاسی می‌توانند باعث آشنایی مردم از دیدگاه سیاسی و اجتماعی نامزدها شوند و این آگاهی منجر به انتخاب فرد اصلح و شایسته برای جامعه باشد.

رسانه‌ها نقش حزب را ایفا می‌کنند

با این حال این پرسش مطرح می‌شود که رسانه‌ها در انتخابات و انتخاب کاندیداها توسط مردم تا چه اندازه تاثیرگذار خواهد بود؟ آیا میزان اثرگذاری شبکه‌های اجتماعی به اندازه دیگر رسانه‌ها است یا خیر؟ حسن بهشتی‌پور، کارشناس رسانه در گفت‌وگو با «ابتکار» درباره تاثیرگذاری رسانه‌ها در انتخابات اظهار کرد: یکی از آسیب شناسی‌های مطبوعات در کشور این است که به جای کارکرد حرفه‌ای عملکرد حزبی دارند. به این معنا که رسانه‌ها مانند یک حزب رفتار و عمل می‌کنند البته اینکه روزنامه ارگان یک حزب باشد، مشکلی ندارد، اما اگر روزنامه یا روزنامه‌ها بخواهند نقش حزب را ایفا کنند مشکل دارد. وی در این باره اضافه کرد: متاسفانه این موضوع در زمان برگزاری انتخابات بیشتر اتفاق می‌افتد، اما واقعیت این است که اگر روزنامه‌ای بخواهد در فصل انتخابات نقشی را ایفا کند باید همچون دنیا با این قضیه حرفه‌ای برخورد کند.

این فعال رسانه‌ای به حرفه‌ای رفتار کردن روزنامه‌ها و دیگر رسانه‌ها اشاره کرد و افزود: اگر روزنامه‌ای قصد دارد تا جناح خاصی را مورد حمایت خود قرار دهد باید به صورت علنی و شفاف برای آن جناح ترویج و تبلیغ کند بدون اینکه بخواهد جناح یا جریان رقیب را تخریب کند. به گفته وی، برخی از روزنامه‌ها یا دیگر رسانه‌ها به دنبال تخریب، دروغ و کوچک‌نمایی برخی از جناح‌ها هستند. بهشتی‌پور با بیان اینکه روزنامه‌ها رسالت اطلاع‌رسانی دارند، تاکید کرد: رسانه‌ها باید کاندیداها را به مردم معرفی کنند و درباره نقاط ضعف و قوت آن‌ها به ملت توضیح دهند البته در مورد شناسایی ضعف‌ها و بیان آن‌ها به مردم محترمانه، حرفه‌ای و بدون اتهام رفتار و عمل کنند.

این استاد دانشگاه معلوم بودن هویت روزنامه را شرط اصلی و اساسی دانست و در این باره افزود: روزنامه یا دیگر رسانه‌ها باید هویت و وابستگی خودشان را نسبت به جناح‌ها مشخص کنند البته این مساله شرط کافی نیست چراکه ذات اصلی و شناسنامه روزنامه‌ها و... در حرفه‌ای برخورد کردن با مسائل است. به این معنا که سعی کنند در رابطه با یک موضوع جنبه‌های مختلف را مورد بررسی قرار دهند. او در ادامه توضیح داد: رسانه‌ها نباید به شایعه پردازی‌ها دامن بزنند و تمام موضوعات را عمیق و دقیق نگاه کنند. بنابراین اگر چنین مواردی رعایت شود قاعدتا روزنامه‌ها و دیگر رسانه‌ها گزارش‌های خوبی از روند انتخابات و کاندیداها به مردم ارائه می‌دهند و این امر باعث می‌شود تا رسانه‌ها تاثیرگذاری مثبتی در فصل انتخابات از خود نشان دهند.

مطبوعات رکن چهارم انقلاب اسلامی

بهشتی‌پور بیان کرد: رسانه‌ها باید ضرورت حضور و شرکت مردم در انتخابات را در کشور جا بیاندازند چراکه رسانه‌ها و روزنامه‌ها می‌توانند بعد از قوه‌های؛ مجریه، قضائیه و مقننه رکن چهارم انقلاب اسلامی باشند به شرطی که رسالت خودشان را از یاد نبرند. یعنی مقررات حرفه‌ای را مبنای کارشان قرار دهند. این کارشناس رسانه با بیان اینکه روزنامه‌ها، خبرنگاران و دیگر رسانه‌های اصلاح‌طلب یا اصولگرا باید گرایش فکری خود را به طور واضح و مشخص بیان کنند، افزود: همانطور که پیشتر گفتم رسانه‌ها حمایت خودشان را نسبت به اشخاص یا احزاب به طور علنی بیان کنند نه اینکه به طور غیر مستقیم این مواردی که گفتم را انجام دهند. در غیر اینصورت معلوم نمی‌شود که روزنامه‌ها از چه طیف و جریانی حمایت می‌کنند و از همه مهمتر این ابهام به وجود می‌آید که خودشان به کدام سمت و سو وابستگی دارند.

بهشتی‌پور تصریح کرد: برخی از رسانه‌ها برای بررسی موضوعی به انحراف کشیده می‌شوند به این معنا که در گزارش‌های خود پر از اتهام، شایعه، دروغ پردازی و... دیده می‌شود در حالی‌که چنین رفتاری خارج از رفتار حرفه‌ای است. متاسفانه این قبیل اقدامات در فصل انتخابات بیشتر مشاهده می‌شود. این استاد دانشگاه به نقش رسانه‌ها در دیگر کشورها اشاره کرد و در این باره اضافه کرد: روزنامه‌ها، خبرگزاری‌ها و صدا و سیما کشورهای اروپایی، هم احزاب و هم کاندیداها را به مردم معرفی می‌کنند. به عقیده من، چنین رفتاری خالی از مشکل است و با یکدیگر در تضاد نیست.

به طور مثال در روسیه نیمی از کرسی‌ها به کاندیداها و افراد مستقل و نیمی دیگر به احزاب و جریان‌های سیاسی تعلق دارد. بنابراین مردم روسیه هم به کاندیداها و هم به احزاب رای می‌دهند. او مشکل روزنامه‌ها در ایران را حزبی بودن دانست و در ادامه تاکید کرد: همانطور که گفتم مشکل روزنامه‌ها در ایران اینست که خود روزنامه حزب است یعنی روزنامه‌ها به عنوان حزب به مردم معرفی شده‌اند یعنی نه تنها روزنامه‌ها جای خالی احزاب را پر کرده‌اند بلکه به جای حزب نیز فعالیت می‌کنند. بهشتی‌پور در ادامه گفت: اینکه روزنامه‌ها ارگانی از یک حزب باشند یا حزبی را به مردم معرفی کنند هیچ مشکلی ندارد، اما باید حواسمان باشد که شرایط یک روزنامه حرفه‌ای چند جانبه‌گری به موضوعات است.

این استاد دانشگاه به سایت‌هایی که به سایت‌های فصلی شهرت دارند اشاره کرد و در این باره اضافه کرد: در فضای مجازی باید از هر امکانی استفاده کرد و برخی از این امکانات سایت‌ها هستند، اما رسانه‌ها، سایت‌ها باید به وظایف اصلی خودشان عمل کنند به عبارتی همان مواردی که در روزنامه‌ها باید رعایت شود سایت‌ها نیز باید رفتار مشابه را انجام دهند یعنی رسالت خودشان را از یاد نبرند. بنابراین برخی از سایت‌ها هستند که در فصل انتخابات شکل می‌گیرند. البته به عقیده من، وجود چنین سایت‌هایی مشکل ندارد چراکه کاندیداها یا نمایندگانی علاقه دارند تا سایت‌هایی از خودشان داشته باشند و از آن استفاده کنند.

دنیا به سمت چند رسانه‌ای شدن پیش می‌رود

بهشتی‌پور گفت: به هر حال سایت‌ها هم وظیفه ترویج اطلاع‌رسانی به عهده دارند و همانطور که گفتم از نظر من وجود چنین سایت‌هایی مشکل ندارد، اما به شرطی که قواعد اخلاقی و حرفه‌ای رعایت شود. او در پاسخ به این پرسش که آیا در فصل انتخابات شبکه‌های اجتماعی تاثیرگذاری بهتری در جامعه می‌توانند داشته باشند یا روزنامه‌ها و سایت‌ها، اظهار کرد: به عقیده من، بهتر یا بدتر بودن وجود این ابزارها مطرح نیست بلکه باید میزان موثر بودن این امکانات را در جامعه یا در فصل انتخابات مورد توجه قرار داد. او در ادامه توضیح داد: در حال حاضر دنیا به سمت چند رسانه‌ای شدن پیش می‌رود.

بنابراین در چند سال آینده میزان اثرگذاری شبکه‌های اجتماعی در جامعه یا دیگر مناسبت‌ها مانند انتخابات مشاهده خواهد شد، اما اینکه فکر کنیم وجود شبکه‌های اجتماعی باعث کاهش اثرگذاری روزنامه‌ها یا صدا و سیما در جامعه می‌شود، حرف درست و قابل قبولی نیست. وی یادآور شد: در گذشته برخی بر این باور بودند که با پیشرفت تکنولوژی و اینترنت، نه تنها رادیو بلکه میزان تاثیرگذاری آن نیز از بین خواهد رفت در حالی‌که چنین اتفاقی رخ نداد. چراکه هر یک از ابزارها و امکانات رسانه‌ای کارکرد خاص خودشان را دارند، اما تاثیرگذاری هریک از آن‌ها با یکدیگر متفاوت است. به گفته او، طبق آمارهایی که رئیس اتحادیه تلفن همراه گفته بود حدود 40 میلیون گوشی هوشمند در اختیار مردم ایران قرار دارد.

http://ebtekarnews.com/?newsid=32033

ش.د9405349