معمار عثماني قرباني قدرت‌طلبي عثماني

(روزنامه مردم‌سالاري – 1395/02/19 – شماره 4032 – صفحه 14)

گروه بين‌الملل: کناره‌گيري «داود اوغلو» نخست وزير ترکيه از قدرت اگرچه از قبل قابل پيش‌بيني بود اما اين اتفاق بسياري را در ترکيه‌، اروپا و حتي آمريکا شوکه کرده است. «رجب طيب اردوغان»، رئيس‌جمهور ترکيه در يک سخنراني درست 24 ساعت پس ازآن که اوغلو استعفاي خود را از رهبري حزب حاکم و به تبع آن نخست وزيري ترکيه اعلام کرد، به اتحاديه اروپا هشدار داد که در راستاي اجراي توافقي که با اين اتحاديه در خصوص مقابله با موج ورود پناهجويان به اروپا در ازاي دستيابي به سفرهاي بدون رواديد برقرار کرده تغيير نخواهد داد.

«احمد داوود اوغلو» حامي‌اصلي برقراري توافق مهم ماه مارس ميان ترکيه و اتحاديه اروپا بود که بر‌اساس آن ترکيه در ازاي دريافت مشوق‌هايي از اتحاديه اروپا شامل سفرهاي بدون رواديد تبعه‌هاي ترکيه به منطقه بدون رواديد شينگن به کاهش ورود موج پناهجويان به اتحاديه اروپا کمک مي‌کند. استعفاي احمد داووداوغلو واکنش‌هاي عمدتا نگران‌کننده‌اي در غرب برانگيخته است. اروپا نگران سرنوشت قرارداد در مورد پناهجوهاست و آمريکا نيز ضمن تاکيد بر ادامه همکاري با ترکيه، ابراز اميدواري کرده که دموکراسي در ترکيه نقض نشود.

کميسيون اروپا چند روز پيش توصيه کرد، تبعه‌هاي ترکيه از سفرهاي بدون رواديد به اين اتحاديه بهره‌مند شوند اما ترکيه نيز بايد پنج شرط ديگر شامل تغيير در قوانين مبارزه با تروريسم خود و حفاظت از اطلاعات شخصي را تا پايان ماه آينده ميلادي به منظور برآورده کردن همه 72 معيار موجود در فهرست اتحاديه اروپا اجرا کند.با اين حال اردوغان در واکنش به اين شرط‌هاي اتحاديه اروپا روز جمعه گفت، آنکارا هيچ تمايلي به تغيير قوانين مبارزه با تروريسم خود به منظور جلب نظر بروکسل ندارد.اردوغان معتقد است که اين قوانين براي مقابله با نيروهاي کرد در داخل ترکيه و همچنين گروه تکفيري داعش در سوريه و عراق ضروري است.

اردوغان در ادامه اين سخنراني خود که از تلويزيون ترکيه پخش مي‌شد، تصريح کرد: ببخشيد اما ما راه خود را مي‌رويم و شما نيز مي‌توانيد راه خود را برويد.

با اين موضع اردوغان خطر بسيار محتمل فروپاشي توافق آنکارا با اتحاديه اروپا وجود دارد. در عين حال استعفاي داووداوغلو از نخست وزيري به عنوان عامل اصلي برقراري توافق ترکيه با اتحاديه اروپا و پيشبرد مذاکرات دشوار چندين ماهه دولت آنکارا با رهبران اين اتحاديه از جمله آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان نيز موجب نگراني بيشتر پايتخت‌هاي اروپايي شده است. در زمان برگزاري اين مذاکرات اردوغان عمدتا فاصله خود را با اين مذاکرات حفظ مي‌کرد. گفته مي‌شود يكي از مهمترين اختلاف نظر هاي بين داود اوغلو و اردوغان نيز رهيافت متفاوت دو طرف به اين مذاکرات بوده است.

تثبيت اقتدارگرايي اردوغان

ريشه هاي استعفاي داود اوغلو را که معمار استراتژي عثماني است را در مداخلات اردوغان در اداره کشور و مسائل في مابين آنها مي‌توان جست‌و‌جو کرد. اردوغان که با حکومت تک حزبي عدالت و توسعه نبض اداره کشور را در دست دارد نمي‌خواهد شخص ديگر شريک او باشد. اردوغان پيش از اين «عبدالله گل» و «فتح‌الله گولن» را نيز حذف کرده بود و حالا براي تثبيت عثماني بايد معمار عثماني حذف شود.

خبرگزاري فرانسه مي‌نويسد، رئيس‌جمهور ترکيه در سخنراني جمعه وعده داده، طرح مناقشه برانگيز خود براي برقراري نظام رياست‌جمهوري در ترکيه را در سريعترين زمان ممکن به همه‌پرسي خواهد گذاشت. وي اعلام کرد که هيچ عقب‌گردي درباره دستيابي به سيستم رياست جمهوري ايجاد نشده است.

اردوغان در ادامه اين سخنراني خود در شهر استانبول بدون اشاره به مساله برگزاري انتخابات زودهنگام در ترکيه به دليل عدم برخورداري حزب عدالت و توسعه از اکثريت سه پنجمي‌در پارلمان اين کشور که براي تصويب برگزاري همه‌پرسي تغيير قانون اساسي لازم است، گفت: ما در سريعترين زمان ممکن همه‌پرسي مربوط به تغيير قانون اساسي را برگزار خواهيم کرد.وي همچنين به رغم آن که بايد به عنوان رئيس‌جمهور ترکيه به لحاظ سياسي بي‌طرف باشد از مداخله خود در سياست‌هاي حزبي که منجر به استعفاي داووداوغلو شد دفاع کرده است.

کناره‌گيري «اوغلو» زماني صورت گرفت که هفته گذشته شوراي تصميم گيري و اجرايي حزب اختيار انتصاب رهبران استاني حزب را از نخست وزير سلب کرد. در واکنش به اتفاقات رخ داده ، رهبران دو حزب اپوزيسيون «مردم جمهوريخواه» و «دموکراتيک خلق» ترکيه اعلام کردند، تصميم «احمد داوود اوغلو» براي استعفا از رهبري حزب عدالت و توسعه و متعاقب آن کنار رفتن از نخست وزيري، نشانه کودتاي «رجب طيب اردوغان» است.

اردوغان که سيستم حکومت رياست جمهوري را دنبال مي‌کند در راه خود هرگونه رقيب احتمالي حتي اگر متحد وي باشد را حذف مي‌کند. وي مي‌خواهد رهبر بلامنازع تركيه در داخل و خارج باشد و همچنين مي‌خواهد اين موضوع را غرب نيز به خوبي درك كند.« اردوغان» اين بار تلاش مي‌كند كسي را به عنوان جانشين «داووداوغلو» برگزيند كه از كاريزماي بالا و حضور موثر در محافل حزب برخوردار نباشد و از درگيري با رييس جمهوري بپرهيزد. او تلاش خواهد كرد كسي كه تنها مجري سياست هاي خودش است، انتخاب شود.

http://mardomsalari.com/Template1/News.aspx?NID=247310

ش.د9500249