- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
(روزنامه وقايع اتفاقيه ـ 1395/05/04 ـ شماره 183 ـ صفحه 5)
یک مقام ایرانی که نخواست نامش فاش شود، به المانیتور می‌گوید: «دیگر بر هیچ‌کس پوشیده نیست که ظریف، شمخانی و قاسم سلیمانی در شب کودتا با هم جلسه داشتند. تمام نظام (جمهوری اسلامی ایران) نگران بود. ترکیه، کشور همسایه است. رجب‌طیب اردوغان و دولت او یکی از متحدان نزدیک ایران هستند و ملت‌های ما روابط برادرانه و محکمی با یکدیگر دارند، بنابراین حداقل کاری که ما می‌توانیم انجام دهیم نشان‌دادن همبستگی خودمان است و اینکه تلاش کنیم در این موقعیت حساس هر کمکی که نیاز است، انجام دهیم.»
در ساعاتی که کودتای نافرجام در 15 جولای آغاز شد، شورای امنیت ملی ایران برای بررسی تحولات ترکیه تشکیل جلسه داد. درپی این نشست که به ریاست حسن روحانی، رئیس‌جمهوری و علی شمخانی برگزار شد، تلاش برای کودتا به‌طور رسمی محکوم و به رسانه‌های محلی گفته شد: «ما از دولت قانونی ترکیه حمایت کرده و مخالف هرگونه کودتایی هستیم، حال این کودتا می‌خواهد از داخل ترکیه اجرا شده باشد یا با حمایت طرف‌های خارجی.» شمخانی در ادامه گفت: «موضع ما منحصر به ترکیه نیست. ما همین موضع را درباره سوریه هم داریم و رویکرد به تمام کشورهای منطقه این است که همواره آرای مردم را به دولت‌های وراثتی، فرقه‌ای و قبیله‌ای ترجیح می‌دهیم و این معنی دموکراسی است.»
یک سیاستمدار ایرانی دیگر که نمی‌خواهد نامش فاش شود به المانیتور می‌گوید: «کودتا در ترکیه چیزی نیست که ایران بتواند تحمل کند. درست است که اختلاف‌نظرهایی بر سر سوریه و گاهی عراق وجود دارد، بااین‌حال واقعیت این است که هیچ مشکل مستقیمی میان ایران و ترکیه وجود ندارد و برعکس، روابط دوجانبه همواره رو به توسعه بوده است. علاوه‌براین، ایران مخالف هرگونه تغییری با استفاده از زور است به‌ویژه اینکه دولتی به‌طور دموکراتیک روی کار آمده باشد.» این مقام ایرانی همچنین می‌گوید: «مهم‌ترین مسئله این است که کودتای نافرجام اخیر شاید موجب شود اردوغان درک کند در کشور همسایه-سوریه- چه می‌گذرد.»
چند مقام ایرانی دیگر ازجمله علی‌اکبر ولایتی، مشاور سیاست خارجی آیت‌الله خامنه‌ای، نیز در محکوم‌کردن کودتای نافرجام ترکیه به سوریه اشاره کردند. ولایتی ضمن محکوم‌کردن کودتا گفت، امیدوار است دولت ترکیه به عقاید و آرای مردم سوریه احترام بگذارد و اجازه دهد آنها برای سرنوشت خودشان تصمیم بگیرند.
درواقع می‌توان گفت، این یک پیام روشن از سوی ایران به ترکیه درباره سوریه و آینده درگیری‌های داخلی منطقه بود و مقام‌های ایران در پنج سال گذشته در موارد بسیاری گفته‌اند، تلاش کرده‌اند ترکیه را درگیر حل بحران سوریه (البته از مسیرهای دیپلماتیک) کنند که موفق نبوده‌اند. بااین‌حال مقام‌های ایرانی رویکرد خود را دراین‌باره تغییر نداده‌اند اما چرا ایران تا این حد نگران کودتا در ترکیه است؟
یک مقام ایرانی به المانیتور می‌گوید: «اگر کودتا موفق می‌شد، ثبات منطقه به‌طور جدی به خطر می‌افتاد. ترکیه یکی از بازیگران مهم منطقه‌ای است، همچنین این نگرانی وجود دارد که کودتا موجب آغاز جنگ‌های داخلی در این کشور شود.» این مقام با اشاره به درگیری‌های خونین منطقه در پنج سال گذشته می‌گوید چنین درگیری‌هایی در ترکیه می‌تواند تمام منطقه، اروپا، ایران و حتی قفقاز را به لرزه درآورد و در کنار کشورهای عرب منطقه که همین حالا هم تنش‌های جدی دارند، مسئله قومیت‌های مختلف در ترکیه هم مطرح است. هیچ‌کس فکر کرده است که در صورت موفقیت کودتا ممکن بود آنها چه‌کار کنند؟
برخی چهره‌های محافظه‌کار و خبرنگاران در تهران تحت‌تأثیر بحران سوریه به تحولات ترکیه واکنش‌های متفاوتی نشان دادند. یک سیاستمدار محافظه‌کار (بدون تمایل به ذکر نامش) به المانیتور می‌گوید: «با توجه به تحولات ترکیه، روشن است که میان مردم در خیابان‌ها و حکومت شکافی وجود دارد.»
کسانی که درکشان از تحولات منطقه‌ای تحت‌تأثیر جنگ سوریه است، فکر می‌کنند سقوط اردوغان می‌توانست تحول مثبتی باشد و نه‌تنها در ایران بلکه در عراق، سوریه و لبنان نیز افرادی وجود دارند که این‌گونه فکر می‌کنند. دراین‌راستا منابع سیاسی در ایران می‌گویند بسیاری در این اردوگاه وقتی دیدند دولت ایران پیش از هر دولت دیگری در تمام جهان به کودتا واکنش نشان داد، متعجب شدند و از دولت مشروع ترکیه حمایت کرد. در اینجا مهم است که توجه کنیم چرا ایران، امنیت و ثبات ترکیه را به‌عنوان محوری برای امنیت ملی خود می‌داند. باوجود دولت اسلام‌گرا در آنکارا، روابط دوجانبه ایران و ترکیه در دهه گذشته بهبود یافته و باوجود اختلاف‌نظرها در تحولات منطقه‌ای، زمینه را برای همکاری مشترک دو طرفه هموار کرده است؛ برای مثال در زمان اوج تحریم‌های اقتصادی مرتبط با برنامه‌های هسته‌ای ایران، ترکیه در مرزهای شرقی نقش حیاتی در کاهش این فشارها داشت و اردوغان قطعا برای این کمک به ایران هزینه پرداخته است، بنابراین این پرسش مطرح می‌شود که آیا ایران در کنار محکومیت آشکار کودتا، نقش مستقیمی در خنثی‌کردن کودتا داشته است؟ برای مثال آیا به اردوغان برای حفظ حکومت خود کمک اطلاعاتی کرده است؟ المانیتور این پرسش‌ها را از یک مقام ایرانی که در ساعات کودتا ارتباط مستقیمی با مقام‌های ترکیه‌ای داشته است، پرسیده و پاسخ وی بسیار کوتاه بوده است: «خیر.»
یک کارشناس و یک منبع احتمالا آگاه ایرانی دیگر میان کودتای موفق علیه دولت محمد مصدق، نخست‌وزیر ایران در سال 1953 و کودتای اخیر در ترکیه شباهت‌هایی را می‌بیند. وی به المانیتور می‌گوید: «آنچه می‌دانیم این است که دست‌های خارجی در کار بوده است و ما مورد مشابه این را داشته‌ایم. حالا که اردوغان تصمیم گرفته است نقش بهتری در منطقه داشته باشد، آنها می‌خواهند او را به زیر بکشند.» این مقام ایرانی در ادامه می‌گوید: یک پیام به مقام‌های امنیتی ترکیه منتقل شد و آن اینکه «خیابان‌ها را ترک نکنید. این کودتا ممکن است چندین موج داشته باشد.» این اتفاق در سال 1953 افتاد؛ زمانی که نخستین کودتا شکست خورد، آنها برای کودتای دیگری آماده بودند و کودتای بعدی موفق بود.»
منبع: المانیتور
http://vaghayedaily.ir/fa/News/5847
ش.د9501477
